Direct naar artikelinhoud
Opinie

Opinie: #MeToo kenmerkt zich door een humorloos, eendimensionaal puritanisme

In de #MeToo-beweging afficheert de vrouw zich als een halve heilige die de mannelijke 'grensoverschrijdende' ondeugd lijdelijk beziet en ondergaat. Maar, schrijft historica Daniela Hooghiemstra, was het niet juist dit beeld van de vrouw waarmee de Dolle Mina's korte metten maakten?

Rotterdamse discotheek.Beeld Arie Kievit, de Volkskrant

Columnist Sarah Sluimer hekelde vorige week het gebrek aan schuldbewustzijn van mannen naar aanleiding van de Weinstein-affaire. 'Het schuurt', had ze aan een mannelijke kennis geschreven, 'dat er zoveel verhalen over jou en onwillige vrouwen in nachttreinen en op dansvloeren de ronde doen. Het schuurt dat ik ooit met je werkte en me toen regelmatig ongemakkelijk voelde bij de toon van je nachtelijke sms'jes en ellenlange mails. Iets dwingerigs, iets hijgerigs.'

Zijn antwoord stelde haar teleur. Hij zat in een 'bewustwordingsproces', schreef hij, maar de 'schaamtevolle belofte' om 'onmiddellijk te stoppen met drugs en grensoverschrijdend gedrag' die ze verwacht had, bleef uit.
Waarschijnlijk niet voor lang. Kort nadat Sluimers stuk in de Volkskrant was verschenen, werd een redacteur van Uitgeverij Atlas Contact op non-actief gesteld vanwege 'vermeend seksueel overschrijdend gedrag.' Naar verluidt betrof het de man uit het stukje van Sluimer. Hij kreeg alsnog zijn verdiende loon: met naam en toenaam staat hij op Twitter, op Facebook werd de draak gestoken met eerdere posts over zijn 'gezinnetje'.

Maar wat had hij gedaan? Het versturen van 'hijgerige' en 'dwingerige' mailtjes aan een collega leek mij geen misdaad, eerder leuke stof voor gesprek met andere collega's. En wat moet ik me voorstellen bij 'onwillige vrouwen op de dansvloer'? Had hij die aangerand, verkracht? Welke grenzen had hij overschreden? Niemand weet het nog, maar veroordeeld is hij al.

Het versturen van 'hijgerige' en 'dwingerige' mailtjes aan een collega leek mij geen misdaad, eerder leuke stof voor gesprek met andere collega's

Jappe Claes

De Volkskrant publiceerde zaterdag het relaas van een actrice, bejaagd door acteur Jappe Claes. Hoewel die als docent zijn positie misbruikte en dus door de leiding tot de orde had moeten worden geroepen, leken de beschreven versierpogingen niet van een soort die door een meerderjarige vrouw niet vrij makkelijk hadden kunnen worden afgewimpeld. Het is zelfs niet geheel ondenkbaar dat zulke avances aan het leven van een jonge actrice op enig moment een zekere sjeu kunnen geven, al kan daar achteraf dan misschien ook weer anders over gedacht worden. En daar ligt de kern van de zaak: in het verkeer tussen mannen en vrouwen is niet altijd alles eenduidig. 

Wat opvalt aan het nieuwe vrouwelijke zelfbewustzijn dat zich met de #MeToo-beweging manifesteert, is het humorloze, eendimensionale puritanisme ervan. De vrouw afficheert zich als een halve heilige die de mannelijke 'grensoverschrijdende' ondeugd lijdelijk beziet en ondergaat. Sluimer wilde niet alleen dat die redacteur voortaan van de vrouwen afbleef, hij moest ook stoppen met drugs. Mannen moeten zich schamen. De vrouw is onkreukbaar. Maar was het niet juist dit beeld van de vrouw als moreel voorbeeldige instantie waarmee de Dolle Mina's korte metten maakten?

Dit van oorsprong 19de-eeuwse Victoriaanse model leidde er immers toe dat mannen hun echtgenotes behandelden als Madonna's die kinderen baarden, maar verder niet lastig gevallen mochten worden met hun 'lage' driften. Prostituees boden soelaas. De strikte scheiding tussen heilige moeder en zondige hoer was overzichtelijk, maar veel vrouwen waren er uiteindelijk toch niet zo gelukkig mee.

