Ahilan Ratnamohan maakt van voetbal dans: "Voetbal is een spiegel van de samenleving"
Voetbal en theater: het lijkt een onwaarschijnlijke combinatie, en eigenlijk is het dat ook. Maar dat houdt de Australische performancekunstenaar Ahilan Ratnamohan niet tegen: de voormalige voetballer buigt zich in zijn nieuwste voorstelling Mercenary over het komende WK in Qatar, en over de vooroordelen waarmee Aziatische voetballers kampen.
“Is dit een Europese neus?”
Rabina Khatun vraagt aan regisseur Ahilan Ratnamohan of haar neus Europees of veeleer Aziatisch is. Tijdens de repetitie van Mercenary onderzoeken de spelers – 'non-performers', zonder enige acteerervaring – hun eigen lichaam, en hoe dat hun leven bepaalt. Stuk voor stuk zijn het voetballers, en stuk voor stuk zijn ze van Aziatische afkomst, van Thailand tot Sri Lanka.
Ratnamohan zelf is Australiër, van Sri Lankaanse afkomst, en kwam naar Europa om een voetbalcarrière uit te bouwen. Zonder succes, maar hij giet zijn ervaringen nu in theatervoorstellingen – de laatste zes jaar maakte hij het mooie weer bij de Antwerpse Monty, waar ook Mercenary te zien zal zijn, in september.
Rolmodellen
De première vindt, per uitzondering, in de Brusselse Beursschouwburg plaats. “Toen ik in Duitsland voetbalde, ging ik naar een repetitie van het Ulm Tanztheater, en toen dacht ik: ik wil balletdanser worden. Ik heb in Duitsland balletlessen genomen, en later nog dans gevolgd in Australië. Maar ik was gewoon heel slecht. Tot ik besefte: ik kan ook mooi bewegen. Als voetballer. Met voetbalbewegingen.”
Niet al zijn voorstellingen tackelen het voetbalthema – zie: Reverse Colonialism – maar in Mercenary komt de liefde – en haat – voor voetbal wel weer bovendrijven.
De choreografie is gebaseerd op voetbalbewegingen. De inspiratie haalde hij bij het treurige verhaal van migrantenarbeiders die in erbarmelijk omstandigheden het WK in Qatar voorbereiden, soms met de dood tot gevolg, en de vooroordelen waarmee Aziatische voetballers geconfronteerd worden.
“Toen ik zelf voetbalde, had ik geen rolmodellen”, legt Ratnamohan uit. “In Sri Lanka was er niemand. Er was één speler, Vikash Dhorasoo, een Fransman, die Indiase roots had. Hij was de enige naar wie ik kon opkijken. Dat was iets waaraan ik veel dacht. Waarom halen Aziatische voetballers het niet? Wat zijn de redenen? Het idee voor deze voorstelling was meteen heel concreet: ik wilde met Zuid-Aziatische voetballers werken en de situatie van arbeidsmigranten in Qatar gebruiken als vertrekpunt.”
'Als je zo'n politieke voorstelling gaat maken, mag je niet naïef zijn. Ik wilde ook zeker geen poverty porn maken'
Inherent racisme
Oorspronkelijk wilde hij de situatie van arbeiders in Qatar aankaarten. Hij verbleef er zelfs twee maanden en deed talloze interviews. “Als je zo'n politieke voorstelling gaat maken, mag je niet naïef zijn. Ik wilde ook zeker geen poverty porn maken. Ik ben twee maanden in Qatar, Nepal en Sri Lanka geweest, heb interviews gedaan. Het oorspronkelijke idee was om die interviews te gebruiken in de voorstelling. Maar dat voelde alsof het een poging was om 'echt', om 'authentiek' te zijn. Maar het is een feit dat ik geen migrantenarbeider ben. Ik wilde geen rolletje spelen.”
En dus zocht hij de inspiratie in zijn eigen ervaringen en in die van zijn medespelers. “Er is een hiërarchie in de voetbalwereld. Ik heb hier eerder met Afrikaanse voetballers gewerkt, en die zijn allemaal jaloers op de Zuid-Amerikanen: die hebben de meeste voordelen als ze naar Europa komen. Dan komen de Afrikanen. Als laatste heb je de Aziaten."
"Een voorbeeld: een van onze performers heeft in Engeland gespeeld. Zijn trainer, een zwarte voetballer, zei tegen hem: jij moet vijf keer harder trainen dan de zwarte spelers. En tien keer harder dan de witte voetballers. Dat is overal zo, iedereen weet dat. Toch is dat heel confronterend om te horen.”
Dat onuitgesproken, inherente racisme is een voorbeeld van hoe voetbal de samenleving weerspiegelt, legt de theatermaker uit. “Als voetbalfan en als ex-voetballer ben ik geobsedeerd door het spel zelf, maar ook door alles wat daarrond gebeurt. Ik zie dat vaak als een zwarte, intense spiegel van de samenleving. Voor mij voorspelt voetbal de wereld.”
Mercenary speelt op 29 juni in de Beursschouwburg (Brussel) en op 28 en 29 september in Monty (Antwerpen).