Inlichtingendiensten verhoren Nederlandse Syrië-gangers in Koerdische kampen
Nederlandse vrouwen in Koerdische kampen in Noord-Syrië worden naar eigen zeggen verhoord door Nederlandse inlichtingendiensten. Dat vertellen twee familieleden aan de Volkskrant. Een van hen is Houssein (57), die begin februari in het Koerdische deel van Syrië op zoek is gegaan naar zijn dochter Meryem.
Een andere bron, die om veiligheidsredenen anoniem wil blijven, liet in december een via WhatsApp verstuurde geluidsopname horen van een Nederlandse vrouw in een kamp. Daarin komt het verhoor ook aan de orde. Volgens Houssein is de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) bij de vrouwen langs geweest. De andere bron noemt de AIVD. Beiden geven dezelfde details: de ondervragers namen pindakaas en pepernoten mee.
'Nederlandse officials'
Na elf dagen zoeken, vastgelegd door een cameraploeg van BNNVara, spreekt Houssein uiteindelijk vier uur met zijn dochter in het gebouw van het Koerdische 'ministerie van Buitenlandse Zaken'. Zij vertelt haar vader dat de MIVD Nederlandse vrouwen verhoort.
Er is een derde indicatie dat de Nederlandse overheid de kampen bezoekt. In een televisiereportage uit het begin van deze week, van VRT- journalist Rudi Vranckx, vertellen Belgische vrouwen in de plaats al-Roj dat daar 'Nederlandse officials' zijn langs geweest.
Houssein voelt zich verraden door de Nederlandse overheid. Hij maakt deel uit van een lotgenotengroep, die geregeld overlegt met overheidsdiensten. Daar wordt steeds gezegd dat niet bekend is waar de Nederlanders zitten. 'Ouders snakken naar informatie', zegt Houssein. 'Ze willen weten waar hun kinderen en kleinkinderen zijn en hoe het met ze gaat.' Ook Dick Schoof, de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) die bij een van die bijeenkomsten aanwezig was, zei dat niet te weten.
Rad voor ogen
'Ons is een rad voor ogen gedraaid', zegt Houssein. Tijdens zijn elfdaagse zoektocht kwam hij in contact met de hoogste Koerdische functionaris in de regio, Abdulkarim Omar, het hoofd buitenlandse betrekkingen van het kanton Jazira. Omar heeft heeft hem verteld dat Nederland 'precies weet van wie, wat en waar'.
De NCTV zegt in een reactie niet in kaart te brengen waar uitreizigers zich bevinden. 'Wij zijn geen opsporings- of inlichtingendienst, daar zijn wij niet meer bezig', aldus een woordvoerder. De MIVD en AIVD geven geen commentaar, omdat ze anders te veel prijs zouden geven over hun werkwijze en kennispositie.
Volgens de laatste cijfers van de AIVD zijn er ongeveer 300 Nederlanders uitgereisd naar Syrië en Irak, waaronder een kleine 100 vrouwen. Er zijn zo'n 175 Nederlandse 'kalifaatkinderen'. Circa 50 Nederlanders zijn teruggekeerd uit die regio, 60 zijn er gesneuveld. Zo'n 160 personen 'met jihadistische intenties' (de kleine kinderen niet meegeteld) zijn nog in het voormalig kalifaat. Dertig zijn niet meer in Syrië of Irak, maar ook nog niet teruggekeerd naar Nederland.
Verantwoordelijkheid van Nederland
De hoge Koerdische functionaris Omar wil van de Nederlandse vrouwen af. Het is de verantwoordelijkheid van Nederland om hen op te vangen en te vervolgen, zegt hij tegen Houssein.
Volgens kinderrechtenorganisatie Defence for Children handelt Nederland in strijd met het VN-kinderrechtenverdrag. Op grond van dat verdrag heeft Nederland volgens de organisatie de plicht de kinderen actief terug te halen. Ze zijn nu 'ernstig in gevaar, worden blootgesteld aan de verschrikkingen van gewapende strijd, leven in erbarmelijke omstandigheden en zijn hoogstwaarschijnlijk getraumatiseerd'.
In een reactie op de oproepen van Omar en Defence for Children verwijzen de NCTV en het ministerie van Buitenlandse Zaken naar 'de kabinetslijn'. Nederland verleent geen bijstand aan uitreizigers in de crisisgebieden. Ze moeten zich melden bij een Nederlandse ambassade of consulaat. Terugkeer naar Nederland vindt plaats onder begeleiding van de Koninklijke Marechaussee.
Hoe een opa naar Syrië reisde om de kalifaatkinderen van zijn IS-dochter te vinden
De dochter van Houssein radicaliseerde, trok naar Syrië en kreeg er twee kinderen. Nu zit het drietal in een door Koerden beheerd kamp. De Nederlandse overheid doet niets om gevangenen als zij te laten uitleveren, dus gaat de 'IS-vader' naar de kampen, om zijn kleinkinderen te zoeken.