Oude vrienden

Dik een jaar geleden werden we door de Turkse president Recep Tayyip Erdogan nog voor ‘nazi-overblijfselen en fascisten’ uitgemaakt. Inmiddels heeft hij zijn hoogste doel bereikt – invoering van een presidentieel systeem – maar gaat het in Turkije economisch slecht. Dus wordt het tijd weer een beetje normaal te doen. Dat vonden de ministers van Buitenlandse Zaken, Stef Blok en Mevlüt Çavusoglu, ook. Nederland en Turkije stellen over en weer opnieuw ambassadeurs aan.

Nog maar vijf maanden geleden trok Nederland zijn ambassadeur officieel terug uit Ankara, hoewel hij feitelijk al sinds maart 2017 geen toegang meer had tot het land. Het vliegtuig van minister Çavusoglu mocht toen niet in Nederland landen, en zijn collega-minister Fatma Betül Sayan Kaya werd dringend verzocht Rotterdam te verlaten. Zij brachten de openbare orde in gevaar, vond Nederland, door hier campagnetoespraken over een omstreden referendum te willen houden.

Vrijdag brachten Nederland en Turkije een gezamenlijke verklaring uit. Daarin wordt slechts gesproken over de ‘betreurenswaardige gebeurtenissen’ van maart 2017. Turkije wilde er eerder nog excuses voor. Hoe kon Nederland het in zijn hoofd halen om Turkse ministers tot ongewenst vreemdeling te verklaren? Nederland wilde óók excuses, voor de komst van de ministers, de misleidende informatie die daarover werd gegeven, en voor de uitspraken van Erdogan.

Maar begin dit jaar zei premier Mark Rutte al dat dat niet meer hoefde, maar dat Turkije omgekeerd ook niet moest rekenen op Nederlandse excuses. Daarin lag in feite de sleutel naar de oplossing. Ik wil van jou excuses; jij wilt van mij excuses. Als we dan beide géén excuses maken, is het mooi opgelost.

In de nieuwe verklaring wordt benadrukt dat Nederland en Turkije vooral vrienden zijn. Al meer dan vierhonderd jaar! En al meer dan zestig jaar samen in de NAVO. Er liggen grote kwesties op het gezamenlijke bord: migratie, de aanpak van terrorisme, én ‘bevordering van economische samenwerking’.

Een van de eerste reacties kwam dan ook van Evofenedex, een vereniging van 15.000 Nederlandse bedrijven in de handel en logistiek. ‘Dit is een stevige stap in de goede richting.’ Uiteindelijk is Turkije een groot land met 80 miljoen inwoners, en willen we graag zakendoen. En als Erdogan de liefde van (de helft van) de Turken wil vasthouden en van zijn land de door hem gedroomde natie wil maken, moet hij economisch beter presteren. Rutte en Erdogan zijn voorlopig geen dominee meer, maar koopman. Toch moeten binnen de ‘nieuwe’ vriendschap harde noten worden gekraakt over de verslechterende mensenrechtensituatie.