"Ik ga deze plant in je reet planten"

Het had makkelijk gekund: een karikatuur van de witte creative die zijn eigen innocence niet ziet – diezelfde culturele klasse die de Nederlandse theaterzalen bevolkt zou het hilarisch hebben gevonden. Maar zo makkelijk maakt Verbeke het godzijdank niet. De drie hipsters uit Daar gaan we weer zijn complexer dan de karikatuur. Slechts twee zaken verbinden hen echt: het feit dat ze alle drie hun slachtofferschap niet te boven komen én hun onvermogen om in te zien dat het eigenlijk geen identiteitskwesties zijn die hen verdelen.

Hun magazine Cult Weekly is in crisisvergadering bijeen. De cover van het meest recente nummer, waarop een zwarte vrouw prijkt, roept reactie op en de hetze op social media neemt elk uur toe. De redactie moet bepalen of ze zich in een persbericht verontschuldigt voor haar neokoloniale uitschuiver of een lans breekt voor artistieke vrijheid. Illustrator Lesley (Maartje Remmers) verdedigt haar creatie, de politiek correcte Inge (Wine Dierickx) vindt dat ze door het stof moeten. White male Ton (Matijs Jansen) weet dat hij überhaupt weinig stem heeft, vanuit de cynische vaststelling ‘Het is allemaal mijn schuld, dat went’. En intussen is het wachten op een telefoontje van de Amerikaanse uitgever Bill.

De drie bevinden zich in een arena waarrond het publiek zit – een democratisch multiperspectief dat samenvalt met het feit dat ook zijzelf, gedreven door persoonlijke overgevoeligheden, voortdurend wisselende coalities vormen. Nu eens keren de vrouwen zich op een schaamteloos seksistische manier tegen Ton, dan weer vinden Ton en Inge elkaar zelfgenoegzaam in het feit dat Lesley, die zich heeft opgewerkt uit een ‘witte onderklasse’, intellectueel toch niet helemaal voldoet. Alleen wanneer Bill belt en de redactie kruisigt in de meest vernederende, grove bewoordingen, kunnen ze plots wél de rangen sluiten.

Communicatie-issue

De tekst van Verbeke legt haarscherp bloot hoe de vermeend hoogstaande ethiek van deze creatives hun opportunisme toedekt: de coverkwestie blijft voor hen een communicatie-issue, in plaats van een wezenlijk probleem. Zolang zij een lekker wijntje kunnen drinken, met een kaasje erbij, is er in feite geen probleem. Ze missen de essentie: dat ze verdeeld en tegelijkertijd zoet worden gehouden door een kapitalistisch systeem dat elke echte solidariteit of strijdbaarheid lamlegt. Want over de kwaliteit van dat wijntje, daarover bestaat wél consensus.

De zich herhalende non-discussies illustreren scherp deze blinde vlek, maar naarmate de voorstelling vordert begin je toch te verlangen naar de next step. Ondanks de intellectuele bravoure blijft Daar gaan we weer lang een babbelstuk. Het is wachten tot de laatste twintig minuten tot er ook theatraal iets openbreekt en de personages doorheen hun laagje beschaving breken in een orgie van fysiek geweld: ‘Ik ga deze plant in je reet planten.’ De verlichte, westerse mens transformeert in deze magisch-realistische climax tot een naakte aap op een apenrots, vechtend voor het eigen voortbestaan.

Pas dan springt Daar gaan we weer verder dan een geslaagde illustratie van de manier waarop een maatschappelijk debat zichzelf vastrijdt, en boort het een wezenlijk tragisch gegeven aan: dat de mens een irrationeel, boos, grillig wezen is. Op die openbaring moesten we net iets te lang wachten.

Van 29/5 tot 1/6 in Zuiderpershuis, Antwerpen. Monty.be