Vervuilende turbojets uit de jaren 60 moeten voorkomen dat het licht uitgaat: is dat nog te verantwoorden?

Engie Electrabel heeft 1.143 megawatt extra stroom verzameld om een tekort in de winter te voorkomen, zo meldt de VRT-nieuwsredactie vandaag. Het bedrijf beloofde eind september minister van Energie Marie Christine Marghem (MR) 750 megawatt extra. Dat zijn er dus ongeveer de helft meer geworden. Een groot deel ervan (540 megawatt) komt uit het vrijwillig afschakelen van grote bedrijven. Ook worden een gascentrale in Vilvoorde en twee gasturbines van de elektriciteitscentrale van Langerlo opnieuw gebruiksklaar gemaakt. Voorts komen er op verschillende plaatsen extra noodgeneratoren op diesel of gas.

Maar Engie Electrabel zou naast dat pakket ook overwegen om straalmotoren in te zetten om elektriciteit op te wekken. Op dit moment heeft het bedrijf nog negen van die turbojets in het productiepark, waarvan de oudste dateren van 1967. Ze zijn gelijkaardig aan de straalmotoren die eind jaren 50 in de Boeing 707 werden geplaatst.

Kerosineslurpers

Die oude turbojets zijn in totaal goed voor 157 megawatt en zijn binnen het uur op vol vermogen, ideaal om een piek op te vangen. Elk exemplaar levert 17 à 18 megawatt aan extra stroom, wat overeenkomt met acht normale windturbines. Alleen is er dus een keerzijde: die turbojets slurpen kerosine. “Je kan zeggen dat de turbojets ongeveer vier keer meer zullen verbruiken dan modernere centrales die op fossiele brandstoffen werken”, zegt professor Johan Driesen van de KU Leuven aan de VRT-nieuwsdienst. Duur en inefficiënt dus.

Zoals zo vaak hangt daarmee samen dat ze erg vervuilend zijn. Een straalmotor uit 1971, opgesteld in het Waalse dorpje Deux-Acren, heeft nog maar pas zijn milieuvergunning verloren. Engie Electrabel heeft het Waalse Gewest al gevraagd om de vergunning te verlengen voor extra vermogen. Want wanneer het echt koud wordt, heeft het bedrijf de turbojets wellicht allemaal nodig om een stroomtekort te vermijden.

“Het gaat hier om een reservecapaciteit die op geen enkele manier gekoppeld is aan onze ambitie”, zegt woordvoerder Hellen Smeets. Maar zegt het dan niet iets over ons moreel kompas? In tijden waarin de luchtkwaliteit een prominente plaats krijgt op alle agenda’s, zijn enkele economische alarmsignalen voldoende om het noorden kwijt te raken. “Dit is simpelweg geen ethische keuze. Er dient zich een uitzonderlijke situatie aan en die vraagt om uitzonderlijke middelen.”

Die ingrepen zijn bovendien mogelijk omdat de milieu- en klimaatdoelstellingen even aan de kant worden geschoven in het kader van het mogelijke stroomtekort. In Vlaanderen kreeg Engie Electrabel een vrijstelling van de milieuvergunning, de Vlaamse regering vaardigde daarvoor midden oktober een nooddecreet uit.

Definitief sluiten

Verontrustender is misschien dat de turbojets nog steeds in het reguliere productiepark zitten. Bijna elk jaar draaien ze wel een keertje, bevestigt Smeets. “Op vraag van Elia trouwens, dat daar de afgelopen jaren in de winter inderdaad een beroep op deed. Maar jaarlijks gaat het telkens om minder dan 50 uur.” Ze wijst er bovendien op dat het om 157 megawatt gaat op een totaal productiepark van 9.500 megawatt. “Dit is echt wel iets on the side.”

Maar is zoiets zelfs on the side nog te verantwoorden? Engie Electrabel denkt zelf duidelijk van niet, want in 2013 kondigde het bedrijf aan de oudste installaties - zowel turbojets (toen 210 megawatt) als de gasturbine in Drogenbos (270 megawatt) - definitief te sluiten. Dat zou gebeuren in 2014, op het moment dat de STEG-centrale Herdersbrug in Brugge was omgebouwd en operationeel werd als ‘piekcentrale’ (een tijdelijke ingreep in de periode 2014-2015, zo bleek uiteindelijk). Die ambitie heeft het dus niet waargemaakt.