Daar ligt de kern van de zaak: in het verkeer tussen mannen en vrouwen is niet altijd alles eenduidig

Seksuele bevrijding

De seksuele bevrijding die sindsdien heeft plaatsgehad, betrof niet alleen vrouwen, maar ook mannen. Zij leerden dat alle vrouwen, ook de zogenaamd respectabele, dezelfde lage driften hebben als zij. De vraag was alleen: wanneer? Vrouwen bleken met de één wel, maar met de ander niet te willen, of het ene wel en het andere niet, of soms wel en soms niet, of aan de ene kant wel, maar aan de andere kant ook weer niet. 

De neiging van mannen om desondanks hun eigen zin door te drijven leidde tot machtsmisbruik en geweld dat lange tijd onder de pet gehouden en gebagatelliseerd is. Het is goed dat die zaken alsnog aan het licht komen. Maar de massale naming and shaming die intussen op gang is gekomen, is een liberale samenleving onwaardig. 

'De eerste mannen bekennen schuld', kopte Het Parool afgelopen zaterdag. Als een dergelijke puriteinse inquisitie het resultaat van de seksuele bevrijding is, zou dat toch wel erg jammer zijn. In plaats van alle mannen die zich 'grensoverschrijdend' hebben gedragen aan de schandpaal te nagelen, zou scherp onderscheid moeten worden gemaakt tussen seksueel geweld of machtsmisbruik en die gevallen waar het gaat om de wear and tear die vrij seksueel verkeer nu eenmaal met zich meebrengt.

De massale naming and shaming die intussen op gang gekomen is, is een liberale samenleving onwaardig

Vriendelijke versierders

In het eerste geval moet streng worden opgetreden, in het tweede lijken relativering, zo nu en dan wat inlevingsvermogen en een beetje humor, maar vooral ook voorzichtigheid mij noodzakelijk. Tegenover veronachtzaamd misbruik staat namelijk de valse beschuldiging en die doet ook veel kwaad. Mannen en vrouwen zijn niet hetzelfde.

Seks is niet rechtvaardig. Zogenaamde 'duidelijke afspraken' kunnen er niet over worden gemaakt. Dat maakt seks nu juist tot seks. Tegenover de lust, de euforie en het gevoel van onoverwinnelijkheid, staan het misverstand, de frustratie en de vernedering. Hoe meer vrije seks, hoe meer kans op dat alles, en dat geldt ook voor mannen. 

Tussen aantoonbaar geweld of misbruik en een onschuldige versierpoging ligt helaas een grijs, onbewijsbaar en dus vaak straffeloos gebied. Als fysiek zwakkere partij vergt dat van vrouwen oplettendheid, verstand en een zekere stevigheid, maar anno 2017 lijkt me dat niet te veel gevraagd. Een functionerende rechtsstaat waar men pas schuldig is indien bewezen, lijkt me in ieder geval belangrijker dan de individuele drang om stoom af te blazen. 

En laten we één ding niet vergeten: de risico's wegen op tegen het plezier. De meeste mannen zijn vriendelijke versierders, hun vasthoudendheid is soms irritant, soms ridicuul maar vaak ook vleiend of aandoenlijk, en soms ook zomaar ineens effectief. Enige waardering voor het enthousiasme waarmee ze de boel aan de gang houden mag ook weleens worden uitgesproken. Vrouwen die daarbij kwetsuren oplopen - ik heb het hier voor alle duidelijkheid niet over strafbare feiten - moeten zich maar troosten met de gedachte dat er anno 2017 van alles 'schuurt', maar dat ons leven naar alle waarschijnlijkheid toch ook een stuk spannender is dan dat van onze (over) grootmoeders.

Daniela Hooghiemstra is historica.

Seks is niet rechtvaardig. Zogenaamde 'duidelijke afspraken' kunnen er niet over gemaakt worden. Dat maakt seks nu juist tot seks

Meer opinie over #me-too

Jessica Durlacher over de rol van seks in de #MeToo-beweging
'Dit exces is ook het vuile bijproduct van de geestelijke en fysieke menselijke elektriciteit die seks is. En zonder al dan niet virtuele macht of spanning is seks geen feest (als er al seks is).'

Schrijver Sarah Sluimer reageert in dit opiniestuk op #metoo: We beschermen ze, de mannen. 

'We laten de wereld niet weten wíe precies ons in een hoekje dreef, want dat wil uiteindelijk niemand weten. Want de daders zijn altijd iemands baas. Of een beste vriend. Of een man van wie je nog geld krijgt. Of iemand met een stevige positie binnen onze samenleving.'

Lezersbrieven over seksisme: 'Ik ken geen vrouw die niet 'me too' kan zeggen'
In mijn eigen omgeving is geen enkele vrouw die niet 'me too' kan zeggen, schrijft een lezer. Dat gedrag wordt met de paplepel ingegoten, stelt een ander. En geeft onthutsende voorbeelden.