Gekladder of kunst? Kenners beoordelen de schilderijen van de koning

Doorgaans zet hij zijn handtekening onder wetten en ordonnanties. En sinds kort weten we dat koning Filip (58) dat ook onder zijn zelfgemaakte schilderijen doet. Vanaf vandaag worden twee portretten van koning Boudewijn tentoongesteld in het paleis, dat tijdens de zomermaanden toegankelijk is voor het publiek.

Op het ene staat de voormalige vorst al lachend, op het andere met zijn hond. “Een slimme keuze”, zegt Peter Bernaerts van Veilinghuizen Bernaerts. “Portretten brengen weinig problemen met zich mee. Ze worden geschilderd op basis van eigen herinneringen of foto’s.”

Warme gevoelens

Maar Bernaerts noemt het wel een verdienstelijke poging. “De compositie zit goed en Boudewijn is in proportie. Bovendien is koning Filip erin geslaagd zijn warme gevoelens voor zijn oom in de portretten te vervatten. En dat komt overeen met de herinneringen die een groot deel van de bevolking aan de vroegere koning overhoudt.”

Dat Filip kiest voor portretten van zijn oom is niet zo verbazend. De twee hadden een sterke band. Boudewijn nam de opvoeding van Filip over toen het huwelijk van Albert en Paola slabakte. En hij heeft hem ook voorbereid op de troon. Op 31 juli is het een kwarteeuw geleden dat koning Boudewijn overleed. De onthulling rond de nationale feestdag is dan ook een mooi moment voor het eerbetoon.

“Want de twee werken verraden ook een schilderkundige kwetsbaarheid”, zegt kunstcriticus Hilde Van Canneyt. “De koning had er even goed kant-en-klare, zielloze portretten kunnen van maken, maar het tegendeel is waar. De onderlagen zijn nog zichtbaar en tonen zijn twijfelende zoeken naar de ideale contouren, kleuren en penseelstreken. Dat houdt zijn schilderijen gevoelig en levendig. Die imperfectie durven tonen aan zijn volk, siert hem. Het is een fraaie uitvoering.”

De kwetsbare en zachte kant van de koning krijgen we niet vaak te zien. Als vorst ziet hij er altijd uit om door een ringetje te halen. “Het lukt Filip nu om een statement te maken”, zegt Bernaerts. “Kunst is per definitie een kanaal om zaken te zeggen die niet in woorden te vatten zijn. Ze is altijd subjectief. Filip kan dus afgekraakt worden door critici. En tóch toont hij zijn zachte kant.”

Afgelikt product

Toen in april bekendraakte dat de koning schildert, liet het paleis weten dat de koning een autodidact is. Hij kreeg dus geen les, maar leerde de technieken zelf aan. En hoewel hij begon met aquarellen, ontdekte hij een voorliefde voor landschappen en portretten.

Toch kan Van Canneyt zich niet voorstellen dat de koning helemaal autodidact is. “Maar hij levert niettemin geen afgelikt product af. Dat zou je toch van hem als koning verwachten. Was er een docent aanwezig tijdens het vervolmaken van de schilderijen, had die hem waarschijnlijk gesuggereerd om het schilderij netjes binnen de lijntjes aan zijn volk te presenteren, volgens de normen van de schilderkunst.”

België staat in het buitenland bekend als land van de kunstenaars, gaande van de Vlaamse primitieven tot Luc Tuymans. Maar zouden de portretten van de koning ook voor ettelijke miljoenen verkocht kunnen worden? “Het is een moeilijke markt”, aldus Bernaerts. “Zeker realistische portretten, zoals deze, hebben een select publiek. Alleen echte kenners en meerwaardezoekers tonen er interesse voor.”

Verleid tot een gokje, schat Bernaerts de waarde op 2.000 tot 3.000 euro. “Op een benefietveiling. Dan tasten mensen al eens dieper in hun buidel, om achteraf te pronken dat ze een koning schildert koning bezitten.”

De twee portretten van Boudewijn zijn deze zomer te zien tijdens de jaarlijkse opening van het koninklijk paleis. Dat is vanaf zondag elke dag van 10.30 tot 15.45 uur, tot begin september, open voor het grote publiek. Alleen maandag blijven de deuren dicht. De toegang is gratis.