Valt Picnic nu wel of niet onder een cao?

Voor nog geen tien euro per uur kratten vol levensmiddelen verslepen. Het is de realiteit waarin distributiemedewerkers van onlinesupermarkt Picnic hun werk doen. Tegen de ­regels van de collectieve arbeidsovereenkomst voor supermarkten in, klaagde vakbond FNV zaterdag in ­deze krant. Onzin, reageert Picnic op zijn beurt. Het bedrijf valt naar eigen zeggen helemaal niet onder deze cao.

Wie er gelijk heeft? Gerdin Boelens, arbeidsrechtadvocaat bij Capra Advocaten, vindt het zonder de exacte feiten te kennen moeilijk te zeggen. “Uiteindelijk bepaalt de rechter of de beloning van deze werknemers onrechtmatig is of niet.” Zolang werknemers de gang naar de rechter nog niet hebben ­gemaakt, blijft onzeker wie er gelijk heeft, aldus Boelens. 

Wel wijst hij op het zogeheten toepassingsbereik van cao’s. In die passage van een collectieve arbeidsovereenkomst omschrijven werkgevers en vakbonden voor welke bedrijven en werkzaamheden de cao geldt, en aan welke ­eisen ze moeten voldoen.

In het geval van de supermarkten is het hebben van een winkel een vereiste. Of die nou fysiek is of virtueel. Ook de aanwezigheid van een distributiecentrum is essentieel. Verkochte producten vallen onder de noemer ‘levensmiddel’. En op de werkvloer moeten een werkgever en werknemers aanwezig zijn. Die laatste groep kan bestaan uit vaste krachten met een fulltimebaan, maar ook uit uitzendkrachten of scholieren met een bijbaantje.

Wat zeggen de cao's?

Allemaal eisen waar Picnic aan voldoet. Maar, stipt Boelens aan, dat wil nog niet zeggen dat het bedrijf ook als klassieke supermarkt getypeerd kan worden. Om te beoordelen of Picnic onder die cao valt, moeten de argumenten van de onlinesupermarkt goed bekeken en gewogen worden, zegt hij. Nog een aanvulling: “Er zijn organisaties waar meerdere cao’s gelden. Zorginstellingen bijvoorbeeld. Die kunnen te maken hebben met een cao voor verpleegkundigen, maar ook met een voor bestuurders. Er zijn ook bedrijven waar helemaal geen cao voor geldt.”

Ja, ze zijn een supermarkt, maar dat wil nog niet zeggen dat ze onder de desbetreffende cao vallen, zegt medeoprichter Michiel Muller. Hij wijst op de werkwijze van zijn ­bedrijf. Traditionele supermarkten maken vooral afspraken voor hun caissières en vakkenvullers. “Maar wij hebben helemaal geen winkelpersoneel, want we hebben geen winkels.” En de distributiemedewerkers van Picnic doen toch echt ­wezenlijk ander werk dan die van ­Albert Heijn en Jumbo, vult hij aan. “In onze centra worden geen grote containers klaargezet om de winkelvoorraad aan te vullen. Want die winkels hebben we dus niet. Wij ­leveren direct aan de klant.”

Muller vindt het kwalijk dat de vakbond Picnicwerknemers “opjut met valse informatie”. De FNV zou werknemers een salaris voorhouden waar ze geen recht op hebben, zegt hij. Over veiligheidsklachten die werknemers zaterdag in Trouw uitten, ging hij maandag met hen in gesprek.

Regels niet te negeren

Picnic is niet de eerste start-up die in opspraak raakt vanwege het al dan niet negeren van de arbeidsmarktregelgeving. Een paar jaar ­geleden noemde Uber zich enkel een schakel tussen klanten en chauffeurs. Vorig jaar oordeelde het Europees Hof van Justitie anders. Uber was wel degelijk een taxibedrijf en moest zich aan de geldende regels houden. Heisa was er de laatste jaren ook rond Deliveroo en Airbnb.

Het negeren van de regelgeving houden start-ups niet lang vol, ontdekte universitair docent Bilgehan Uzunca van de Universiteit Utrecht. Samen met een collega Coen Rigtering nam hij de platformeconomie onder de loep. Wie aan de regels voorbijgaat, krijgt te maken met protesterende taxichauffeurs (Uber), boze overheden en protesten van ­andere partijen. Hoe feller de tegenreactie van het bedrijf, des te kleiner de bewegingsruimte wordt, ontdekten ze.

Lees ook:

Werken bij Picnic: ­te hoge werkdruk, onveilige omgeving en slechte beloning

Bij distributiecentra van online supermarkt Picnic is de werkomgeving onveilig, de werkdruk te hoog en de beloning ondermaats.