De voorbije dagen en weken werd u om de oren geslagen met beloftes en ballonnetjes. Midden in de campagne komt het Federaal Planbureau met het oordeel over de plannen van de partijen. Opgelet: niet over het volledige partijprogramma, wel over dertig maatregelen die de partijen zélf naar voren konden schuiven. Het Planbureau berekende hoeveel die voorstellen opleveren of kosten. En wat de impact is op de economie en de staatskas.

De methode van het Planbureau is niet onomstreden. Het feit dat de partijen zelf hun voorstellen mogen kiezen, maakt een globale beoordeling onmogelijk. En de Vlaamse overheid werkt niet mee aan de doorrekening, waardoor het heel moeilijk is om iets te zeggen over regionale bevoegdheden. Sommige maatregelen – zoals de splitsing van België – kan het Planbureau dan weer niet becijferen.

Niettemin geeft de analyse van de dertig voorstellen per partij een goed zicht op de prioriteiten die de partijen naar voren schuiven.

Vooruit: forse verhoging koopkracht, forse greep op vermogens

Een miljardenverschuiving van lasten op werk naar lasten op vermogen en extra taksen. Dat is wat de Vlaamse socialisten voorstellen om de koopkracht te verhogen. Kinderopvang en onderwijs krijgen veel bijkomende middelen.

Het Planbureau vond in de voorstellen van Vooruit liefst 14,6 miljard euro lastenverlagingen voor particulieren werkgevers. Bedrijven krijgen 1,5 miljard euro korting op de laagste lonen. Voor een versterking van de werkbonus (voor de lagere lonen) voorzien de socialisten 2,1 miljard. Een verlaging van de personenbelasting – via het optrekken van de belastingvrije som – is de grootste slokop. Die is goed voor liefst 11 miljard euro. Het moet de koopkracht voor loontrekkenden met 273 euro per maand verhogen (234 euro voor zelfstandigen) en de kloof tussen werken en niet werken vergroten.

Om alles te financieren, kijkt Vooruit naar de vermogens. Haar voorstel om alle inkomsten uit vermogen op dezelfde manier te belasten als inkomsten in de personenbelasting, brengt volgens het Planbureau 9,7 miljard euro in de schatkist. Daar is dan wel een vermogenskadaster nodig. Daarnaast willen de socialisten ook nog een meerwaardebelasting op aandelen invoeren, die nog eens 2,9 miljard moet opbrengen.

Door de invoering van een spitsheffing wil Vooruit geld vrijmaken om 300 miljoen te investeren in De Lijn

Daarnaast legt de partij ook nog een aantal andere belastingen op tafel. Zoals een hervorming van de registratierechten, waarbij op de eerste 250.000 euro voor de enige en eerste woning niets moet worden betaald en de taks voor alles wat daarboven zit progressief stijgt. Voor een tweede woonst stijgt de belasting wel. Die hervorming is volgens het Planbureau goed voor 943 miljoen euro. Een hervorming van de erfbelasting levert 724 miljoen op, een taks op de reëele huurinkomsten 676 miljoen.

Maar een afschaffing van de professionele diesel (825 miljoen) en de invoering van een spitsheffing (510 miljoen) levert veel geld op. Dat steekt Vooruit deels in nieuwe middelen voor De Lijn (300 miljoen).

Dat de socialisten prioriteit geven aan zorg, onderwijs en kinderopvang is bekend. Het Planbureau berekende dat de socialistische plannen voor meer plaatsen, meer begeleiders en 130 gratis dagen in de kinderopvang 540 miljoen euro kosten.

Gratis maaltijd op school (260 miljoen), de invoering van een maximumfactuur in het secundair onderwijs (202 miljoen) en extra kleuterpersoneel (224 miljoen) zijn de opvallendste maatregelen voor het onderwijs. Een herschikking van de lesuren moet dan weer een half miljard besparen.

Vlaams Belang: miljarden voor meer koopkracht maakt gat in de begroting nog groter

Vlaams Belang wil miljarden uitgeven om de koopkracht te verhogen, maar maakt volgens het Planbureau het gat in de begroting en de Belgische schuldberg nog een stuk groter.

Bijna 15 miljard euro kosten de fiscale plannen van Vlaams Belang. De extreemrechtse partij stelt onder meer voor om de som waarop je geen personenbelasting moet betalen op te trekken van 10.570 naar 13.000 euro. Door later in de belastingschijf van 50 procent te vallen en de schijven van 45 procent te verlagen naar 40 procent, en die van 40 naar 30 procent, krijgt iedereen nog een flink fiscaal cadeau. Goed voor nog eens een factuur van 9,4 miljard. Loontrekkenden en zelfstandigen houden er zo’n 350 euro per maand extra aan over.

