Direct naar artikelinhoud
InterviewWillem van hanegem

Van Hanegem: ‘Mijn liefde voor Feyenoord wordt zwaar op de proef gesteld. Het doet soms pijn supporter te zijn’

Willem van Hanegem.Beeld Klaas Jan van der Weij

Willem van Hanegem wordt woensdag 75. Eens een groot voetballer, toen een kundig trainer en nu een somtijds bozige analist. ‘Als het slecht is, is het slecht.’ Over zijn jeugd, Feyenoord en die rotziekte kanker.

Bellen, mailen of appen met Willem van Hanegem is een kansloze exercitie. Wie de bijna 75-jarige oud-prof en voormalig trainer van Feyenoord wil spreken, meldt zich op een zonnige ochtend bij golfclub Houtrak tussen Haarlem en Amsterdam. Daar zit hij, achter een tafel, uitkijkend over de baan. Zijn vrienden lopen een rondje, Van ­Hanegem moet passen vanwege een polsblessure. ‘Ook een gevolg van die rotziekte. Eens in de drie weken hangt de vlag hier op halfstok, is er weer iemand overleden. Maar ik ben er nog.’

Van Hanegem, vorig jaar genezen verklaard van prostaatkanker, behoorde met Johan Cruijf, Johan Neeskens en Rob Rensenbrink tot de sterren van het ­Nederlands elftal dat in 1974 de WK-finale van Duitsland verloor. Vier jaar eerder won hij als speler met Feyenoord de ­Europa Cup 1. ‘De Kromme’ kon toveren met zijn linkerbeen. Als trainer van zijn grote liefde veroverde hij de landstitel in 1993. Nog altijd houdt Van Hanegem zijn omgeving – en vooral Feyenoord – een spiegel voor, als columnist bij AD Sportwereld en analist bij Ziggo.

Zijn 75ste verjaardag, over vier dagen, wordt groots gevierd in een theater in Rotterdam. ‘Ik heb niks met verjaardagen’, zegt Van Hanegem. ‘Ik hoopte altijd dat we een belangrijke wedstrijd hadden, hoefde ik het niet te vieren. Niet omdat ik steeds ouder word. Ik vergeet zelfs de verjaardagen van mijn vrouw en kinderen, behalve als ze gekoppeld zijn aan voetbal. De oudste zoon bij mijn ­huidige vrouw Marianna werd geboren op 25 juni 1987, op die dag werd het ­Nederlands elftal een jaar later Europees kampioen.’

Van Hanegem werd op 20 februari 1944 geboren in Breskens, tijdens de Hongerwinter. Een half jaar na zijn ­geboorte kwamen bij een bombardement van de geallieerden op Breskens zijn vader, een broer en een zuster om het leven. ‘Ik zag laatst archiefbeelden, er stond na dat bombardement nog één ­gevel overeind in Breskens. Alles was platgegooid. Toch heb ik me nooit een oorlogskind gevoeld.

‘Ik was de jongste van het gezin, over het lot van mijn vader, broer en zus hoorde ik pas veel later. Ik voel geen leegte, ik wist niet beter. Ik vroeg er ook niet naar als kind. Mijn moeder sprak er niet over. Ik heb mijn stiefvader altijd als mijn echte vader beschouwd. Pas later hoorde ik de verhalen over mijn biologische vader, dat hij een visserman was en een borreltje lustte.

‘Maar dat deden ze allemaal in die tijd, de mannen zaten de hele dag op zee en ’s avonds in de kroeg. Mijn stiefvader werkte zich ook drie slagen in de rondte, er was immers zat werk na de Tweede Wereldoorlog. Van maandag tot vrijdag was hij weg en zagen we hem weer in het weekend. Hij had genoeg monden te ­vullen.’

Feyenoorder Willem van Hanegemen en scheidsrechter Jan Beck discussiëren over een omstreden doelpunt van FC Utrecht in 1975.Beeld .

