Jeugdrechters in Antwerpen kunnen binnenkort enkelband opleggen aan delinquente jongeren

Jongeren zullen binnenkort voor 3 tot 6 maanden een enkelband kunnen opgelegd krijgen van de jeugdrechter in Antwerpen. Het Vlaams Centrum voor Elektronisch Toezicht (VCET) krijgt bijkomend personeel om tot 80 jongeren een jaar lang op te volgen via een gps-tracker. De jongeren in kwestie krijgen een traject op maat met een uurrooster en specifieke afspraken.

De jeugdrechter kan de elektronische monitoring enkel opleggen aan jongeren tussen 12 en 18 jaar. Bij jongeren die verdacht worden van doodslag, moord of intrafamiliaal geweld kan het niet. Ook niet voor tienerpooiers of spilfiguren in drugshandel.

Als het project over een jaar positief geëvalueerd wordt, volgt de stapsgewijze uitrol over de andere Vlaamse gerechtelijke arrondissementen. Voor het proefproject is een budget van 1,2 miljoen euro voorzien.

"We zien dat die jeugdcriminaliteit steeds ernstigere vormen aanneemt", legt Justitie en Handhaving Zuhal Demir (N-VA) uit. "Er is bijvoorbeeld een stevige toename van het aantal jongeren dat een illegaal wapen draagt. Daarom wilden we de wetten strenger maken en meer mogelijkheden bieden aan jeugdrechters."

De enkelband is niet de straf op zich, maar wel een manier om wie van de rechter voorwaarden opgelegd kreeg - bijvoorbeeld therapie volgen of bepaalde plaatsen mijden - beter op te volgen.

Op dit moment zijn er maar weinig manieren om te controleren of voorwaarden worden nageleefd, waardoor hulpverleners niet altijd weten waar het dreigt fout te lopen.

"Voorlopig krijgen veel delinquente jongeren huisarrest, maar de politie kan niet constant aan hun huis staan", zegt Demir. Jonge daders "krijgen als het ware een grote broer die meekijkt dat ze naar school gaan en hun voorwaarden strikt opvolgen".

De elektronische monitoring gaat gepaard met intensieve begeleiding op maat, ook voor de ouders, benadrukken beide ministers. Volgens Vlaams minister van Welzijn Hilde Crevits (CD&V) is het de bedoeling om jongeren te helpen om hun leven opnieuw op de rails te krijgen. "Het is belangrijk dat we hen niet loslaten."

"Het Agentschap Opgroeien heeft een nieuwe functie uitgetekend. Er zal een begeleider zijn die jongeren met een enkelband opvolgt. Zij gaan aan de slag met de ouders, de school en mensen die een positieve impact kunnen hebben op het leven van de jongeren. De bedoeling is dat als de periode met de enkelband voorbij is, de jongeren beter geïntegreerd zijn in de samenleving dan ervoor."

Het hele netwerk van een jongere zal dan ook betrokken worden, zegt Niels Heselmans van het Agentschap Opgroeien. "Ouders moeten ervoor openstaan. Iedereen zal zich ervoor moeten openstellen, zodat de jongeren ook de kracht van hun netwerk voelen. Ook met de psychologische impact van de enkelband - zien ze het als een stigma of eerder als een statussymbool - zullen we rekening moeten houden."

Voor elke jongere wordt een persoonlijke planning opgemaakt. "Dan gaan we controleren of ze op het juiste moment op de juiste plaats zijn, bijvoorbeeld op school of op therapie. Daarnaast kan het ook zijn dat ze iets mogen doen in hun vrije tijd. Geleidelijk aan kunnen we hen ook meer vrijheid geven, meer verantwoordelijkheid, om na te gaan of ze zich opnieuw goed kunnen gedragen in de samenleving, als het elektronisch toezicht wegvalt."

Volgens Luk Versteylen, jeugdrechter in Antwerpen, kan een enkelband voor minderjarigen een goed idee zijn. "We zullen zien wat de praktische gevolgen zijn, maar er zijn zeker gevallen waaraan ik denk waarbij ik enkelband zou kunnen opleggen", zegt hij in 'De ochtend' op Radio 1.

"We worden bijvoorbeeld overspoeld door jongeren die schuldig zijn aan drugsdelicten. Die worden normaal gezien aangemeld in een gesloten gemeenschapsinstelling, waar de plaatsen schaars zijn. Een deel van die jongeren pleegt voor de eerste keer een feit. Als zij een betrokken thuismilieu hebben en het relatief goed doen op school, kan ik mij wel voorstellen dat een enkelband beter is dan een instelling. Als de openbare veiligheid gegarandeerd kan blijven."

"Op die manier kunnen de jongeren in het vizier blijven bij hulpverleningen en hebben ze toch de mogelijkheid om naar school te blijven gaan. Bij jongeren die geen verblijfplaats hebben, is dat natuurlijk geen optie. We zullen dit per geval moeten bekijken."