Waarom we ondanks Brexit-akkoord toch afstevenen op ‘No deal’: het einde dreigt voor Theresa May

© EPA-EFE

Ten laatste op 29 maart 2019 moeten Groot-Brittannië en de Europese Unie een akkoord hebben over een ordentelijke Brexit. Dat lijkt echter een onmogelijke opgave, zelfs nu Theresa May een deal heeft gesloten over de belangrijkste principes. De Britse premier is namelijk zelf aangeschoten wild, de eerste vraag is dan ook of May vandaag nog wel overleeft...

jvh

Tegen alle verwachtingen in nam May gisteren wel een eerste horde: na een marathonvergadering kreeg ze haar ministers zover om de deal die ze onderhandeld had goed te keuren. Weliswaar met de nodige moeite: de ministers van wie ze het meeste tegenstand verwachtte, had ze gisterochtend voor aanvang van de speciale ministerraad al een inkijk gegeven in het akkoord, waarna ze hen in bilaterale gesprekken had omgepraat.

Daarna volgde een rumoerige voltallige ministerraad: zo zou minister van Pensioenen Esther McVey om een formele stemming hebben gevraagd, maar na een schreeuwpartij zou ze die naar verluidt huilend ingetrokken hebben. Omstreeks acht uur woensdagavond steeg dan toch witte rook op boven Downing Street 10. May had nóg maar eens een crisis overleefd. Maar het hordelopen is nog niet voorbij...

© EPA-EFE

Horde 1: Europese staats- en regeringsleiders

De overgebleven EU-lidstaten krijgen nu de tijd om het document – een klepper van 585 pagina’s – te analyseren. Eind deze week komen hun 27 ambassadeurs dan samen om hun visie te bespreken, zodat de gezamenlijke politieke verklaring tegen donderdag afgewerkt kan worden. De volgende stap wordt genomen op zondag 25 november, wanneer de Europese staats- en regeringsleiders in Brussel bij elkaar komen om het akkoord officieel te bekrachtigen.

Europees president Donald Tusk is alvast overtuigd van de kwaliteit van het “eerlijke en gebalanceerde” voorlopig akkoord. “Dit beperkt de schade die de Brexit zal veroorzaken, en beschermt de belangen van alle 27 lidstaten en de Europese Unie in haar geheel. Het akkoord houdt rekening met de Britse positie, organiseert de terugtrekking op een ordelijke manier, verzekert dat er geen harde grens komt en legt de basis voor een nieuw ambitieus partnerschap”, aldus Tusk. In dat geval mag een goedkeuring door de Europese leiders geen probleem zijn.

© EPA-EFE

Horde 2: het Britse Lagerhuis

Alleen kijkt men daar over het Kanaal toch enigszins anders naar: noch het ‘leave’-kamp, noch het ‘remain’-kamp is daar tevreden met het voorlopige akkoord. En dat terwijl de huidige deal nog goedgekeurd moet worden door het Lagerhuis. Idealiter wilde May het voorstel daar nog vóór het kerstreces laten stemmen, maar ­zolang ze niet zeker is van een meerderheid in het parlement kan ze die deadline wat uitstellen.

En zeker van een meerderheid is May allerminst: om te beginnen heeft haar Conservatieve Partij momenteel geen meerderheid in het parlement. Ze krijgt gedoogsteun van het Noord-Ierse DUP, een unionistische partij van hardliners die naar verluidt zeer ontevreden is over het akkoord dat May heeft gesloten: dat bepaalt namelijk dat Noord-Ierland zich aan de Europese regels houdt, zodat er geen harde grens tussen Noord-Ierland en Ierland komt. Een gevaarlijke stap voor de eenheid van het Verenigd Koninkrijk, aldus de Noord-Ierse unionisten.