Het verdriet in de familie werd zorgvuldig afgedekt, al koestert Van Hanegem een eeuwige wrok tegen Duitsers. Hij groeide op in Utrecht, maar juist de vakanties in Zeeland zijn hem bijgebleven. ‘Ik heb eigenlijk alleen maar goede herinneringen aan mijn geboorteplaats. We werden als gezin ondergebracht bij mijn oom, in noodwoningen in ­Breskens. Al die huisjes waren hetzelfde met twee kamers. Moet je nagaan, mijn oom had al twee kinderen en wij ­kwamen er nog eens bij. Sliepen we op matrassen op de vloer.

‘Ik heb nu veel minder affiniteit met Zeeuws-Vlaanderen, omdat je door die verschrikkelijke tunnel van zevenenhalve kilometer moet rijden. Als kind kreeg ik een vakantiegevoel, wanneer we op de boot van Vlissingen naar Breskens stapten. Geld hadden we niet, maar ik heb een gelukkige jeugd gehad.’

Werken voor je centen, als beginnende profvoetballer had Van Hanegem geen alternatief. ‘Op mijn 16de had ik bij Velox een contractje voor 1.500 gulden. Per jaar hè? En 50 gulden voor een overwinning. Ik werkte in het magazijn van een wasmachinefabriek om dat bedrag aan te vullen. Nee, het gaf me geen extra motivatie om profvoetballer te worden. Die ambitie had ik niet direct, het is me overkomen.

‘Misschien kon ik wel aardig voetballen, maar ik was niet zo goed als werd ­geschreven. Noem jij me in één adem met Cruijff en Keizer? Zij waren echt heel goed hoor! Ik zag laatst beelden van mezelf terug bij Oranje. Toen viel me pas op dat ik 90 procent van de ballen met de buitenkant van mijn voet speelde.’

Feyenoorder Willem van Hanegem (links) in een kopduel met Cock Luyten voor het NAC doel in 1969.

U werd toch niet voor niets De Kromme genoemd?

‘Ik besefte niet dat het zo extreem was, ik deed alles op gevoel. Je ziet mijn tegenstanders jagen op de bal en ik leg hem met de buitenkant neer waar ik hem hebben wil. Ik dacht er nooit over na, ik deed het automatisch. Ik volgde altijd mijn intuïtie. Ik kijk zelden naar die oude wedstrijden. Om deze beelden moest ik lachen. Eigenlijk vond ik het geen gezicht, al die kromme ballen. Maar ik zie meteen of iemand een bal met gevoel geeft.’

Zijn dochter Alies is de fanatiekste ­Feyenoord-fan in de familie. Ze staat in dat opzicht het dichtst bij haar vader. ‘Ik was met Alies en de kleinkinderen naar Feyenoord – De Graafschap, de eerste helft was verschrikkelijk. Dan kan ik niet meegaan in de euforie als het 4-0 wordt. Alies is idolaat van Feyenoord, terwijl ik er soms niet naar kan kijken. We zitten in een vak met supporters die niks verkeerds willen horen. Zo werkt het niet.

‘Als het slecht is, dan is het slecht. Met 6-2 winnen van Ajax en een week later met 2-1 verliezen van Excelsior, dan denk ik niet: fijn dat ik ondanks alles zielsveel van die club hou. Mijn liefde wordt zwaar op de proef gesteld. Het doet soms veel pijn om Feyenoord-supporter te zijn. En dat zeg ik ook hardop. Worden mensen weer boos, maar die zijn blind.

‘Het gaat al jaren niet goed, de landstitel in 2017 was een incident. Ik heb laatst nog tegen bondscoach Ronald Koeman gezegd: jij had als trainer van Feyenoord al minimaal één keer kampioen moeten worden. Zo realistisch is hij ook wel.’

