Uw (werk)week in 2050: twee dagen werken, drie dagen in de Provence

Maandag

9-16 uur: werken

17.30-18.30 uur: tuinproject wijk

19-21 uur: sporten

Opstaan, werkendag! Vandaag gaat u werken zoals u het in 2019 nog deed.

Zoals in: arbeid verrichten en productief zijn voor een bedrijf. Dat gaat u deze week maar een uur of vijftien doen. “Natuurlijk zal het niet meer zijn dan dat”, zegt Wim De Ridder, professor aan de Universiteit Twente en één van de meest vermaarde futurologen van de Benelux. “Waarom zou je? Echt veel jobs zoals we die in 2019 kenden, zijn er nu toch niet meer.”

Volgens De Ridder hebben robots in 2050 het grootste deel van het werk overgenomen. “In 2018 werd van alle arbeid op de wereld 30 procent door machines verricht”, zegt De Ridder. “Tegen 2050 zal het 75 procent zijn. Een huis bouwen, trucks besturen, wetteksten doorploegen: robots kunnen dat allemaal veel beter. De robot zal tegen 2050 zeker al het ruwe werk doen. Jij zal er als mens zijn voor de afwerking, voor de creativiteit, voor de finishing touch.”

Dinsdag

9-12 uur: werken

14-17 uur: cursus robotica

18 uur: consultatie met huisarts op basis van apps

Alweer werken. Voor u denkt dat uw leventje nog altijd hetzelfde gangetje gaat als in 2019: “Het zal meer in golven gaan dan vroeger”, zegt De Ridder. “Je werkt eerst een paar jaar aan een spoorlijn, voor een nieuwe trein die 1.200 km/uur rijdt. Eens dat voorbij is, ben je weg. Naar een ander bedrijf dat robots ontwikkelt. Tussenin school je je bij. Je werkt minder, maar je blijft wel makkelijk aan de slag tot pakweg je 80ste.”

Zo revolutionair is het idee van twee dagen werken nu ook weer niet. De Britse econoom John Maynard Keynes zei het in 1930 al: dat we naar vijftien uur werken per week zouden evolueren. Waarom waren we er dan nog niet in 2019? “We waren toch al op weg”, zegt De Ridder. “In 1930 werkten mensen nog zes dagen per week. In 2019 had je heel veel koppels die allebei vier vijfde werkten. Die beweging zet zich door: tegen pakweg 2030 is drie dagen werken de norm geworden. Tegen 2050 twee dagen.”

Woensdag

9-12 uur: moestuin wijk

14-17 uur: mantelzorg ouders

19-21 uur: online-cursus exoskelet

Bijscholen doe je niet alleen om aan werk te geraken bij een bedrijf. Evengoed gebruik je die kennis in de wijk waar je woont. Dat exoskelet dat u een paar jaar geleden kocht – een uitwendig robotskelet waarmee je zwaar werk kan doen – is superhandig, omdat je er overal in de buurt bomen mee kan snoeien als geen ander.

Maar niemand betaalt je toch voor dat buurtwerk? “Nee”, zegt De Ridder. “Opnieuw: je moet een beetje loskomen van dat idee dat je moet werken om te leven. Dat is er in 2050 niet meer bij.” Hoe kom je dan in godsnaam rond? “De twee dagen die je wel gewerkt heb in die week, zullen je al wat opgeleverd hebben. Ofwel geld, ofwel tegenprestaties van anderen: misschien komt een andere buur wel koken bij u of mag u wat van zijn moestuin hebben in ruil voor uw ­tuinierwerk met uw exoskelet.”

Maar van twee werkdagen en een ­kilo tomaten van de buurman betaal je je hypotheek natuurlijk niet. “Je basisinkomen zal de rest aanvullen.”

Donderdag

9-12 uur: ouders bezoeken

14 uur: bezoekers uit Frankrijk ontvangen

15-18 uur: werken

We zijn er: het universeel basisinkomen. “Iedereen krijgt elke maand een bedrag op zijn rekening gestort: zonder voorwaarden, zonder uitzonderingen, zonder te moeten solliciteren”, zegt De Ridder. “De onvrede was in de loop naar 2050 te groot geworden. Er verdwenen overal jobs door digitalisering en robotisering. Je zag dat al smeulen bij de gele hesjes. Na een tijd kon de overheid niets anders dan dat universele inkomen voor iedereen invoeren.”

Dat idee is al vaak besproken en even vaak de vernieling in geschreven. Omdat het onbetaalbaar is, becijferde econoom Ive Marx van de Universiteit Antwerpen al in 2018. “Je neemt uitkeringen weg bij de mensen die het nodig hebben, en je geeft evengoed zo’n basisinkomen aan de superrijken, die het niet nodig hebben”, zei hij daarover.

De Nederlandse historicus Rutger Bregman is één van de grote pleitbezorgers van zo’n basisinkomen. “In wezen gaat het basisinkomen om vrijheid. De vrijheid om nee te zeggen. Tegen een baan die je zat bent, bijvoorbeeld.”

