Waar staat promille voor en met hoeveel glazen alcohol komt dat overeen? 'Pintjes tellen' is alvast geen goed idee

Bij zijn ongeval eind november vorig jaar droeg tv-presentator Tom Waes geen gordel en had hij 2,44 promille alcohol in zijn bloed. Dat is 5 keer meer dan het toegelaten alcoholpercentage van 0,5 promille. Wat moeten we ons daar eigenlijk bij voorstellen, bij zo'n hoeveelheid promille, en kunnen we dan ook zeggen met hoeveel glazen alcohol dat overeenkomt?

Of en hoeveel alcohol iemand gedronken heeft, kan je op meerdere manieren achterhalen. Zo is er de ademtest bij politiecontroles. Die meet de hoeveelheid alcohol in de lucht die je uitademt. Dat wordt uitgedrukt in milligram alcohol per liter uitgeademde lucht. Het kan een indicatie zijn of iemand (te veel) alcohol gedronken heeft.  

Maar een ademtest geeft ons geen idee over hoeveel alcohol iemand dan precies gedronken heeft. Daarvoor is een bloedtest nodig die de hoeveelheid alcohol in je bloed opspoort. Dat percentage wordt uitgedrukt in promille (‰), een duizendste deel.

In verschillende landen geldt in het verkeer een wettelijk toegelaten hoeveelheid van 0,5 promille alcohol in het bloed. Dat komt bij gezonde mensen overeen met 0,22 milligram alcohol per liter uitgeademde lucht. Blaas je positief, is de kans reëel dat je 0,5 promille alcohol of meer in je bloed hebt.

Veel mensen googelen al eens de vraag hoeveel glazen alcohol ze kunnen drinken om onder 0,5 promille te blijven. Ze hopen zo te kunnen bepalen wat een 'veilige' hoeveelheid is die ze zouden kunnen drinken als ze nog de baan op moeten.

Maar dat kan je niet zomaar eenduidig zeggen. Niet iedereen heeft evenveel promille in zijn of haar bloed na het drinken van eenzelfde glas alcohol. Dat hangt af van heel wat factoren waarin mensen onderling sterk kunnen verschillen.

Geslacht, leeftijd, lengte en gewicht bijvoorbeeld, maar ook stofwisseling, leverwerking, vermoeidheid, medicatie, algemene gezondheid, gespierdheid, bepaalde aandoeningen, hoeveel je hebt gegeten, het aantal uren sinds het laatste glas... Er zijn aanwijzingen dat ook genetische factoren een rol spelen.

Kortom, eigenlijk kan je dat niet zomaar uitrekenen. Online vind je allerlei calculatoren, maar je mag daar nooit volledig op vertrouwen. Ze houden dikwijls geen rekening met al die verschillende factoren. Hooguit bieden ze een schatting die in meer of mindere mate betrouwbaar is.

Waar kan je dan wel naar kijken? Naar de richtlijn van VAD, het Vlaams expertisecentrum voor alcohol, illegale drugs, psychoactieve medicatie, gokken en gamen, bijvoorbeeld. Wie kiest om alcohol te drinken, kan de richtlijn gebruiken om de risico's te beperken.

Die richtlijn gaat uit van 10 standaardglazen per week voor volwassenen. Je beperkt best het aantal glazen per dag en drinkt best ook een aantal dagen per week niet, zegt het VAD.

Wat is dan zo'n standaardglas? Dat komt overeen met 10 gram pure alcohol, oftewel 12,7 milliliter pure alcohol. Een standaardglas komt overeen met 1 pils van 25 centiliter, een glas wijn van 10 centiliter, een glas aperitief zoals porto of sherry van 5 centiliter, of een glas sterkedrank van 3,5 centiliter.

Maar... je kan een standaardglas niet zomaar veralgemenen naar elk glas alcohol dat je drinkt, omdat het alcoholpercentage afhangt van soort tot soort drank. Een blik of glas bier van 33 centiliter bijvoorbeeld staat al voor 1,3 standaardglazen. Een zwaar bier van 33 centiliter kan afhankelijk van het alcoholpercentage gaan van 1,7 tot 2,5 standaardglazen. En een fles wijn van 75 centiliter is goed voor 7,5 standaardglazen.

Met andere woorden, hoe hoger het alcoholpercentage, hoe sneller je aan die richtlijn van 10 standaardglazen zit.

Je kan dus niet eenvoudigweg uitrekenen hoeveel glazen alcohol overeenkomen met de hoeveelheid promille in je bloed. Omgekeerd kan je op basis van enkel het promillegehalte ook niet zomaar zeggen wat en hoeveel iemand gedronken heeft.

De hoeveelheid promille in je bloed heeft wel een invloed op je fysieke en mentale gezondheid en op je rijvaardigheid. Het platform alcoholhulp.be lijst op:

• 0,5 promille (ongeveer 1 standaardglas voor een vrouw, 2 standaardglazen voor een man): je voelt je meer ontspannen, maar je bent minder alert in het verkeer
• 0,5 tot 1,5 promille (ongeveer 2 tot 5 standaardglazen voor een vrouw, 3 tot 7 standaardglazen voor een man): je bent 'aangeschoten', je kan niet meer veilig aan het verkeer deelnemen
• 1,5 tot 3,0 promille (ongeveer 6 tot 9 standaardglazen voor een vrouw, 8 tot 14 standaardglazen voor een man): je bent dronken, je kan absoluut niet meer aan het verkeer deelnemen
• 3 tot 4 promille (ongeveer 10 tot 13 standaardglazen voor een vrouw, 15 tot 19 standaardglazen voor een man): je bent zwaar dronken, je kan je bewegingen niet langer coördineren, je zintuigen zijn volledig verdoofd
• 4 promille: je bent helemaal 'van de kaart', met hoge kans op bewusteloosheid en beginnend levensgevaar
• 5 promille: je kan in coma gaan, acuut levensgevaar

Bestaat er wel een 'veilige' hoeveelheid alcohol, dat is een terechte vraag. Alcohol is een schadelijke en verslavende stof. "Het verdooft eerst hersendelen die gedrag en gevoel controleren", schrijft VAD. "Bij een grotere hoeveelheid vermindert het reactievermogen. Nog meer alcohol vermindert de controle over bewegingen en het concentratievermogen."

Alcohol is een risicofactor voor ongevallen en verwondingen, maar daarnaast verwijst VAD ook naar het risico op hartaandoeningen, kankers, geheugenstoornissen en aandoeningen aan de pancreas en de lever. Volgens VAD bestaat er geen veilige hoeveelheid. Problematisch alcoholgebruik heeft een invloed op de leefomgeving van de persoon die ermee kampt.

0,5 promille is enkel een wettelijk bepaalde grens in het verkeer en zegt niets over gezondheids- en andere risico's. Zowel het VAD als Vias waarschuwen voor "pintjes tellen" als je rijdt en zouden liever een nultolerantie in het verkeer zien. Dat wil zeggen: wie rijdt, drinkt niks.

"Per dag houden we 31 mensen tegen die een positieve test aflegden tussen 0,5 en 0,8 promille", zei woordvoerder Stef Willems in december in Terzake. Dat is "een klein beetje te veel, maar te veel is te veel. Vaak hebben die bestuurders zich misteld."

Nog in december liet Vias weten dat er elke dag 11 verkeersongevallen met dronken bestuurders gebeuren waarbij minstens een gewonde valt. In 2023 had bij 1 op de 10 ongevallen minstens 1 bestuurder te veel gedronken, zegt Vias.