Nieuwe film 'Warfare': echter kan een oorlogsfilm niet zijn. Maar is hij moreel verantwoord?

Ondanks het misselijkmakend geweld ervaren sommigen de film toch als propaganda voor het Amerikaanse leger. De makers spreken dat met klem tegen. "Wie zo redeneert moet naar de psychiater", zegt regisseur Alex Garland aan VRT NWS. En hij voegt er een vierletterwoord aan toe.

November 2006. Tijdens de golfoorlog neemt een groep Navy Seals van het Amerikaanse leger bezit van een huis in Ramadi in West Irak. Van daaruit observeren ze de omgeving, ter voorbereiding op de doortocht van Amerikaanse grondtroepen 's anderendaags. Ze houden vooral een huis aan overkant in het vizier, waar mogelijk Al Qaeda rebellen verschanst zitten.

Plots wordt er een granaat binnengegooid en breekt de hel los. De soldaten, die enkel een observatieopdracht moesten uitvoeren, zitten als ratten in de val.  Vanaf dan telt nog maar één ding: de gewonden in leven houden en proberen te ontsnappen. 

Eén van de SEALS die die dag door het oog van de naald kroop, was Ray Mendoza. Hij was communicatieofficier, maar hield zich tijdens de aanval vooral bezig met het leven redden van een collega, die bij de ontploffing levensgevaarlijk gewond was geraakt. Voor die opoffering zou hij later de Silver Star krijgen, één van de hoogste militaire onderscheidingen.

Na zijn legertijd ging Mendoza zoals veel van zijn collega's in therapie. Hij vond soelaas in de filmwereld en hoopte ooit een film te kunnen maken over wat hij en zijn maten hadden meegemaakt. Al was het maar voor Elliot. Elliot was één van de SEALS die bij de aanval niet alleen hersenschade opliep en beide benen verloor, maar die zich er ook totaal niets meer van herinnert. 

Toen Mendoza op de filmset van 'Civil war' Alex Garland ontmoette, vielen de puzzelstukjes samen. Ze zouden de film met z’n tweeën regisseren.

"Het opzet van de film was in feite simpel", zegt co-regisseur Alex Garland, ook bekend van 'Ex machina' en '28 days later'. "Zo dicht mogelijk bij de waarheid blijven, zodat kijkers voelen hoe het is om in een oorlogssituatie de dood in de ogen te kijken." Er bestonden amper foto’s noch GoPro-beelden van de aanval, dus baseerden ze zich uitsluitend op de herinneringen van de SEALS die erbij waren. 

En ze kozen voor een vertelling in real time. Na de begingeneriek (waarin de soldaten los gaan op 'Call on me' van Eric Prydz) trekt het team bij het ochtendgloren naar het safe house. Dan begint de klok genadeloos te tikken, en blijft de camera constant vlakbij de SEALS. 90 minuten lang. Ook als de eerste granaat ontploft en ledematen letterlijk in het rondvliegen. Wegkijken is geen optie. Niet voor de SEALS, niet voor de kijker.

Het resultaat is de meest gewelddadige en de meest realistische oorlogsfilm ooit gemaakt. Echter dan 'Saving private Ryan'. Claustrofobischer dan 'The hurt locker'. Gruwelijker dan 'Black Hawk down'. 

Toen 'Top gun' in 1986 uitkwam, stegen de inschrijvingen bij de US Navy met bijna 10 procent. De film werd gemaakt met de steun van het Amerikaanse ministerie van Defensie en beeldde gevechtspiloten af als echte helden. Daar is in 'Warfare' geen sprake van. Ray Mendoza: "Wij wilden net laten zien wat het betekent om bang te zijn in gevechtssituaties. En hoe oorlog mensenlevens verwoest."

Alex Garlands enige ambitie was om de herinneringen van de betrokkenen zo accuraat mogelijk weer te geven. "Ik heb zelfs een aantal truukjes die ik in de loop der jaren als regisseur had aangeleerd, bewust afgeleerd en niet toegepast. Juist omdat ik zo eerlijk mogelijk wilde zijn." En hij voegt er gepikeerd aan toe: "Wie dit oorlogspropaganda vindt, moet naar de psychiater."