© BELGAIMAGE

Steun van andere partijen in het Lagerhuis moet May ook niet verwachten: de Schotse nationalisten van Nicola Sturgeon zijn mordicus tegen afscheuring van de Europese Unie, een meerderheid in Schotland stemde voor ‘remain’. En ook van de grootste oppositiepartij, het linkse Labour, moet May geen heil verwachten, zij lieten al weten tegen het akkoord te zullen stemmen.

Bovendien is er een aanzienlijk deel van haar eigen partij dat zich niet kan vinden in het huidige akkoord. Geleid door ex-minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson wordt verwacht dat zeker een dertigtal Conservatieve parlementsleden zich zullen blijven verzetten.

© The Sun

De kans dat May het huidige akkoord door het Lagerhuis krijgt, is dus miniem: daarvoor heeft ze bij benadering 318 stemmen nodig, maar zelfs in het meest optimistische scenario lijkt dat te veel gevraagd. Dat bleek ook uit een tumultueuze zitting in het Lagerhuis, waarbij May zowel door Labour-, DUP- als Conservatieve parlementsleden onder vuur werd genomen.

Eenmaal weggestemd kunnen de Britse parlementsleden May vragen het akkoord te heronderhandelen, maar met de deadline van 29 maart 2019 die steeds dichterbij komt, lijkt dat een onmogelijke opgave. Ook voor een nieuw referendum, waarvoor wel wat animo bestaat bij de Britse bevolking, is er trouwens geen parlementaire meerderheid: noch de Conservatieven, noch Labour lijken geneigd daarop in te zetten.

LEES OOK. May zwaar onder vuur genomen in Lagerhuis: “Dit akkoord betekent het einde van het Verenigd Koninkrijk”

Horde 3: Brits premier blijven

En dat is allemaal in de veronderstelling dat May tegen dan nog Brits premier is: er is namelijk sprake van een motie van wantrouwen. Als haar critici 48 Conservatieve parlementsleden zover krijgen om hun geloof in het leiderschap van May op te zeggen, valt de Britse regering. “Er komt een punt waarop het individu en het beleid zo onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn dat er geen onderscheid meer te maken valt. We naderen dat punt”, waarschuwde het invloedrijke Eurosceptische parlementslid Jacob Rees-Mogg al.

De geruchtenmolen in Westminster draait alvast: enkele zwaargewichten onder de Conservatieven zouden May vandaag aan de kant willen schuiven. Met de al eerder genoemde McVey, Brexit-minister Dominic Raab, zijn twee onderministers Anne-Marie Trevelyan en Suella Braverman, en vice-staatssecretaris voor Noord-Ierland Shailesh Vara stapten donderdagochtend alvast vijf leden van de Britse regering op. Ook hun collega’s Andrea Leadsom (Milieu, Voedsel en Landbouw) en Penny Mordaunt (Gelijke Kansen en Vrouwen) zouden dat overwegen. De voorbode van een totale opstand?

Horde 4: Europees Parlement

In de veronderstelling dat May dat mijnenveld overleeft, moet de deal finaal ook door het Europees Par­lement goedgekeurd worden. Zolang er niet wordt geraakt aan de tekst die de technische onderhandelaars begin deze week afklopten, wordt echter weinig weerwerk ­verwacht vanuit de Europese instellingen.

De vraag is of het ooit zover komt, want momenteel lijkt alles te wijzen op een ‘No deal’-scenario. In dat geval wenkt op 29 maart de afgrond: alle Europese wetgeving in het Verenigd Koninkrijk is dan van de ene dag op de andere niet meer van toepassing, de rechten van Europese burgers in het land zijn niet langer gegarandeerd, alle handel verloopt plots enkel nog via de regels van de WTO, er komt een harde grens tussen Ierland en Noord-Ierland, en de Britten betalen de Europese factuur van zo’n 40 miljard euro niet.

Aangeboden door onze partners

Hoofdpunten

Aangeboden door onze partners

Beste van Plus

Lees meer

Meest Gelezen