Vrouwen met een werkende echtgenoot die thuis blijven voor de kinderen, krijgen van de partij een opvoedersinkomen. En Vlaams Belang wil daarnaast nog eens de minimumpensioenen optrekken. Samen goed voor nog eens een miljard euro. En er is nog geld over: om de wachtlijsten voor de gehandicapten af te bouwen (370 miljoen) en kandidaat-huurders voor sociale woningen meteen huursubsidies te geven (375 miljoen).

Een strenger asielbeleid voeren, naar Deens model, verlaagt de kosten volgens het Planbureau met 832 miljoen euro

Tom Van Grieken en co. halen het geld uit de verkoop van alle overheidsparticipaties in Proximus, Bpost, Belfius, BNP Paribas, Ethias, … Volgens het Planbureau goed voor 15 miljard euro. De jaarlijkse opbrengst voor de begroting verdwijnt dan wel. Die begroting duikt met het plan van Vlaams Belang overigens nog wat dieper in het rood, terwijl het gat nu bijzonder diep is. Maar het plan zou het tekort nog eens met een kleine 2 procent – 10 à 12 miljard - doen aangroeien. De schuld met 5,3 procent.

Vlaams Belang hekelt wel dat het Planbureau geen rekening houdt met haar voornemen om de sociale zekerheid te splitsen en flink te snoeien in de asielkosten. Een strenger asielbeleid – naar Deens model – verlaagt de kosten volgens het Planbureau wel met 832 miljoen euro.

Opvallend: het Planbureau berekende het plan van Vlaams Belang om een Vlaams energiebedrijf op te richten dat moet instaan voor de bouw van nieuwe kerncentrales. Dat kost 2 miljard euro. De verlenging van de bestaande kerncentrales Doel 1 en 2 en Tihange 1 is nog eens goed voor 185 miljoen.

Groen: strooit met geld voor werkenden én inactieven

Gul voor wie werkt, maar ook gul voor wie niet werkt. Groen wil miljarden uitgeven om het inkomen van iedereen te verhogen en het risico op armoede bijna weg te werken. Vermogens moeten de factuur betalen.

N-VA bespaart miljarden op wie niet werkt, de groenen trekken er miljarden voor uit. Pronkstuk van de partij is de zogenaamde welvaartsgarantie waarmee iedereen een soort van basisinkomen krijgt. Al wie een inkomen heeft en niet over de armoedegrens springt, krijgt een som die de kloof dichtfietst. Kostprijs: 9 miljard euro. Werklozen (+ 216 euro/maand) en leefloners (+ 278 euro/maand) gaan er in het plan van Groen fors op vooruit.

Maar ook loontrekkenden (+ 322 euro) en zelfstandigen (+ 352 euro) mogen op meer rekenen. Onder meer door een hogere werkbonus, het optrekken van de loongrenzen, de afschaffing van de bijzondere bijdrage voor de sociale zekerheid en het optrekken van de belastingvrije som. Samen goed voor nog eens 7 miljard euro.

De progressieve miljonairstaks levert 2 miljard op, en wordt aangevuld met andere vermogens(winst)belastingen

De groenen gaan de miljarden bij de rijken halen. Maar liefst 13,3 miljard. Via een progressieve miljonairstaks op grote vermogens (2 miljard) en een reeks bijdragen op vermogenswinsten (11,3 miljard), zoals een meerwaardebelasting op aandelen en een taks op reële huurinkomsten.

Groen wil daarnaast nog eens 5,4 miljard ophalen door komaf te maken met vormen van oneigenlijke verloning, zoals bedrijfswagens met tankkaart, winstpremies of aandelenopties. Werkgevers krijgen ter compensatie wel een lastenverlaging op de laagste lonen (1,8 miljard).

Andere grote posten: het behoud van de groeinorm in de gezondheidszorg op 2,5 procent (1,244 miljard), de afbouw van fossiele subsidies voor de transportsector (1,256 miljard) en een grootschalig investeringsprogramma voor het energiezuinig maken van woningen (1,4 miljard).

N-VA: snoeit hard in uitkeringen van werklozen

N-VA bespaart fors op sociale uitgaven en iedereen die inactief is. Als het van de Vlaams-nationalisten afhangt, verliezen werklozen volgens het Planbureau maar liefst 894 euro per maand. Zelfstandigen krijgen er 173 euro per maand bij.

