Er zijn meer wegenwerken in aanloop naar verkiezingen, maar dat is niet alleen om stemmen te ronselen 

Vervelende omleidingen, braakliggende wegdekken, tijdelijke verkeerslichten en extra files: de verkiezingen komen eraan, dus lijken de infrastructuurwerken weer als paddenstoelen uit de grond te schieten. "Niet toevallig dat die lokale besturen nog een effort doen", denken velen van ons.

Maar klopt dat gevoel? De cijfers laten uitschijnen van wel, maar er is ook nood aan nuance. 

"We zien inderdaad dat de infrastructuurwerken in Vlaanderen zijn toegenomen vorig en dit jaar", zegt Niko Demeester, CEO van Embuild, de federatie van de Vlaamse bouwsector. "In 2023 was er een groei van 5 procent in vergelijking met 2022. Dit jaar verwachten we 4 procent meer. In 2025, het jaar na de verkiezingen, voorspellen we weer een pak minder. Tot min 1 procent in vergelijking met 2024."

Infrastructuurwerken zijn meer dan alleen wegenwerken. Ook werken aan fietspaden, scholen, zwembaden en bibliotheken bijvoorbeeld vallen daar onder. "Lokale besturen moeten blijven uitbreiden en vernieuwen om ervoor te zorgen dat alles up-to-date blijft en omdat de bevolking groeit", aldus Demeester. "Onze energie-infrastructuur moet ook veranderd worden, daar ligt een enorme opdracht voor besturen." 

De stijging van het aantal infrastructuurwerken naar de verkiezingsperiode toe, keert elke legislatuur terug. Dat is ook te zien aan de investeringsbudgetten per jaar. Als je kijkt naar investeringen van de vorige legislatuur, verkozen in 2012, en de huidige, zie je dat de bedragen de eerste jaren afnemen. Eén à twee jaar voor de nieuwe verkiezingen stijgen ze opnieuw.

Voor de legislatuur, verkozen in 2018, zijn er nog geen cijfers voor 2023 en 2024 beschikbaar.

Ter vergelijking: het aantal nieuwe woningen en renovaties ging dan weer achteruit de afgelopen jaren. Voornamelijk te wijten aan de gestegen materiaalprijzen en verdrievoudiging van de hypothecaire rente. In 2023 ging nieuwbouw met 7,1 procent achteruit in vergelijking met 2022. Voor dit jaar verwacht Embuild een daling van meer dan 5 procent. Renovaties zakten van 4,6 procent in 2022 naar 1 procent in 2023, om dit jaar dan licht te stijgen naar 1,6.

"Wij zien die stijging in infrastructuurwerken ongeveer bij alle verkiezingen en dat is vrij logisch", nuanceert Niko Demeester. "De werken volgen een proces van aanbestedingen, goedkeuringen, uitvoeringen en nieuwe plannen maken."

"Dat proces duurt dus sowieso meerdere jaren", vult Nathalie Debast van de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten aan. "Je zit met vergunningen en subsidies die moeten worden afgestemd tussen verschillende instanties. Stel dat je riolering wil aanleggen, dan moet je ook nadenken over het fietspad erboven."

Lokale besturen zijn niet de enige die achter dergelijke werken zitten. Nutsbedrijven zijn eveneens vaak opdrachtgever. Telecomoperator Proximus bijvoorbeeld is naarstig bezig met het leggen van glasvezel voor sneller internet.

Ook het Vlaams Gewest investeert momenteel in allerlei infrastructuur, zoals waterwegen en gewone wegen. "Er is veel Europees geld beschikbaar gemaakt na de coronacrisis in het kader van het Herstelfonds", legt Niko Demeester uit. "Al die middelen moeten worden besteed voor 2026. Dat geeft extra druk. Je krijgt Vlaamse investeringen bovenop lokale, wat tot veel werken tegelijkertijd leidt."

En dan heb je inderdaad nog de naweeën van de coronacrisis en de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. "Die crisissen resulteerden in het uitstellen van tal van projecten", vertelt Nathalie Debast.

"Deze legislatuur is daarom wat speciaal verlopen. Investeringen konden niet meteen gedaan worden, waardoor werken nu samenvallen. Zeggen dat gemeenten ze enkel uitvoeren met het oog op de verkiezingen, gaat te ver. Ze proberen ook gewoon nog waar te maken wat ze aan de inwoners hebben beloofd. Het zijn werken die tot doel hebben om de dienstverlening, de service aan de burger, te verhogen."