Feyenoord speelt in oktober 1974 tegen Barcelona. Willem van Hanegem (rechts) haalt uit langs Johan Cruijff.Beeld ANP

Hij is allergisch voor gekunsteld gedrag. Draai er niet omheen en spreek de waarheid, zei Van Hanegem tegen Feyenoord-aanvoerder Robin van Persie. ‘Hij moet de ploeg op sleeptouw nemen als tegen Ajax, maar niet wekelijks roepen dat het zo geweldig gaat. Feyenoord had volgens Van Persie het niveau van een Premier League-club en zou zelfs ­Barcelona in verlegenheid brengen. Kom op hé, doe normaal.

‘Van Persie is trots op zijn medespelers? Waarop is dat gebaseerd? Volgens mij weet Robin ook wel beter. Na die nederlaag tegen Excelsior werd zelfs hij boos.’ En in zijn onvervalste accent: ‘Had je in mijn tijd moeten doen, een duimpje opsteken naar een speler die de bal een meter naast je neerlegde. Werd je achterna gezeten, omdat die gozert dacht dat je hem in de maling nam.’

Feyenoord staat volgens de directie op de plaats waar het hoort, vanwege de lagere begroting dan PSV en Ajax.

Van Hanegem, met een afwerend ­gebaar: ‘Flauwekul toch? Feyenoord verslaat PSV en Ajax, maar verliest drie keer van modale clubs. Dat heeft niets te ­maken met een verschil in budget.’

Hij begrijpt niets van het beleid bij Feyenoord. Hoe kon technisch directeur Martin van Geel uitkomen bij Dick ­Advocaat als opvolger van trainer ­Giovanni van Bronckhorst, die eind dit seizoen vertrekt? De 71-jarige Advocaat proefde een ‘negatief sentiment’ in de Kuip en bedankte voor de eer. ‘Het was een teken van armoe’, aldus Van Hanegem. ‘Het is ook goed als er een nieuwe technisch directeur komt. Van Geel wilde Advocaat alleen aanstellen om Dirk Kuijt in zijn schaduw op te leiden tot hoofdtrainer.

‘Maar Kuijt moet eerst zijn diploma’s halen en is dus weinig bij de club. Bovendien heeft Dirk nog met veel jongens gespeeld. Hij heeft het geweldig gedaan bij Feyenoord, maar de meeste spelers waren hem na het kampioensjaar wel zat. Het was ook in zijn biografie steeds Kuijt, Kuijt, Kuijt. Bij deze selectie kan hij helemaal geen hoofdtrainer zijn. Met zo’n constructie had de club een stap achteruit gezet.’

Wordt Feyenoord weer kampioen in een nieuw stadion?

Van Hanegem: ‘Feyenoord City vind ik helemaal niks. Ik zal geen voet in dat station zetten. De directie had de Kuip minstens vijf jaar geleden moeten verbouwen. De club staat al jaren stil. Nu is ­renovatie wel mogelijk als Feyenoord City niet doorgaat? We bouwen een stadion voor 444 miljoen euro, reken maar dat er de komende jaren nog honderd miljoen bijkomt.

‘Ik heb een paar keer koffie gedronken met algemeen directeur Jan de Jong. Hij weet dat ik geen voorstander ben van Feyenoord City, maar de Jong hoeft niks te doen met mijn adviezen. De Rotterdamse wethouder Adriaan Visser is ­vertrokken, hij steunde Feyenoord bij de bouw van een nieuw stadion. Ik dacht: je hebt vast ergens belangen, want ik ­geloof niet dat het belang van Feyenoord leidend is bij Feyenoord City. Het kan totaal verkeerd aflopen.’

Een volgende landstitel gaat hij niet meer meemaken, zegt Van Hanegem. ‘Nee, dat kan op deze manier weer achttien jaar duren.’

