Na de pijnlijke remise (2-2) met Excelsior zal de machtsstrijd bij Ajax opnieuw oplaaien als de raad van commissarissen de schorsing van directeur Alex Kroes vanwege handel in aandelen met voorkennis moet toelichten aan de bestuursraad. Het wordt voor voorzitter Michael van Praag donderdagavond een toelichting met het mes op de keel, want de bestuursraad heeft de rvc al verzocht het besluit te heroverwegen.
Het is niet de eerste keer dat diverse partijen bij Ajax elkaar de tent uit vechten, maar deze publiekelijke worsteling krijgt op de geboortedag van clubicoon Johan Cruijff wel een symbolisch karakter. Al tijdens de door Cruijff ontketende 'Fluwelen Revolutie' in 2010 bleek Ajax als beursgenoteerde onderneming een veelkoppig monster.
De geest van de in 2016 overleden Cruijff zal altijd boven Ajax blijven hangen. Ook nu de ArenA zijn naam draagt, is de strijd tussen de diverse kampen vooral een botsing tussen emotie en ratio. Maar wie heeft nu bij Ajax het laatste woord? En hoe komt het dat de bestuursraad zo'n prominente rol speelt?
Voor Ajax in 1996 naar de ArenA verhuisde en twee jaar later een beursnotering kreeg, was de recordkampioen een vereniging met 24 mensen in een ledenraad die het bestuur koos. Het bestuur gaf leiding aan de club, Van Praag was tussen 1989 en 2003 de prominente voorzitter.
Sinds Ajax als een beursgenoteerde onderneming wordt geleid, is de bestuursraad het machtigste orgaan binnen de club. Aanvankelijk zou de bestuursraad zich terughoudend opstellen om de directie niet voor de voeten te lopen. De directie leidt de NV Ajax, waaronder het profvoetbal valt. De bestuursraad vertegenwoordigt de leden van AFC Ajax, die 73 procent van de aandelen bezitten.
Lot Kroes ligt indirect in handen bestuursraad
De door bijna duizend leden gekozen, negenkoppige bestuursraad benoemt op de algemene aandeelhoudersvergadering de rvc en kan die ook weer ontslaan. In die zin ligt het lot van Kroes indirect in handen van de bestuursraad, terwijl rvc-voorzitter Van Praag diezelfde bestuursraad donderdagavond wil uitleggen waarom de directeur bij Ajax moet worden ontslagen.
De rvc benoemt en ontslaat immers de directie, waar nu wederom een vacature voor een algemeen directeur is ontstaan. Kroes was net twee weken in dienst, toen hij door de rvc tijdelijk uit zijn functie werd gezet. Kroes had zijn aandelenpakket op 23 juli nog eens uitgebreid met 17.500 aandelen, terwijl hij die dag al nagenoeg zeker wist dat hij directeur bij Ajax zou worden.
Volgens de spelregels van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) beschikte Kroes daardoor over koersgevoelige informatie. En handel in aandelen met voorwetenschap is een strafbaar feit. Tijdens een persgesprek noemde Van Praag de handelswijze van Kroes "dom en naïef". Hij voegde eraan toe dat Kroes volgens de rvc in geen enkele andere functie zou kunnen terugkeren bij Ajax. Daar denken veel leden bij Ajax dus anders over.
Volg nieuws over Ajax
Drie rvc-leden al vertrokken
Plotseling kantelde het sentiment bij de club. Onder druk van de achterban besloten drie commissarissen de eer aan zichzelf te houden. Ze werden geassocieerd met een roerige zomer, toen de weggestuurde technisch Sven Mislintat vrijelijk zijn gang kon gaan bij het samenstellen van een matige selectie.
De huidige rvc van Ajax bestaat nu nog uit drie vooraanstaande leden: voorzitter Van Praag, voormalig aanvoerder en coach Danny Blind en oud-KLM topman Leo van Wijk. De ironie wil dat de huidige bestuursraad onder leiding van voormalig ABN AMRO-manager Ernst Boekhorst is voorgedragen door ereleden als Van Praag en Van Wijk.
Nu staan de voorzitters van de rvc en de bestuursraad dus lijnrecht tegenover elkaar. Bovendien zitten sommige leden van de bestuursraad in hetzelfde amateurteam van Ajax als de op non-actief gestelde Kroes. Zo lopen in dit conflict allerlei belangen door elkaar.
Fans en 'Mister Ajax' steunen Kroes
Op de achtergrond klinkt luidkeels de roep van de F-side, de harde kern onder de supporters die zich ook woensdagavond tijdens het duel met Excelsior openlijk achter Kroes schaarden. Indirect botsen de emoties bij een voetbalclub met de mores van een beursgenoteerd bedrijf.
De geschorste directeur is het gezicht geworden van de tweedeling binnen Ajax. Kroes werd bij zijn aanstelling al geroemd als de verlosser. De voormalige jeugdspeler zou zijn grote liefde na een rampzalig seizoen weer terugvoeren naar de top. Die emotie voert nu de boventoon, uitgerekend de 85-jarige 'Mister Ajax' Sjaak Swart sprak van een "foutje" van Van Praag om Kroes te schorsen.
Over de mogelijk strafbare acties van Kroes wordt allang niet meer gesproken, zijn intenties zouden zuiver zijn geweest. Nu wordt Van Praag gehekeld als de 'plucheplakker' die alleen op eigen gewin uit is. Voorlopig houdt Van Praag voet bij stuk, hij zegt "een informatieachterstand" bij de bestuursraad te willen wegnemen.
Van Praag moet echter vrezen dat de leden naar hem zullen luisteren zonder zijn boodschap te willen horen. Op 21 mei vindt een bijzondere aandeelhoudersvergadering bij Ajax plaats die lijkt uit te draaien op een frontale crash tussen de bestuursraad en de rvc, die Kroes dan wil voordragen voor ontslag.
Van Praag heeft het wetboek in de hand en voelt zich gesterkt door het onderzoek van advocaten van NautaDutilh naar de aandelenkoop van Kroes. Maar hij weet als geen ander dat de voetbalwereld vaak wordt geregeerd door opportunisme. En dan kunnen emoties het winnen van ethiek en moraliteit.