Driftkikker José Mourinho graaft zijn eigen graf bij Manchester United
Met drie op negen beleeft Manchester United zijn slechtste start in 26 jaar Premier League. Coach José Mourinho schopt inmiddels wild om zich heen: ruzie met zijn sterspelers, zijn bestuur en uiteraard de pers. Orkestmeester van zijn eigen ondergang.
"Wanneer hij arriveert, staan we allemaal op en doen we alsof de persconferentie gedaan is." Zo neemt José Mourinho (55) zijn perschef, die te laat op de afspraak verschijnt, te grazen. Zijn practical jokes halen doorgaans niet de headlines. Of hij om een selfie vraagt met een journalist die qua huidskleur en haartooi trekken heeft van Neymar. Of hij enkele spelers en stafleden nietsvermoedend laat acteren en vervolgens bakken ijswater over hen laat kieperen. En of hij nu zijn spelers met eikels of waterballonnen bekogelt om de sfeer te verlichten.
Ook dat is Mourinho. De slechtste van allemaal, maar tegelijk de kwaadste niet. Een persoonlijkheid die meer begeestert dan zijn voetbal. Arrogant, meedogenloos en egocentrisch, maar aan de andere kant innemend, grappig en intelligent. In zijn periode bij Real Madrid vergeleken kwatongen hem weleens met Hannibal Lecter, de kannibaal uit de film Silence of the Lambs. Mourinho hanteert de redevoering als zijn wapens.
Als de bandjes afstaan, er geen camera's in de buurt zijn en hij geen achterdocht ruikt, kan hij best warm zijn in de omgang. Momentopnamen.
Kameleon
In negen seizoenen in Engeland hebben we al zijn professionele gedaantes ondertussen gezien. "Ik zeg het niet graag, maar ik ben iemand met twee gezichten", zei Mourinho ooit. "De trainer en de mens zijn twee verschillende persoonlijkheden."
De charismatische kameleon. De ambetanterik die oorlog voert met collega's, spelers, refs, stafleden, instanties en journalisten. De übermacho die vrouwen vernedert - dokter Eva Carneiro voorop. De entertainende verteller in zijn mitraillette-Engels, met de soms hilarische oneliners. De orkestmeester van zijn eigen show voor de camera's, waar sommige spelers de man amper herkennen. De onbeschofte boer die alleen zichzelf respecteert en anderen graag kleineert - zie Arsène Wenger. De zorgzame vader die in de buurt van kinderen helemaal ontdooit.
Mourinho kreeg zeven maanden geleden nog een megacontract van ruim 16 miljoen per jaar.
De leerling van de Portugese professor Manuel Sérgio die graag speelt met emoties. De narcist met het naambordje 'The Special One' op zijn bureau en alle mogelijke herinneringen aan zijn successen netjes uitgestald. De afstandelijke trainer die de ene speler omarmt en de andere straal negeert, die de ene dag poeslief is en de volgende dag zonder aanleiding plots hondsbrutaal. De coach die spelers die voor hem door een muur lopen verwent en dissidenten koeioneert. De bezorgde zoon die tijdens een emotionele persconferentie bijna tot tranen toe de beroerte van zijn vader beschrijft en hun sterke band. De driftkikker met het temperament van een waterkoker.
The Special One, The Happy One, The Calm One: de pr-man die zich graag een nieuw imago aanmeet, maar in se nauwelijks is veranderd. Met zijn ego dat moet worden gevoed als enige constante.
Als het misgaat, loopt het ook echt fout bij Mourinho. Maandagavond stak hij drie vingertjes in de lucht om zijn drie Premier League-titels te benadrukken. "Drie voor mij, twee voor de andere negentien managers samen." Er overviel ons een déjà vu. Hij verwees na de dreun tegen Tottenham (0-3) naar de politieke situatie in Myanmar. Zoals hij in 2015, tijdens zijn laatste maanden bij Chelsea, de Syrische vluchtelingen had aangehaald om zijn problemen te relativeren. Hij sloeg door toen een slimme journalist zijn ballonnetje probeerde te doorprikken. Eén druk op het knopje deed de ketel overkoken. Drie vingertjes in de lucht: "Respect man, respect!"
Het zijn dezelfde patronen waarmee hij destijds zijn ondergang bij Chelsea uittekende. Verzuurde relaties met getalenteerde individualisten als Paul Pogba en Anthony Martial, een diep dispuut met CEO Ed Woodward over transfertargets en enkele publieke sneren, bonje met de media. Zo was er bijvoorbeeld een persconferentie waarop hij een halfuur te vroeg opdaagde en die slechts 260 seconden duurde.
Net als maandag wist hij wat de gevolgen zouden zijn: nog meer negatieve publiciteit voor zijn club en zijn persoontje, nog meer antipathie. De oude tactiek van iedereen is tegen ons, in de hoop dat iedereen zijn kant kiest.
In de kleedkamer en op training kiest hij in tijden van crisis doorgaans voor veelzeggende stiltes en bolwassingen in de luwte van zijn bureau, maar straks komt ongetwijfeld een van zijn favoriete speeches terug: "Als je niet bij ons blijft in wilde waters, hoef je niet te verwachten dat je weer aan boord mag klimmen als de zee gekalmeerd is."
De weg van het conflict
Mourinho's georkestreerde storm lijkt erg op die bij Chelsea, anno 2015-2016, na zijn laatste landstitel. Een tornado van moedeloosheid en ergernissen, die steeds krachtiger gaat cirkelen. Zo gaat het altijd bij hem. Hij kent geen andere weg dan die van het eeuwige conflict. Dat CEO Woodward tijdens de zomer niet helemaal meestapte in Mourinho's verhaal door hem niet de spelers te geven die hij wilde, is op zijn minst curieus. Zeven maanden nadat de club hem beloonde met een megacontract van meer dan 16 miljoen euro per jaar lijkt het vertrouwen te dalen.
Manchester United krijgt geen waar voor zijn geld, maar wel waarvoor het betaalde: een controversiële ringmeester die wiggen drijft en negativiteit cultiveert. Het is zijn handelsmerk. Net als een dramatisch slot, waarin hij iedereen meesleurt in zijn val.