VS wil miljarden aan militair materieel "binnen enkele dagen" in Oekraïne krijgen: waarom dat nu heel snel kan gaan

"De Verenigde Staten hebben een robuust logistiek netwerk dat ons in staat stelt om militair materieel erg snel te verplaatsen", meldt de woordvoerder van het Pentagon Patrick Ryder nadat het Amerikaanse hulppakket voor Oekraïne afgelopen weekend werd goedgekeurd. Op definitieve goedkeuring is het nog even wachten op de Senaat en president Biden, maar dat zal nog zeker deze week gebeuren, melden Amerikaanse bronnen.

Vanaf dan kan het snel gaan. De Verenigde Staten maken zich sterk dat ze sommige pakketten met wapens en munitie al binnen enkele dagen aan het front kunnen krijgen. Hoe gaat dat in zijn werk? Is een levering "binnen enkele dagen" realistisch? En zijn de Amerikaanse opslagplaatsen na de levering leeg?

In het Pentagon, het gebouw van het Amerikaanse ministerie van Defensie, wachten ze de goedkeuring van de Senaat en de krabbel van de president niet af. Medewerkers zijn er al een tijdje in de weer om de pakketten met militair materieel voor te bereiden. Dat vertellen anonieme bronnen aan de Amerikaanse nieuwswebsite Politico. Zo kan het hulppakket, eens de president het heeft goedgekeurd, snel door het bureaucratische proces geloodst worden, klinkt het.

"Het Pentagon zit nooit stil", vertelt Dick Zandee in De Ochtend op Radio 1. Hij is defensiespecialist bij het Clingendael Instituut. "Het proces om goedkeuring te krijgen in het Huis van Afgevaardigden heeft maandenlang aangesleept. De militairen bereiden zich dan ook voor zodat, als de politieke beslissing uiteindelijk genomen is, ze zo snel mogelijk kunnen schakelen."

Dat bewees de VS ook bij vorige wapenleveringen aan Oekraïne. Toen vertrokken elke dag 3 vluchten vanop de Dover-luchtmachtbasis in Delaware naar Polen. Militairen werkten er de klok rond om de palletten met militair materieel op de wachtende transportvliegtuigen te laden. Volgens de Verenigde Staten gaat het om de grootste operatie sinds de Berlijnse luchtbrug in de late jaren 1940.

"In wezen zijn we een wereldwijd transportbedrijf", vertelde generaal Jacqueline Van Ovost toen aan de Amerikaanse omroep NPR. Ze staat aan het hoofd van TRANSCOM, het bedrijf verantwoordelijk voor militaire transporten over land, zee en in de lucht, en is 1 van de slechts 2 vrouwelijke 4-sterrengeneraals in het ministerie van Defensie.

"We hebben ongeveer 130.000 matrozen, piloten, mariniers, ... in dienst die wereldwijde transportdiensten leveren. We hebben al voor ruim 20 miljoen kilogram aan militaire hulp geleverd aan Oekraïne."

Vooral de vlotte communicatie met Europese partners draagt er volgens Van Ovost aan bij dat de transporten zo vlot kunnen verlopen. "We kunnen binnen enkele dagen of zelfs uren leveren, omdat we zo vlot samenwerken met de andere NAVO-landen en met Oekraïne. We weten perfect wat hun behoeften zijn." Eenmaal ingeladen kan het materieel 9 uur later al in Polen staan.

Niet alle transporten verlopen via de luchtbrug. Sommige wapensystemen worden ook over zee geleverd, al duurt dat wel langer. Toch zijn ook zij in staat om snel te schakelen. De McAlester Army Ammunition Plant in Oklahoma, met zijn oppervlakte van bijna 185 vierkante kilometer groter dan stad Gent, kan 435 zeecontainers richting Oekraïne versturen. De faciliteit is een belangrijke opslagplaats voor 155 mm-houwitsergranaten, de meestgebruikte munitie op dit moment in Oekraïne.

