Zij boksten in een paar maanden gratis festival voor 20.000 man ineen: “Sommigen verklaarden ons gek toen we ons plan zeiden”

Vandaag ligt er een affiche waarop elk stadsfestival stikjaloers kan zijn. Maar aanvankelijk was er niks. Of toch: een huiskamer in Hasselt, waar drie tienerdochters almaar lastigere vragen begonnen te stellen en de moeder, 11.11.11-directeur Els Hertogen, steeds moeilijker antwoorden vond. Waarom is die man met zulke grove uitspraken zo gewild in Nederland? Hoe moet het verder met de zorg voor oudere mensen zoals onze bomma? Hoe krijg je die vreselijke oorlog in Gaza nog uitgelegd? Waar ligt de lat voor menselijkheid eigenlijk nog?

“In het begin had ik nog bijna geen enkele artiest gestrikt, en heb ik wat blufpoker moeten spelen. Dan deed ik tegen sommige artiesten alsof het festival al huge was, met zotte namen zoals Clouseau”

Tijs Delbeke

Curator-artiest

Els Hertogen: “Tijdens de kerstvakantie kwam veel samen. We hadden thuis net gesproken over de documentaire Human forever – over dementerenden – terwijl m’n eigen grootmoeder verder achteruitging. Intussen is ze overleden. Tegelijk hoorde ik in m’n omgeving veel mensen die met grote ogen naar Gaza keken, maar niet wisten wat te doen. De wereld woog, maar ik wilde niet vanuit een zwaarte reageren. Dus nam ik mijn telefoon. Op 10 januari belde ik een ex-collega van bij 11.11.11 met wel wat kennis van de muziekwereld. ‘Ik denk wel dat hier iets in zit’, zei die. Ik bleef rondbellen. Tot iemand zei: ‘Els, twee dagen geleden had ik iemand aan de lijn die net hetzelfde wil doen’.”

Tijs Delbeke: “Ik wéét dat het klinkt alsof we dit verzonnen. Niet dus. Mijn partner (co-organisatrice Elisabeth Van Lierop, red.) en ik waren in januari aan het rondreizen met ons campertje. Met de radio aan en onze kinderen op de achterbank waren we aan het brainstormen over een manier waarop we ons harder konden engageren dan enkel op sociale media iets delen over klimaatrapporten, een staakt-het-vuren of de crisis in de kinderopvang. Omdat ik muzikant ben, kwamen we snel uit bij een groot concert. De naam ‘505’ had Elisabeth meteen in gedachten. We checkten die datum – een kwinkslag naar SOS – en het bleek een zondag te zijn: ideaal! Exact op 10 januari begonnen we rond te bellen, en was het iemand bij de Arenbergschouwburg die naar Els verwees.”

Hertogen: “Er was meteen een klik. Tijs zou artiesten aanspreken, ik zou zakelijk verantwoordelijk zijn. Zo belde ik ook met Chokri Mahassine van Pukkelpop. ‘Ah, jullie willen een festival organiseren? Tegen het eind van het jaar dan?’ Hij was niet de enige die ons gek verklaarde. Op vier maanden tijd zou zo’n festival ons nooit lukken. Maar van mensen als Chokri kregen we wél de contacten doorgespeeld met wie we het ook over een podium konden hebben.”

Steven Zwaenepoel: “Half februari kreeg ik telefoon van Els, met de vraag om de productionele leiding te willen nemen. Lang moest ik niet nadenken. Omdat ik diezelfde motivatie voor meer menselijkheid voelde. Ik besefte natuurlijk ook direct dat alles erg snel zou moeten gaan, dat het zeven op zeven zou worden. Een podium uittekenen, licht en geluid vinden, offertes doornemen, vergunningen en drank- en voedselkramen regelen, vrijwilligers vinden … en ondertussen het hele budget bewaken. Normaal heb ik voor dit soort opdracht – denk aan een flink festivalpodium op de Gentse Feesten – zes maanden nodig. Nu kreeg ik er goed twee.”

(lees verder onder de foto’s)

Delbeke: “Ik ben nogal impulsief beginnen te bellen naar muzikanten, ergens ter hoogte van Lissabon. Mensen uit m’n omgeving zoals die van Warhaus zeiden meteen ja. In het begin heb ik wel wat blufpoker moeten spelen. Dan deed ik tegen sommigen alsof het festival al huge was, met zotte namen zoals Clouseau en Pommelien Thijs. Al bleken die later niet te kunnen. Met Zwangere Guy en Dikke blufte ik ook. Gelukkig zijn zij er wel vollenbak in meegegaan. (lacht) Eind maart is de affiche met een zestigtal namen afgeklopt, omdat ze naar de drukker moest.”