Bart De Wever en co. willen de begroting tegen 2029 weer beheersbaar maken en onder de 3 procent van het bbp brengen. Met de maatregelen die ze aan het Planbureau doorspeelden, daalt het tekort met een 2 procent van het bbp. De schuld gaat zelfs met 8 procent omlaag.

Maar om daar te geraken, haalt de partij wel de hakbijl boven. Wie niet werkt, moet inleveren. Zo levert het schrappen van alle fiscale voordelen voor niet-actieven een half miljard op. Het beperken van de werkloosheidsuitkeringen tot 1 jaar zelfs 2,5 miljard euro. Het niet-indexeren van de leeflonen moet nog eens voor 507 miljoen euro zorgen. Het geld dat de regering om de twee jaar gebruikt om alle uitkeringen – bovenop de index – te verhogen, willen de Vlaams-nationalisten ook niet meer uitgeven. Enkel de pensioenen krijgen nog hun deel. Besparing: 1,240 miljard.

De N-VA wil 4,5 miljard besparen door de groeinorm voor de gezondheidszorg te verlagen

N-VA bespaart ook op de sociale zekerheid. Vooral een lagere groeinorm voor de gezondheidszorg brengt veel geld in het laatje: 4,5 miljard. Maar ook maatregelen om de pensioenen betaalbaar te houden, passeren de revue. Het gaat onder meer over het afschaffen van het SWT (brugpensioen, 95 miljoen), het afschaffen van de pensioenbonus (359 miljoen) en het niet-indexeren van hoge pensioenen en schrappen van de perequatie van de ambtenarenpensioen (systeem waardoor die pensioenen stijgen als ook de ambtenarenweddes stijgen), goed voor nog eens 841 miljoen.

Op de federale overheid bespaart de partij 1,3 miljard, onder meer op de dotatie voor de NMBS. Ontwikkelingssamenwerking moet 1,4 miljard inleveren. Nog eens 550 miljoen euro moet komen van asiel en migratie. Door het aantal opvangplaatsen te verminderen tot maximaal 12.000 (nu 35.000), de uitwijzing van criminele, illegale gevangenen en het schrappen van subsidies voor lokale opvanginitiatieven (LOI’s).

Om de koopkracht te verhogen, schrapt N-VA wel de bijzondere bijdrage in de sociale zekerheid (1,2 miljard). Kinderopvang wordt volledig fiscaal aftrekbaar (241 miljoen).

Tien miljard halen de Vlaams-nationalisten uit de verkoop van niet-strategische participaties van de overheid, zoals in Proximus, Belfius of Bpost.

Open VLD: wil gat in begroting dichtrijden, maar ietwat milder dan N-VA

Net zoals N-VA zet ook Open VLD in op werk en het dichtrijden van het gat in de begroting. Al tonen de Vlaamse liberalen zich wat – hetzij maar een beetje – milder voor wie niet actief is.

Open VLD knutselde enkele weken geleden al een plan in elkaar om het tekort op onze begroting flink te verkleinen. De blauwe besparingsmaatregelen zijn goed voor 25 miljard euro. Een aantal zijn terug te vinden in de 30 voorstellen die de partij aan het Planbureau voorlegde.

De liberalen verhogen de koopkracht door het schrappen van de schijf van 45 procent in de personenbelasting (2,3 miljard) en het versterken van de werkbonus (581 miljoen). Het levert werknemers in de privé 73 euro extra per maand extra op. Voor zelfstandigen is dat 90 euro per maand.

Open VLD strooit met lekkers voor bedrijven. Zij krijgen kortingen op de energiefactuur en lastenverlagingen voor de lage lonen

Wie van een uitkering of een leefloon moet rondkomen, verliest dan weer een pak inkomen. Voor werklozen is dat zelfs een kleine 600 euro per maand. Onder meer door het beperken van de uitkeringen in de tijd en door het schrappen van het geld dat de regering om de twee jaar uittrekt voor het verhogen van die uitkeringen (bovenop de index). Alles samen goed voor een besparing van 2,7 miljard euro. Dat het Planbureau geen rekening houdt met het terugverdieneffect dat ontstaat door werklozen die door het dreigend inkomensverlies toch aan de slag gaan, betreurt Open VLD.

Net zoals N-VA verlaagt ook Open VLD de groeinorm in de gezondheidszorg. De uitgaven mogen van de liberalen maar 1,5 procent meer stijgen. Een besparing van 3,2 miljard. Nog een parallel met N-VA: ook de Vlaamse liberalen schaffen het brugpensioen en de gunstige pensioenberekening voor ambtenaren (perequatie) af.