Toch zullen de Oekraïners niet moeten wachten tot de 155 mm-patronen met de boot in Europa zijn aangekomen. "Dat komt doordat die onderdelen opgeslagen liggen in depots van de Amerikanen in Europa, zoals in Duitsland, Italië, maar ook in België, want daar zitten ook Amerikaanse eenheden", weet Dick Zandee.

In het oosten van Polen, vlak bij de grens met Oekraïne, is ook een Amerikaanse militaire basis. Van daaruit kan militair materieel snel over land naar Oekraïne getransporteerd worden. "We weten niet helemaal zeker waar die depots liggen en welke wapens er zoal opgeslagen liggen. Hoe dan ook zullen militaire transporten van daaruit niet veel tijd vergen."

Vanuit Polen wordt het militair materieel dan met vrachtwagens of met de trein tot aan de grens gebracht.

Munitieleveringen aan Oekraïne binnen enkele dagen zien experten dus wel haalbaar, maar voor het grotere wapentuig ligt dat anders. "Voor Patriot-luchtafweersystemen is dat moeilijk", vertelt Tom Simoens, docent geschiedenis aan de Koninklijke Militaire School (KMS).

"Het zijn heel complexe systemen. Bij de eerste levering van een Patriot aan Oekraïne werden Oekraïense operatoren maanden opgeleid voordat ze de systemen mochten bedienen. We moeten echt af van het idee dat we geld voorzien, om daarmee dingen te gaan kopen alsof we naar de markt gaan en dan de winkelkar afzetten aan Oekraïne zodat zij daarmee kunnen koken."

"Om te vermijden dat systemen verkeerd gebruikt worden, is het belangrijk om Oekraïense operatoren op te leiden, maar dat neemt tijd in beslag. Het is nu belangrijker om eerst projectielen te leveren, zodat de bestaande systemen met de opgeleide operatoren opnieuw bediend kunnen worden. Dat is een eerste snelle overwinning."

Hebben de Amerikanen door de miljardenlevering te kampen met lege depots? Om op die vraag te antwoorden, wil Simoens eerst een misvatting de wereld uit helpen. "Wat vaak verkeerd wordt voorgesteld, is dat die budgetten gebruikt worden om nieuwe munitie aan te kopen", zegt hij. "Het Amerikaanse systeem werkt zo dat voor elke granaat die uit een munitiedepot wordt gehaald, ook een nieuwe besteld moet worden. De miljarden dienen dus om die voorraden opnieuw aan te vullen."

Volgens Simoens is het miljardenpakket dus ook een serieuze duw in de rug voor de Amerikaanse defensie-industrie. "Er zijn 30 staten die van het pakket gaan profiteren omdat er wapenfabrieken gevestigd zijn. Bovendien maakt de VS van de gelegenheid ook gebruik om het arsenaal te vernieuwen." Een win-win dus, lijkt het wel.

Al heeft die strategie ook wel een keerzijde. Vaak kost het nieuwere materieel een pak meer dan het oude. Daardoor raakt het Amerikaanse leger in de schulden. Legerleiders getuigden onlangs aan het Huis van Afgevaardigden dat ze zonder geld zullen komen te zitten en geld van andere rekeningen zullen moeten halen.

Bovendien kan de Amerikaanse defensie-industrie de enorme vraag moeilijk bijhouden. "Ook de Amerikanen hebben eigenlijk het probleem dat wij in Europa hebben", weet Zandee. "De opschaling van die defensie-industrie kost tijd."

Het zou dus best kunnen dat de Amerikaanse munitiedepots (tijdelijk) wat lager zullen zijn. "Temeer omdat de secretaris-generaal van de NAVO vorige week gezegd heeft dat we meer risico's moeten nemen met onze eigen voorraden. Want er is nu een groter belang: namelijk dat Oekraïne de oorlog niet verliest."