Huisvrouwen aan het woord: "Ik voel mij al vrij en geëmancipeerd"

Veel huisvrouwen werden afgelopen weekend boos toen ze over de jongste ideeën van Open Vld hoorden. De partij wil graag de fiscale regels herzien, waaronder ook het huwelijksquotiënt. Dat kan worden toegepast bij koppels waarbij een van de partners weinig of niets verdient. Zij kunnen een deel van hun inkomen verschuiven, zodat ze als koppel minder belastingen moeten betalen. 

"Maar daardoor blijven vrouwen te vaak thuis, terwijl wij hen willen emanciperen", zei voorzitster Gwendolyn Rutten in Het Belang van Limburg. "Wij willen dat ze werken, dat ze opgeleid worden." Haar redenering: de opleidingsgraad van een moeder is bepalend voor een kind. "Als ze laag is opgeleid, dan is de kans groot dat haar kind de school verlaat zonder diploma."

Kathleen Monsieur voelde zich aangesproken. "Er bestaan ook hoogopgeleide vrouwen die ervoor kiezen om thuis te blijven." Tien jaar geleden, bij de geboorte van haar vierde kind, besloot de vijftigjarige pedagoge om haar job in de welzijnssector stop te zetten. "Niet alleen voor mijn kinderen, maar ook voor mijn hulpbehoevende moeder." 

Ruttens oproep tot emancipatie stuit haar tegen de borst. "Ik heb deze keuze zelf gemaakt. Ik voel me evenzeer vrij en geëmancipeerd. Rutten verwijst volgens mij naar een kwestie van zestig jaar geleden. Voor mijn moeder waren een opleiding en job nooit een optie, zij moest thuisblijven." Vandaag is dat anders. "Ik hoor hoe veel vrouwen en mannen, net als ik, graag willen thuisblijven om de zorg op te nemen. Alleen is dat niet voor iedereen financieel mogelijk."

Hoeveel huisvrouwen, net als Kathleen, hoogopgeleid zijn, een carrière hadden maar vrijwillig beslisten om thuis blijven, is onduidelijk. De cijfers van de federale overheidsdienst economie tonen enkel dat het totale aantal huisvrouwen afneemt. Waren er in 2006 nog 592.524, dan telde 2016 er 413.284. Het aantal huismannen nam in die periode wel toe: van 12.067 naar 17.282. 

Rutten maakt zich sterk dat door de quotiënt te schrappen een miljard euro bespaard kan worden - geld dat volgens haar in opleidingen geïnvesteerd kan worden. Haar partij wil graag dat iedereen tijdens zijn loopbaan twee jaar kan studeren én tegelijkertijd een vervangingsinkomen krijgt. 

Meer inzetten op opleidingen vinden ze bij de Vrouwenraad een goed idee, maar of een geschrapt belastingvoordeel vrouwen van de haard zal houden, daar zijn ze niet van overtuigd. Volgens Magda De Meyer schiet het voorstel van Rutten haar doel voorbij. "Drievierde van de mensen die vandaag baat hebben bij de huwelijksquotiënt zijn immers gepensioneerd." Het afschaffen zal huisvrouwen volgens haar geen andere keuzes doen maken. "De meesten blijven thuis omdat ze dat echt willen, of omdat ze geen andere oplossing zien. De  combinatie kinderen en werk blijft voor velen onhaalbaar."

De Meyer merkt ook op dat er wellicht ook vandaag nog vrouwen zijn die de deur niet uit mogen. "Maar dat probleem los je niet op door een belastingvoordeel weg te nemen. Hiervoor moet je outreachend werken."

Moed

Professor familierecht Charlotte Declerck (UHasselt) brak een paar jaar geleden nog een lans voor de huisvrouw of -man. Ze stelde dat het vandaag grote moed vergt om te kiezen voor dit beroep. Er zijn volgens haar namelijk maar weinig voordelen aan verbonden: de maatschappelijke waardering is beperkt en het risico om na een scheiding met weinig of geen middelen achter te blijven groot. 

"Op verschillende andere vlakken wordt er net gestreefd om deze groep beter te beschermen. Er wordt bijvoorbeeld gekeken of er aan hen toch geen pensioenpunten toegekend kunnen worden." Declerck stelt, net als haar collega fiscaal recht Elly Van de Velde (UHasselt) dat de overheid daarom best het hele plaatje bekijkt, en niet alleen de huwelijksquotiënt. "Met alleen die quotiënt treft je veel meer mensen. Ook degenen die deeltijds werken bijvoorbeeld, of degenen die gepensioneerd zijn. Het is beter om alle verschillende fiscale stimuli samen te bekijken. Ook dat van kinderopvang bijvoorbeeld."

Hoe groot het belastingvoordeel is dat koppels via de huwelijksquotiënt genieten, hangt van veel factoren af. Onder meer de beroepsinkomsten en het aantal kinderen ten laste spelen een rol. "Voor een gezin met twee kinderen, waarbij een partner jaarlijks pakweg 50.000 euro verdient en de ander niets, kan het een verschil van 4.000 euro betekenen", aldus Van De Velde op basis van haar berekeningen.

"Eerlijk gezegd wist ik niet eens dat ik dit voordeel had", zegt Kathleen. Eenzelfde geluid bij Annick Raes uit Dudzele, die sinds 2005 thuis is voor haar vier kinderen. Zij zegt ook: "Het zou voor mij ook niets veranderen. Ik zou nog altijd thuis blijven." Ze heeft wel het geluk dat ze zich dit kan permitteren. Haar man, die sales manager is, verdient voldoende. "Ik blijf mij er goed bewust van dat er veel gezinnen zijn die dit niet kunnen." 

Eens huisvrouw, altijd huisvrouw gaat trouwens niet op voor haar. Annick is zich nu al aan het voorbereiden op haar terugkeer op de arbeidsmarkt. Werken als vertaalster bij de Europese Commissie wil ze wel niet meer. "Volgend jaar ga ik een lerarenopleiding volgen. Zodra de jongste op het middelbaar zit, wil ik aan de slag."