Voor bedrijven strooit Open VLD wel met lekkers. Zij krijgen bijvoorbeeld kortingen op de energiefactuur of lastenverlagingen voor de lage lonen.

CD&V: bespaart half miljard op opvang asielzoekers

Meer geld voor kinderopvang, werken meer laten lonen en opvallend: een half miljard besparen op de opvang van asielzoekers. Dat zijn de meest tot de verbeelding sprekende CD&V-voorstellen die het Planbureau heeft berekend.

Dat N-VA, Open VLD en CD&V samen besturen, is goed te merken aan de plannen die ze bij het Planbureau indienden. De drie willen werken meer doen lonen en knippen in de sociale zekerheid. Al staan de Vlaamse christendemocraten wel duidelijk dichter bij het centrum dan de twee liberale coalitiepartners.

CD&V investeert bijvoorbeeld meer in welzijn. Vlaams minister van Welzijn Hilde Crevits haalde na de schandalen in de kinderopvang 270 miljoen extra binnen. Maar haar partij wil tegen 2029 nog eens 730 miljoen meer investeren in de sector. Voor de geestelijke gezondheidszorg gaat het om 100 miljoen euro extra.

Voor het eerst is CD&V ook voor het beperken van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd. Daardoor bespaart de partij 1,6 miljard euro, waarmee ze tussen Open VLD en N-VA zit. Ook de langdurig zieken moeten harder worden gepusht om toch weer aan de slag te gaan. Dat plan moet op termijn 574 miljoen euro opbrengen.

De CD&V-voorstellen doen de begrotingsput nog eens 5 miljard euro dieper worden

Fiscaal focussen voorzitter Sammy Mahdi en co. op een verhoging van de belastingvrije som tot 13.500 euro en het optrekken van het plafond van de belastingschijf van 40 procent. Dat kost samen 5,6 miljard euro. Een uitbreiding van de sociale werkbonus is nog eens goed voor 600 miljoen.

Zeer on-CD&V’s is dat de partij zich in de 30 maatregelen die het door het Planbureau liet berekenen niet van haar meest begrotingsorthodoxe kant laat zien. Terwijl de put in de schatkist al bijna onpeilbaar diep is, doen de CD&V-voorstellen die nog eens met 0,8 procent – of een kleine 5 miljard – dieper worden.

Ook opvallend is dat de partij die de staatssecretaris voor Asiel en Migratie levert – Nicole de Moor – fors wil besparen op de opvang voor asielzoekers. Terwijl De Moor nu al geen opvang voorziet voor alleenstaande mannen en het aantal plaatsen ondertussen ongeveer 35.000 bedraagt, stelt CD&V nu voor om een plafond van 11.370 in te voeren. Dat levert volgens het Planbureau een besparing op van 451 miljoen euro.

PVDA: miljonairsbelasting brengt geld in het laatje, maar plan PVDA zorgt voor minder jobs

Speerpunt van de PVDA-campagne is de miljonairsbelasting, samen met andere hogere belastingen. Opvallend: het Planbureau concludeert dat de voorstellen van PVDA ervoor zorgen dat de economie krimpt en dat er jobs verloren gaan.

Het is de kern van de filosofie van Raoul Hedebouw en zijn partij PVDA: de grote vermogens moeten meer bijdragen. Het Planbureau kon in detail berekenen hoeveel de miljonairstaks van de communisten zou opleveren. Als er een belasting van 2 procent komt op vermogens boven de 5 miljoen euro en van 3 procent op vermogens boven de 10 miljoen, brengt die 3,9 miljard euro in het laatje. Een pak minder dan eerst gedacht.

Het is niet de enige lastenverhoging die PVDA heeft laten doorrekenen. Ook een belasting op financiële meerwaarde, zoals de verkoop van aandelen, brengt 3,7 miljard op. De banken zouden ook een bedrag van 640 miljoen moeten ophoesten. Die vloeit vooral terug naar de consument. De afschaffing van btw op voeding kost 2,1 miljard euro.

De PVDA zou met haar miljonairstaks 3,9 miljard euro binnenhalen. Een pak minder dan eerst gedacht

Grote uitgaven wil de PVDA doen door openbaar vervoer gratis te maken. Kostprijs: 557 miljoen. Ook de energiefactuur moet wat hen betreft verder verlaagd worden. De accijnzen op elektriciteit en aardgas schrappen kost 840 miljoen. Het gratis maken van een doktersbezoek kost 149 miljoen.