Opvang kleinkinderen bezorgt grootouders stress
Wie het ooit van ver of dichtbij heeft meegemaakt weet: ouders die ontdekken dat ze voor het eerst oma of opa worden, zijn negen maanden lang door het dolle heen. Maar dan is de baby er en dan blijkt bijna de helft van de grootouders met stress te zitten, weet de Gezinsbond. "Zet een nieuwe kip in het kippenhok, en de hele pikorde is verstoord."
De Gezinsbond legt regelmatig haar oor te luisteren bij grootouders en vroeg hen deze keer hoe ze het grootouderschap ervaren. "Daarbij hebben we specifieke aandacht voor mensen die voor het eerst grootouder worden", legt woordvoerder Dieter Stynen uit. Uit de eerste resultaten blijkt dat acht op de tien aangeven dat ze overbevraagd worden, en dus te vaak voor de kleinkinderen moeten zorgen. "En vier op de tien hebben het gevoel dat ze niet voldoen aan de verwachtingen."
En dat zorgt dus voor stress. "In al die jaren - ik ben 58 nu - dat ik bij prille gezinnen thuis kom, zie ik vaak spanningen tussen ouders en grootouders", vertelt vroedvrouw Erna Desiron, die van plan is om grootouders te begeleiden.
Die spanningen hebben volgens haar te maken met het feit dat de opvoedingsadviezen de laatste dertig jaar best wel wat veranderd zijn: het is nu redelijk normaal dat baby's een tijdje bij hun ouders slapen, en ook best op hun rug. En voeden doe je niet meer op vaste tijdstippen, maar als de baby het vraagt.
"De oma's van nu zijn ook moeder geworden in een tijd waarin flessenvoeding gepropageerd werd als de beste optie, vandaag ligt de nadruk sterk op borstvoeding", vertelt Desiron.
'Vroeger bleven moeders tien dagen in de materniteit en werden ze gesoigneerd als prinsessen. Nu zijn vrouwen drie dagen na de bevalling alweer thuis, en dan komen vaak de grootouders'
Tegelijk is er meer en nauwer contact. "Toen ik pas aan de slag was als vroedvrouw, bleven moeders tien dagen in de materniteit en werden ze gesoigneerd als prinsessen", herinnert Desiron zich. "Tegen dat ze naar huis gingen, waren ze min of meer bekomen. Nu zijn vrouwen drie dagen na de bevalling alweer thuis, en dat is prima als er hulp is. En dan komen vaak de grootouders."
Maar als die dan wijzen op de geneugten van flessenvoeding terwijl de kersverse ouders borstvoeding verkiezen, dan kan het al eens botsen. Desiron: "Ik volg een opleiding om moeders bij te staan die extra ondersteuning nodig hebben, maar ik denk dat ik ook hulp kan bieden aan onzekere grootouders."
Assertieve ouders
Doorgaans hebben grootouders veel bewondering voor de andere, bewustere manier waarop hun kinderen met opvoeding omgaan. "Vaak met meer tijd en aandacht in vergelijking met vroeger", vertelt therapeut en coach Bieke Geenen, die lezingen geeft voor grootouders en in maart het boek Opa en oma zonder stress uitbrengt.
Zelf luisterden ze naar wat de huisarts hen aanraadde, terwijl hun kinderen putten uit een eindeloze reeks boeken en blogs. Het gevolg? Assertieve jonge ouders die aangeven wat ze wel en niet willen, en grootouders die daar niet altijd mee weten om te gaan. "Soms nemen ze al die richtlijnen nogal persoonlijk, en vragen ze zich af of ze het eigenlijk zelf wel goed hebben gedaan", ziet Geenen.
Tegelijk is het vaak even zoeken: wat is dat eigenlijk, oma of opa zijn? Op welke manier ben je bereid te helpen en hoe zeg je 'nee' als je vaststelt dat je toch wel erg vaak op je kleinkinderen aan het passen bent? En mag je je kleinkinderen nog ongegeneerd verwennen of ben je eigenlijk mede-opvoeder als je je kleinkind elke dag van school gaat halen?
Het zijn vaak deze vragen die schuilen onder discussies tussen ouders en grootouders over het belang van verse broccoli of slaapgewoontes. "Grootouder worden betekent ook dat je - zonder dat je daar zelf over te beslissen hebt - naar een andere fase van het leven schuift", merkt Desiron op. "Het is niet voor niets dat niemand vandaag nog 'bomma' of 'bompa' genoemd wil worden, want dat klinkt zo oud."
'Vaak durven grootouders ook niets zeggen, want ze kennen allemaal wel een verhaal van iemand die de kleinkinderen niet meer mag zien'
Een grote verandering dus, en ook binnen een familie schuiven de verhoudingen. "Het is zoals kippen in een kippenhok: zet er een nieuwe kip bij en de pikorde is verstoord. Ook een familie moet groeien in de nieuwe samenstelling", vergelijkt Desiron, die – nu ze zelf ook een kleinkind heeft – wel begrijpt dat grootouders vol goede bedoelingen meekijken over de schouders van jonge ouders. "Maar bij schoonouders is dat nog complexer. Ieder gezin heeft zijn eigen normen en waarden, en ze merken pas hoe gehecht ze daaraan zijn als iemand het anders doet."
"Vaak durven grootouders ook niets zeggen, want ze kennen allemaal wel een verhaal van iemand die de kleinkinderen niet meer mag zien", zegt Geenen, die voor open communicatie pleit. Ga als ouder niet dicteren hoe je het wil, maar vertrek vanuit het kind en wat het nodig heeft. Geenen: "Mijn moeder gaf flesjes, ik borstvoeding. Dat is op zich geen zwaar probleem, zolang er maar over gepraat kan worden."