Vrijdag

9-11 uur: buurtwerk met exoskelet

11 uur: vertrek naar Frankrijk

Twee dagen werken, dat is vijf dagen “niets doen”. Dat zijn 120 onmenselijk lege uren. Is dat niet om depressief van te worden? “Je onderschat de mens als je denkt dat je die 120 uur gewoon voor je tv gaat hangen”, zegt De Ridder. “Nee, je zal net gestimuleerd worden om dingen te gaan doen.”

Nochtans krijg je sowieso al je loon, of je nu werkt of niet. “De basis krijg je inderdaad, en dat prikkelt je om er nog wat bij te doen. Doe je dat niet: geen probleem, je wordt er niet arm van. Doe je dat wel: schitterend, dan zal je nog comfortabeler leven.”

Want een mens wil die vele vrije dagen natuurlijk aangenaam invullen. In Frankrijk, bijvoorbeeld. Elke vrijdagavond vertrek je, met je zelfrijdend voertuig. Je digitale assistent gaf je al de ideale bestemming aan, op basis van afstand en weer, en gaf ook aan wanneer het beste moment was om te vertrekken. Al zijn files niet zo erg, want de autorit zelf kan je lezen, praten, bezig zijn.

Zaterdag

Genieten van de Provence

Waar logeer je in Frankrijk? Alvast niet in een petieterige hotelkamer voor 180 euro per nacht. “Toerisme wordt in 2050 anders ingevuld dan in 2019”, zegt De Ridder. “Die digitale assistent – hij weer – zal je in contact brengen met mensen ter plekke met een vergelijkbaar profiel als jij. Dus je zal als architect een buitenlandse architect ontvangen en hem rondleiden in Brussel. Of jij gaat voor een paar dagen in het huis van een kennis logeren, in Frankrijk. Je haalt er wat inkomsten uit via een platform als AirBnB. En het is verrijkender dan in een all-inhotel gaan liggen bakken en braden.”

Zondag

Terugkeer uit Frankrijk

17-19.30 uur: koken voor komende week + koken voor de buurt

Terug thuis, na een ontspannend weekend. Je kan nog wat koken. Je kan het meteen voor de hele wijk doen. Je 3D-printer die eten print, zal helpen. Jij kan er nog je persoonlijke touch aan geven en uitdelen aan je wijkgenoten. Ook daar haal je nog wat inkomsten uit.

De week zit erop. Weinig gewerkt, veel gedaan wel. Zijn we gelukkiger dan in 2019? “O, ik wou dat ik erbij was in 2050”, zegt De Ridder. “Ik was al 72 in 2019: ik ben helaas een paar decennia te vroeg geboren. Maar er zullen zoveel mogelijkheden zijn, de kans is groot dat we niet meer werken om te leven, maar dat we zoveel andere dingen kunnen doen. We zullen technologische hulpmiddelen hebben die we ons nu nog niet kunnen voorstellen. Ik ga het allemaal missen: doodzonde.”

Sorry, niet elke expert is het ermee eens: “Niet realistisch en onbetaalbaar”

Twee dagen werken? Een basisinkomen voor iedereen? Het Vlaamse Kenniscentrum Steunpunt Werk bekijkt 2050 met een iets ­gematigder blik. Ze schatten dat we iets meer dan nu deeltijds zullen werken, en dat we op ons 63ste zullen stoppen met werken. Veel radicaler dan dat wordt het niet.

“In de jaren 90 zijn ook al boeken volgeschreven over hoe er in 2019 bijna geen jobs meer zouden zijn omdat de computers het allemaal zouden overpakken. Maar die evolutie heeft net nieuwe jobs doen ontstaan”, zegt Sarah Vansteenkiste van het Steunpunt. “Wat wel duidelijk is: het klassieke patroon van opleiding – werken – pensioen zal in 2050 niet meer of veel minder bestaan. We zullen voortdurend opleidingen volgen tijdens onze loopbaan in 2050.”

En dat idee van twee dagjes werken? “Niet echt realistisch, denk ik”, zegt econoom Stijn Baert (UGent). “We hebben al veel geautomatiseerd en gedigitaliseerd, maar we werken nog altijd. Dat komt omdat die vooruitgang ons ook de mogelijkheid biedt om meer te kopen, om van meer diensten gebruik te maken. Onze levensstandaard gaat er dus op vooruit. Als we drastisch minder willen werken in 2050, dan hangt daar ook de keuze aan vast dat je er niet meer op vooruitgaat. Willen we dat?”

“Het basisinkomen is an sich een zeer lovenswaardig idee, omdat het je prikkelt om te werken. Want elk uur dat je werkt, komt dan bij dat basisloon. De vraag is alleen hoe je het gaat betalen. En de vraag is ook waarom je aan die honderdduizenden mensen die nu al goed hun brood verdienen, nóg eens pakweg duizend euro per maand moet bijgeven. Zo dreig je dood gewicht te creëren: de kloof tussen arm en rijk blijft.”