Hij genas van prostaatkanker, maar kampt nog met de naweeën van de chemokuren. Van Hanegem: ‘Je verzwakt enorm. Ik heb al maanden last van mijn pols, had trombose in mijn knie en enkel. Ook 32 injecties hielpen niet, daarna werd ik gelaserd. Kreeg ik een dubbele longembolie. Ik zei tegen mijn vrouw: als ik omval, laat me dan liggen. De pijn was niet te harden.’

Welhaast blijmoedig accepteerde Van Hanegem de behandelingen. Er viel niks te strijden, maar hij hoefde ook weer niet deemoedig het noodlot te aanvaarden. ‘Het is een kwestie van geluk. Ik bleef normaal doen. Je moet als kankerpatiënt niet in je schulp kruipen.’

Hij weigerde zijn ziekte te beschouwen als het voorportaal van de dood. En werd opnieuw de trainer die mensen verbindt. ‘Ik voelde me niet ziek, dat hielp wellicht. Ik hoorde dat prostaatkanker te behandelen was, nou dan doen we het toch? Die chemokuren zijn heftig, maar ze zijn geen eindpunt.

Willem van Hanegem.Beeld Klaas Jan van der Weij

‘Ik vroeg aan de patiënten in de wachtkamer van het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis of ik wel op het juiste adres was. Is dit soms een crematorium? Nee, nee, zeiden die mensen. Maar jullie ­gedragen je wel zo! Jullie kunnen toch communiceren met elkaar? De volgende dag gingen ze samen koffie drinken, een praatje maken. Was de sfeer meteen anders.’

Was u niet bang voor de dood?

‘Nee, nee. Eens ga je toch? Ik was wel ­verrast door de steun die ik kreeg, toen bekend werd dat ik kanker had. Wat maakt mij anders dan anderen? Ik ben geen held, ik kan er niet aan wennen dat mensen me wel zo zien.’

Hij zwijgt, zijn ogen glanzen. ‘Als ­mensen mij vroegen om een handtekening op een kaartje voor een man in het ziekenhuis, dacht ik: zal die vent een zorg zijn. Wat moet hij met een handtekening van Van Hanegem? Maar ik kreeg tassen vol met kaarten en brieven uit het hele land. Ik vond het toch wel leuk dat zo veel mensen meeleefden.

‘Ik zag hoe spelers van Ajax en Feyenoord in een speciaal T-shirt voor mij het veld opkwamen. Vond ik wel opvallend, want ik ben nu eenmaal de eerste om te zeggen dat ze er niet alles uit halen. Blijkbaar heb ik iets betekend.’ En weer lachend: ‘Ach jongen, als straks die vlag voor mij halfstok hangt, weten de meeste mensen echt niet meer wie ­Willem van Hanegem is geweest.’

Meer over Van Hanegem:

Willem van Hanegem, een icoon aan wie je je ook kunt ergeren
Willem van Hanegems 75ste verjaardag wordt groots gevierd. ‘Volkomen terecht’, stelt Paul Onkenhout. Toch is hij zelf niet zo dol op Van Hanegem ‘Ik ken mensen die hem adoreren en met een bijna religieus fanatisme elk woord van hem opslurpen. Dat lukt mij niet.’

Het valt niet mee uit te blinken in een serie waarin ‘heel goed’ de standaard is. En toch gebeurt het soms
Volgens Frank Heinen valt het niet mee uit te blinken in een serie waarin ‘heel goed’ de standaard is. Een serie als Andere Tijden Sport bijvoorbeeld. En toch gebeurt het af en toe, neem bijvoorbeeld de aflevering met Willem van Hanegem. 

CV

1944: geboren in Breskens

Als speler

1962-1966: Velox

1966-1968: Xerxes

1968-1976: Feyenoord

1976-79: AZ’67

1979: Chicago

1979-1981: Utrecht

1981-1983: Feyenoord

Hoofdtrainer

1992-1995: Feyenoord

1995-1997: Al Hilal

1997-1999: AZ

2001: Sparta

2007-2008: Utrecht

Van Hanegem speelde 52 interlands