"Sleeping apart together"? Ooit was het doodnormaal om zelfs met een wildvreemde samen te slapen

Koppels slapen altijd samen, toch? Dat is de norm. Al wordt dat tegenwoordig steeds meer doorbroken: sommigen zweren bij een apart bed of andere kamer om een goede nachtrust te garanderen, en hotels bieden al formules met gescheiden ruimtes aan. 'Sleeping apart together' lijkt dus aan populariteit te winnen.

Hoe past dat in het bredere kader van de geschiedenis? Was dat samen slapen altijd al de norm? "Als je het op lange termijn bekijkt wel", zegt historicus Jonas Roelens in 'Zijn er nog vragen?' op Radio 1.

"Voor de grootste periode in de geschiedenis is het een heel sociaal gebeuren om samen in bed te kruipen", weet Roelens.

Al vormt het oude Rome een uitzondering op die algemene tendens. "Dan waren koppels wel eerder geneigd elk een slaapkamer te hebben. Zeker als ze ziek of zwanger waren, werd een apart bed gebruikt. Maar we weten natuurlijk het meeste over de rijke elite. Je kan de vraag stellen of dat bij het 'gewone' volk ook het geval was."

"Het samen slapen was ook voor een deel uit noodzaak", zegt Roelens. "Bedden zijn luxeobjecten en waren niet zomaar voor iedereen beschikbaar." Al is dat lang niet de enige sluitende verklaring. "Zelfs de rijke elite die toegang had tot bedden, gebruikte het soms uit puur symbolische overwegingen."

"We weten dat middeleeuwse vorsten soms symbolisch een nacht met elkaar in bed doorbrachten na het ondertekenen van een vredesverdrag, als teken van vertrouwen", zegt Roelens. "Je kon van hetzelfde bord eten om te weten dat je niet vergiftigd werd, maar samen in bed liggen was de basis voor een verdrag."

Ook structureel samen slapen was voor rijke vorsten niet vreemd. "Koningen en koninginnen sliepen dan wel apart, denk maar aan de grote slaapkamers in Versailles, maar het was heel gebruikelijk om mensen uit de hofhouding in jouw slaapkamer te laten liggen. Dat was een symbool van vertrouwen."

Voor de 'gewone bevolking' was het de normaalste zaak van de wereld om zelfs met een wildvreemde het bed te delen. Dat kunnen we ons in deze tijden, waar privacy een belangrijke rol speelt, vaak moeilijk voorstellen.

"Mensen die op reis gingen en in een herberg terechtkwamen, vonden het doodnormaal bij een wildvreemde in bed te belanden. Als je een opleiding volgde als ambachtsman, was het heel normaal als leerling met andere leerlingen het bed te moeten delen. Het was een zeer sociaal gegeven", zegt Roelens.

Dat komt terug in literaire meesterwerken. Denk aan ‘De decamerone’ van Boccaccio of 'The Canterbury tales' van Chaucer. "Daarin komen constant misverstanden voor waarbij mensen in een verkeerd bed kruipen."

Ook vertaalwoordenboeken met pasklare zinnen, geven die gebruiken weer. "Daarin staan zinnen als  'je trekt weer eens alle lakens naar je toe' of 'lig nu toch eens stil'. Dat kunnen Fransen dan bijvoorbeeld tegen Engelse toeristen zeggen."

In de loop van de geschiedenis was het dus niet vreemd om zelfs met een vreemde een bed te delen. Daar kwam in de 19de eeuw verandering in. "Dan is er die Victoriaanse schroom en preutsheid, maar het heeft ook een medische insteek." Dat heeft alles met dokter William Hall te maken. Die schreef in 1861 'Sleep: or the hygiene of the night'.

"Hij beweerde dat samen slapen onhygiënisch en zelfs ongezond is. Je moest in aparte bedden slapen als je niet ziek wilde worden. Want samen slapen vervuilt de lucht en dan adem je elkaars ziektekiemen in. Als koppel riskeer je zelfs vroegtijdig te sterven, beweerde Hall.

"Een grote eeuw lang, tot pakweg 1950, werden aparte bedden de norm." Maar dan slaat de slinger weer naar de andere kant. "Vanaf de jaren 50 en 60 werd niet samen slapen juist een symbool van falende liefde." Dat Basil and Sybil uit de fictiereeks 'Fawlty towers' het bed niet delen, toont aan de kijker dat het niet om een passioneel huwelijk gaat.

Of er met de huidige 'sleeping apart together'-trend weer verandering op komst is, moet nog blijken.