Agressie en emotie op het WK: "In voetbal kunnen dingen die in andere sporten niet getolereerd worden"

Voetbal is emotie. Het is een boutade waar misschien nóg meer waarheid in schuilt dan in de uitspraak “aan het einde winnen de Duitsers”.

Beide clichés werden gisteren bewaarheid toen Toni Kroos in de 95ste minuut een vrijschop binnenkrulde en de Duitse bank de 2-1-overwinning vierde door de Zweedse bank uit te dagen. “Sommigen van hun staf liepen in onze richting en wreven de nederlaag in ons gezicht door bepaalde gebaren te maken”, zei de Zweedse coach Janne Andersson. “Je moet je tegenstanders laten treuren. Je reageert niet op de manier waarop zij dat gedaan hebben.”

Ontlading

Duitsland stond aan de rand van de uitschakeling, maar trok toch aan het langste eind. “De spanning die dan wegvalt, leidt tot een gigantische ontlading”, legt sportpsycholoog Jef Brouwers uit. “Dan moet het verstand vaak wijken. Als het lichaam uitgeput is, verdwijnt de geest en komt het beest.”

“Ursäkta” stond deze ochtend te lezen op het Twitter-account van de Duitse voetbalbond. Zweeds voor: excuses – voor de "te emotionele" reactie. "Dat is niet onze stijl. We hebben ons daarvoor bij de Zweedse coach en zijn team verontschuldigd.”

Emotie en agressie lijken deel uit te maken van het voetbal, maar dat hoeft niet zo te zijn, vindt Brouwers. “Maar het behoort tot de geplogenheden van het voetbal dat het wordt toegelaten. In andere sporten wordt zo'n gedrag simpelweg niet getolereerd.” In pakweg hockey is een reactie als die van de Duitsers ondenkbaar. “Ik heb het maar één keer meegemaakt, en beide ploegen zijn meteen gestraft. Dat was in een wedstrijd tussen India en Pakistan, een politieke match.”

Daarvan kan ook het voetbal meespreken. Kijk naar Zwitserland-Servië: de 2-1-overwinning werd door de Zwitserse doelpuntenmakers Granit Xhaka en Xherdan Shaqiri gevierd door een tweekoppige adelaar uit te beelden – een verwijzing naar de Albanese vlag. Beide spelers hebben een Albanees-Kosovaarse achtergrond: Xhaka's vader, een Kosovaar die voor onafhankelijkheid pleitte, werd in het voormalige Joegoslavië opgesloten en gemarteld. Shaqiri, die in Kosovo werd geboren, trad aan met schoenen waarop de vlaggetjes van zowel Zwitserland als Kosovo waren genaaid.

Die pro-Kosovaarse gebaren provoceerden de Servische coach, Mladen Krstajic. “Ik zou hem geen gele of rode kaart hebben gegeven, maar hem naar Den Haag hebben gestuurd. Dan konden ze hem berechten, net zoals ze bij ons hebben gedaan."

FIFA, de wereldvoetbalbond, wil koste wat het kost vermijden dat de wereldbeker een politiek spel wordt en kondigde een onderzoek naar de Zwitserse spelers aan, die een schorsing van twee wedstrijden riskeren. Beiden vonden het een “puur emotionele” uiting. “Die politieke factoren versterken emoties”, stelt Brouwers. “Het is onmogelijk om de geschiedenis te vergeten. Je krijgt dat niet uit je lijf, en niet uit je hoofd.”

Respect

Het is niet de eerste keer dat WK-wedstrijden een politiek tintje krijgen. Toen Diego Maradona in 1986 de Engelsen naar huis stuurde met twee legendarische doelpunten, omschreef hij de Argentijnse overwinning als “wraak” voor de Falkland-oorlog.

Toch is het WK in Rusland tot nog toe opvallend rustig, zowel op als naast het veld. Taferelen zoals de 'Slag om Santiago' in 1962, toen Italiaanse en Chileense spelers met elkaar op de vuist gingen, of de 'Slag van Neurenberg' in 2006, toen de wedstrijd Nederland-Portugal ontaardde en vier rode en zestien gele kaarten werden uitgedeeld, hebben we nog niet gezien. Laat staan een kopstoot zoals die van Zinedine Zidane in de finale in 2006. “De FIFA zet de laatste jaren erg in op respect”, legt Brouwers uit. “De verandering gaat heel traag, maar ze komt er wel.”