“Een groot geluk dat veel leveranciers misschien maar 40 procent van hun normale prijs aanrekenen, uit sympathie”

Els Hertogen

Organisatrice en zakelijk leidster

Hertogen: “Een geschikte plek vinden was nog zoiets. Ons eerste idee ging uit naar het Antwerpse Spoor Oost. Maar daar zou rond dezelfde tijd de Sinksenfoor opgebouwd worden. Uiteindelijk konden we op 4 april de definitieve locatie aankondigen: het Sint-Jansplein. Waar we hopen op zo’n 20.000 bezoekers...”

Zwaenepoel: “... terwijl er maar 10.000 tegelijk op het plein kunnen. Programmatorisch houden we rekening met een natuurlijke doorstroom. We doen er alles aan om veilig een groot publiek te ontvangen. Dus moet je ook een omheining regelen. En parking, aangezien je in hartje Antwerpen zit. Ik probeer de helikopterview te behouden. Door veel te communiceren en te coördineren met verschillende partijen. Tetris voor gevorderden, zeg maar. En gezien de tijdsdruk in dit geval ook nog eens op grote hoogte, jonglerend op een touw. Maar sinds de tekening van het geheel rond 10 april afgewerkt is, durf ik te zeggen: we halen 5 mei, we gaan er staan. Op 2 mei begint de opbouw van het podium, na de wekelijkse marktdag.”

(lees verder onder de foto)

Boodschap niet minder scherp

Wie 505 zegt (en ouder dan 30 is), denkt onvermijdelijk aan 0110. Dat waren in 2006 concerten in meerdere steden voor verdraagzaamheid en ‘tegen racisme, extremisme en zinloos geweld’. Een organisator toen was Frederik Sioen, die nu ook op het podium staat.

Sioen: “Je kan de twee niet één op één leggen. En niet alleen omdat we toen zo’n zeven à acht maanden voorbereidingstijd hadden. Vooral omdat de context anders was. De trigger voor de concerten waren toen de moorden door Hans Van Themsche. Er heerste grote verontwaardiging, waardoor er maatschappelijk meer draagvlak was en we scherper konden communiceren, ‘voor verdraagzaamheid’ maar ook ‘tegen extremisme’.”

“Je voelt bij velen een zekere gelatenheid over de maatschappelijke situatie, over alles waarvoor activisten zich al een keer inzetten. Ook in Gent is er geprobeerd een 505-luik te organiseren, maar dat is niet gelukt”

Frederik Sioen

Artiest

Delbeke: “We willen nu niet de anti-beweging zijn die 0110 destijds – terecht – was. We kiezen ervoor om een positieve boodschap uit te dragen van troost, hoop en verbondenheid.”

Sioen: “De 505-boodschap lijkt zachter, al is hij voor mij niet per se minder scherp. Je merkt dat er vandaag een hoop mensen zijn die zich niet thuisvoelen in de maatschappij, dat er zelfs in dezelfde wijk soms naast elkaar geleefd wordt. Tegelijk voel je bij velen een zekere gelatenheid, over alles waarvoor activisten zich al een keer inzetten. Ook in Gent was er een poging om er een 505-luik aan te breien, maar dat is niet gelukt. Reden te meer om het fantastisch te vinden dat het in Antwerpen wel lukt, met zoveel mensen.”

(lees verder onder de foto)

Hertogen: “Een groot geluk dat veel leveranciers misschien maar 40 procent van hun normale prijs aanrekenen, uit sympathie. Zij maken het mee mogelijk dat onze begroting zo’n 200.000 euro bedraagt en het er op dit moment naar uitziet dat we break-even gaan draaien. Mede dankzij giften van mensen die willen komen en bijdragen van middenveldorganisaties (zoals Oxfam en Vluchtelingenwerk Vlaanderen, red.) en bedrijven.”

Sioen: “Zelf heb ik maar een bescheiden rol bij de totstandkoming van 505. Ik heb vooral verteld hoe destijds de 0110-concerten tot stand zijn gekomen. Probeer níét alles zelf te doen bijvoorbeeld, teken een organogrammetje. Omdat ik nog weet hoe zwaar die 0110-periode woog, met zelfs haatbrieven in m’n bus, moet je zorgen voor veel medestanders en de taken verdelen.”

