Direct naar artikelinhoud
De dag van

Waar komt het woord chauvinist vandaan?

De tricolore mensenzee op de Grote Markt in Brussel legt een milde vorm van chauvinisme aan de dag.Beeld PhotoNews

Elke dag wordt er wel iets gevierd. Of het nu Dag van de Klant, het Pluimvee of het Palindroom is. De Morgen beantwoordt daarover deze zomervakantie elke dag een goede vraag. Vandaag: Dag van Nicolas Chauvin.

Iemand die de Brabançonne woord voor woord meezingt, ogen gesloten, hand op het hart – en zich niet verslikt in de frase ‘Het woord getrouw / dat ge onbevreesd moogt spreken’. Iemand die het niet heeft over Kompany, Chadli en Lukaku, maar Vinnie, Nacer en Rom. Iemand die zich wentelt in het Nederlands of het Frans, maar liefst nog allebei. Iemand die het surrealisme van Magritte als het summum beschouwt en wekelijks aan de toog herhaalt dat Julius Caesar ons Belgen echt wel ‘de dapperste aller Galliërs’ vond. Ziedaar de profielschets van de Belgische chauvinist, een forse uitvergroting van de patriot, soms vervaarlijk naar het racisme neigend.

De chauvinist: een forse uitvergroting van de patriot, soms vervaarlijk naar het racisme neigend.

In de Angelsaksische wereld wordt het woord lichtjes anders gebruikt. Daar komt het vooral voor in male chauvinist (pig). Daar slaat het op een man die – niet gehinderd door enige intelligentie of nuance – het mannelijke ras superieur beschouwt tegenover de vrouw. In welke vorm dan ook, chauvinisme is een vaak gebruikt woord, maar waar komt het eigenlijk vandaan?

Een vleugje etymologie

Vandaag dus een vleugje etymologie. We vieren namelijk Nicolas Chauvin Day. Die Fransman gaf zijn naam aan de term chauvinisme. Die goeie ouwe Chauvin was volgens de overlevering een Franse soldaat in de tijd van Napoleon Bonaparte. En niet zomaar een soldaat, maar een extreem fanatieke bonapartist, met een vurig geloof in de volgens hem bijna vleesgeworden perfectie genaamd Napoleon. Overal volgde hij zijn keizer blindelings in de strijd.


Dat had dan ook de nodige gevolgen. Tot zeventien maal toe zou de man gewond zijn geraakt op het slagveld, vechtend voor zijn keizer en diens filosofie. Volgens sommige bronnen werd hij, fors verminkt door al die verwondingen, door Napoleon zelve bedankt met de Sabre d’honneur en een pensioen van 200 francs. Toch kon hij ook dan niet rusten. Hij besloot vrouw en kinderen te laten, om op een andere plek een ander leven te leiden, ten dienste van Napoleon. Op het eind van zijn leven werd hij om zijn fanatisme steeds meer bespot.

Soldaat Nicolas Chauvin had, wil de legende, een blind en vurig geloof in Napoleon BonaparteBeeld getty

Een mooi verhaal, al heeft historisch onderzoek nooit harde bewijzen opgeleverd over 's mans bestaan en vermeende levensverhaal. Volgens sommigen is Chauvin zelfs volledig fictioneel. Of de man nu echt bestond of niet, misschien is zijn verhaal iets om in het achterhoofd te houden als u zichzelf als chauvinist beschouwt. Misschien staat het toch eerder voor naïef dan loyaal?