Met veel spaargeld en vertrouwen: snel een partij stichten doe je zo

Na haar vertrek uit Open Vld leek de politieke carrière van Els Ampe aan haar laatste hoofdstuk te komen. Maar op enkele weken van de verkiezingen blijft het voormalige buitenbeentje van de liberalen zich de benen van het lijf lopen voor de campagne van Voor U, een partij die zes maanden geleden nog niet bestond.

Vlekkeloos verloopt die campagne allerminst. Op sociale media wekken de filmpjes van Els Ampe geregeld hoongelach op, en meer dan één keer haalde Voor U de pers met opmerkelijke personeelswissels. Maar de partij valt wel op. Voor U krijgt paginagrote artikels in gezagdhebbende media, en werkte de openbare omroep zodanig op de zenuwen dat Els Ampe aan tafel mocht schuiven in De afspraak op vrijdag. Dat soort airplay is voor een opkomende partij een gouden kans.

In een paar maanden tijd een partij uit de grond stampen en deelnemen aan de verkiezingen: hoe begin je daar eigenlijk aan? Een groot plan lag er alvast niet op tafel, zegt Ampe. “Ik was zelfs niet van plan om nog verder te doen nadat ik uit Vld gestapt was. Ik wilde ook niet meer tot een partij behoren, ik had er even mijn buik vol van. Maar dan hebben verschillende mensen en burgerbewegingen toch aan mijn mouw getrokken. Hun vaststelling was: heel veel mensen zijn de traditionele partijen beu, maar willen ook niet stemmen op de extreme partijen.”

Een nieuwe partij vraagt twee dingen: veel kandidaten, en veel geld. Als nieuwe partij kon Voor U niet rekenen op partijfinanciering. Het geld komt dan maar noodgedwongen van de eigen spaarrekening, zegt Ampe – “dat zal toch al richting 100.000 euro gaan”. Ook andere kandidaten investeerden al flinke sommen. Voor de lijsttrekkers schat Ampe dat het makkelijk om 20.000 à 30.000 euro per persoon gaat.

Avonturiers

Voor U werd eind vorig jaar opgericht. De deadline voor de kieslijsten was half april. Om overal op te komen, moesten op korte tijd meer dan 300 kandidaten gevonden worden. Het spreekt voor zich dat het onmogelijk is om die allemaal grondig te screenen. Daar heeft Jean-Marie Dedecker ervaring mee. Hij is in de recente politieke geschiedenis de enige die erin slaagde op korte tijd in het parlement te raken met een nieuwe politieke formatie. LDD haalde in 2007 vijf verkozenen in het parlement.

“De grootste uitdaging? Volwaardige kandidaten vinden,” zegt Dedecker nu. “Je krijgt ontzettend veel misnoegde mensen die zich aanbieden, avonturiers die al overal gezeten hebben – ik zie exact hetzelfde gebeuren bij Els. Maar ja, je bent tevreden dat je ze hebt, he, want je moet die lijsten vullen. Achteraf heeft zich dat gewroken. Ik ben gesneuveld op de kwaliteit van de kandidaten.”

Ampe lijkt zich daarover weinig zorgen te maken. “Dit is een politieke start-up, iedereen moet alles zelf doen. Ik geef vertrouwen aan de kandidaten om hun eigen campagne te voeren.” Al valt het niet te kennen dat Voor U al enkele keren verrast werd. Vorige maand raakte bekend dat filosoof Ludo Abicht in Antwerpen lijstduwer werd. Dat duurde welgeteld één dag: Abicht had intussen het programma gelezen en zich meteen bedacht. Minstens even opmerkelijk was de exit van oud-journalist Peter Verlinden. Hij werd voorgesteld als een van de drijvende krachten achter Voor U, maar vertrok al snel naar cd&v – daar kreeg hij een niet-verkiesbare derde plaats op de Europese lijst.

Voor U kreeg ook al meermaals kritiek omdat op de lijsten plaats is voor twee mensen – Michael Verstraeten en Steven Arrazola – die tijdens de coronapandemie fel uithaalden naar journalisten en experts. Verstraeten vond bijvoorbeeld dat de doodstraf heringevoerd moest worden voor de virologen.

Slotgracht

Ook PVDA weet wat het is om als kleine partij vanuit het niks over de kiesdrempel te willen springen. De communisten deden er jaren over om in het parlement te raken. Het gebrek aan media-aandacht is voor oud-voorzitter Peter Mertens de allermoeilijkste hindernis om over te raken. “De media zijn echt de slotgracht rond het parlementair paleis, en de brug is opgehaald. Je wordt niet echt ernstig genomen, waardoor het moeilijk is om in de pers te komen. Al is het voor nieuwe partijen vandaag iets makkelijker geworden door de groei van sociale media.”

Els Ampe deelt die frustratie. Voor U loopt al geruime tijd storm omdat de partij niet uitgenodigd wordt voor grote debatten, of omdat ze niet opgenomen is in de Stemtest van de VRT en De Standaard. De partij trok uiteindelijk naar de rechter tegen de openbare omroep – de zaak komt vrijdag in kortgeding voor.

Voor een kleine, pas opgerichte partij krijgt Voor U nochtans relatief veel media-aandacht. Het helpt dat Els Ampe een bekend gezicht is en nog steeds zetelt in het Vlaams Parlement. Ampe weet op sociale media ook de aandacht te trekken met opmerkelijke filmpjes. Inhoudelijk zijn die niet altijd stevig onderbouwd, maar mede daardoor worden ze vaak druk gedeeld. En daarmee gaat ook de naam ‘Voor U’ weer rond.

Of dat volstaat om over de kiesdrempel te raken, is twijfelachtig. Voor U wordt niet opgenomen in de politieke peilingen, maar over het algemeen haalt de categorie ‘andere’ amper een paar procenten in die peilingen. Zelf maakt Ampe zich sterk dat Voor U 7 procent kan halen.