Hertogen: “Sinds 10 januari ben ik elke avond na mijn werk en in het weekend uren bezig met 505. M’n man, destijds nog het lief met wie ik voor het Antwerpse 0110-podium stond, begrijpt dat. En ik prijs me gelukkig dat zovelen, van artiesten tot grafisch vormgevers, gratis willen werken. Zoals artiesten ook ten tijde van 0110 gratis kwamen optreden.”

Delbeke: “Sinds het afsluiten van de affiche zijn er bijna dagelijks nog artiesten die zelf bellen om te vragen of ze kunnen meedoen. Jammer, we zitten écht vol.”

(lees verder onder de foto’s)

Niet apolitiek

En dan is er nog de vraag van één miljoen: wil 505 écht niet de verkiezingen beïnvloeden? Is het toeval dat zangeres Laura Tesoro en schrijfster-activiste Hind Eljadid straks mee op het podium staan; daar waar ze er beiden in januari nog bijna afgejaagd werden, toen ook Jan Jambon hun Palestijnse steunbetuigingen tijdens een liveshow op VRT1 afkeurde? En wat met de familieband tussen PVDA-voorzitter Raoul Hedebouw en Els Hertogen?

Delbeke: “Ik begrijp dat je dat denkt over Hind en Laura, maar voor mij zijn zij vooral artiesten met een eigen stem die iets te vertellen hebben. Dáárom staan ze er. Net als Bart Peeters.”

Sioen: “Wat er toen in Mechelen gebeurde, heeft me wel aangegrepen. Zeker omdat Hind Eljadid ook even in de cel belandde. Daarna heb ik heel wat reacties opgevangen, van artiesten én mensen uit het middenveld. De artistieke vrijheid kwam duidelijk in het gedrang.”

“Niks in de mouwen, we werken in alle transparantie. Ook met het Antwerpse stadsbestuur trouwens, met wie we van meet af aan contact hadden en dat ons ook meteen duidelijk maakte dat men ons niks in de weg zou leggen”

Els Hertogen

Organisatrice en zakelijk leidster

Hertogen: “Natuurlijk is 505 niet apolitiek. Door op te roepen om de mensenrechten vooral niet van hun sokkel te laten vallen, maak je een maatschappelijk statement. Maar aan partijpolitiek doen we niet. Net omdat er straks verkiezingen zijn, wilden we absoluut vóór juni met 505 komen. Als dat niet het geval was, zouden ze ons altijd hebben kunnen framen als een reactie op de verkiezingsuitslag. Nu kan dat niet. Al zullen sommigen zeker proberen. Het klopt dat Raoul Hedebouw m’n neef is. We komen uit een grote familie waarin meer mensen sociaal geëngageerd zijn en waar iedereen hierin een eigen weg kiest. Mensenrechten en menselijkheid zijn mijn kompas, dat is wat mij drijft. Het overstijgt politieke stromingen. Ik ben niet partijpolitiek gebonden. Niks in de mouwen, we werken in alle transparantie. Ook met het Antwerpse stadsbestuur trouwens, met wie we van meet af aan contact hadden en waar het kabinet van de burgemeester ook meteen duidelijk maakte dat men ons niks in de weg zou leggen.”

(lees verder onder de foto’s)

Delbeke: “Alle artiesten zijn duidelijk gebrieft dat het geen politiek festival is, maar we gaan niet iemands teksten of nummers controleren. Ik kan me voorstellen dat Elisabeth Lucie Baeten haar politieke PR-typetje niet zal brengen, aangezien ze een veel bredere waaier aan content in haar mars heeft als schrijfster, maar ook zij is vrij om te doen wat ze wil. Volle vertrouwen.”

Sioen: “Zelf ga ik een bewerking van een nummer brengen, met Jef Neve en Osama Abdulrasol. Ik heb inderdaad heel even nagedacht of ik wel moest optreden, aangezien ik straks ook op een politieke lijst sta (die van Vooruit in Gent, red.). Maar ik ga het niet laten om mijn job als artiest uit te oefenen. Ik ga enkel zingen, niet spreken. Net zoals bij 0110 hebben er zich ongetwijfeld ook nu weer politici aangediend om iets te komen vertellen of een lintje door te knippen. Het lijkt me noodzakelijk om dat te vermijden.”

Hertogen: “Enkele politici hebben effectief al gepolst of ze er straks bij kunnen zijn. Ze zijn welkom. Op het plein voor het podium, tussen de andere burgers.”