'Atlanta' ontsluierd: zoveel meer dan 'Twin Peaks' voor rappers

Donald Glover is God. Althans, als we de populaire media mogen geloven. In het verleden werd hij geprezen voor zijn werk voor én achter de schermen van de komische series 30 Rock en Community, en voor het eerste seizoen van het aan zijn brein ontsproten Atlanta kreeg hij vorig jaar ook twee Emmy's – voor beste comedy-acteur en -regisseur. In de reeks kruipt Glover in de huid van Earnest Marks, de schlemielige, berooide manager van opkomende rapper Paper Boi. 

Glovers acteercarrière gaat er sinds dat eerste seizoen trouwens met rasse schreden op vooruit: van bijrollen in The Martian en Magic Mike XXL tot de gegeerde rol van Lando Calrissian in de zopas verschenen Star Wars-spin-off Solo: A Star Wars Story en straks ook die van Simba in de live action-remake van The Lion King.

Zit eveneens in de lift: zijn muziekcarrière onder het alias Childish Gambino. ‘This Is America’, het rapnummer dat zich de voorbije weken dankzij de expliciete videoclip ontpopte tot een virale monsterhit, is een van de meest gestreamde popsongs van het moment. Glover wordt een alleskunner genoemd, een stempel waar hij onlangs zelf mee dolde in een sketch voor Saturday Night Live. “I really can do anything”, croonde hij, terwijl hij al stuntelend de ene na de andere stommiteit beging.

De bedenker

Maar met Atlanta toont Glover zich écht onnavolgbaar. “Iedereen wil vandaag iets maken als Atlanta”, aldus Girls-bedenkster Lena Dunham in The New Yorker. “Maar wat is het juist? Een show die slalomt tussen pijnlijk drama en surrealistische David Lynch-momenten om er de rassenkwestie mee te becommentariëren? Dat is geen genre, dat is gewoon Donald.”

Atlanta valt onmogelijk los te koppelen van Glover. De loden weemoed die in elke episode opduikt, reflecteert Glovers haast manisch depressieve persoonlijkheid. “Ik leer snel, ik zie meteen het algoritme achter iets”, vertelde hij in The New Yorker. “Als mensen depressief en suïcidaal worden, is dat omdat ze alleen nog maar het algoritme achter de dingen kunnen zien." De surrealistische, nachtmerrieachtige sfeer in sommige episodes kunnen alleen maar komen van een introvert jongetje met streng religieuze ouders (de leer van Jehova, in zijn geval) die hem de toegang tot de popcultuur ontzegden ... Tot hij zijn ketens afgooide.

De muziek

Met het succes van ‘This Is America’ kan Glover zich bij een posse trendsettende Afrocentrische, stijlbewuste popiconen als Solange, Kendrick Lamar en Anderson .Paak scharen. Opvallend, want Glover heeft moeten zwoegen voor het respect van de hiphopwereld. In eerste instantie werd hij als een schertsfiguur afgedaan: een ijdele acteur die Kanye West achterna holt en die te veel zelfbeklag in zijn liedjes wurmde. Pas met zijn rauwe derde album Awaken, My Love!, dat elegant seventiesfunk herkauwde, won hij de muziekindustrie voor zich. Hij kreeg een Grammy voor de single ‘Redbone’, intussen een cultklassieker in zwart Amerika.

Ook in Atlanta duikt Glovers uitstekende muzieksmaak op. Zoals in de fantastische slotscène van de eerste aflevering van het tweede seizoen, waarin Uncle Willy’s alligator langzaam het huis uit sluipt tot de verbijstering van de politieagenten, op de tonen van ‘Hey! Love’ van The Delfonics. Of de knettergekke 'Barbershop'-aflevering waarvoor hipsterfavorieten Flying Lotus en Thundercat gloednieuwe muziek schreven. Of het efficiënte gebruik van onvervalste Atlanta-hiphop in de actiescènes.

#blacklivesmatter

In tegenstelling tot wat vaak wordt beweerd, gaat Atlanta níet over het Amerikaanse rassenprobleem. De serie steekt zijn vuist niet op voor black power. Glover laat de sociopolitieke aanklachten bewust in de achtergrond sudderen, als een dreigende sfeerschepping bij de slimme karakterschetsen, bij absurde situaties en komische dialogen. Wanneer het thema van rassendiscriminatie dan toch af en toe de kop opsteekt, is de impact eens zo heftig. Zie: de scène in seizoen één waar Earn wil betalen met een biljet van 100 dollar maar wordt afgewimpeld. Of de pijnlijke, droogkomische clash tussen blank en zwart aan het begin van seizoen twee, bij de platenfirma waar de blanke managers krampachtig in de gunst van de rappers proberen te komen.

Dan zijn er nog de subtiele inside jokes: het Facebookfilmpje met de hysterische blanke, katholieke moeder die de vermeende seksistische teksten van Paper Boi aanklaagt, is bijna een identieke kopie van een écht filmpje waarin een gelijkaardige vrouw de rapper Vince Staples aanvalt.

Glover heeft zelf zijn portie racisme op zijn bord gekregen. Zo weten we dat Chevy Chase, Glovers tegenspeler in Community, hem tijdens de opnames voortdurend jende met racistische opmerkingen. Nadat ‘This Is America’ viraal ging, beschuldigden sociale media-trollen Glover van hypocrisie, zij het subtiel. Glovers authenticiteit werd in vraag gesteld omdat een zwarte man met een blanke vriendin – hij heeft een tweejarig zoontje met een zekere Michelle – geen geloofwaardige vertegenwoordiger van de Afro-Amerikaanse zaak zou zijn.

De weirdness

“Sommige mensen noemen Atlanta soms Twin Peaks voor rappers," zo vertelde Glover onlangs aan tv-presentator Stephen Colbert, “maar het is eerder Curb Your Enthusiasm voor rappers, vanwege de vele gênante situaties.” Toch schuilt er aardig wat David Lynch in het tweede seizoen. Denk aan de hallucinante overlevingstocht van Paper Boi door het spookachtige woud. Of aan het dagtripje van Earn en zijn vriendin Van naar een merkwaardig Duits folklorefeest dat baadt in een magisch realistisch sfeertje. Bovendien vertrekt nagenoeg elke aflevering van het tweede seizoen vanuit een ander personage, met telkens andere esthetische en narratieve accenten. Daardoor lijkt het Atlanta-universum zich telkens weer aan je te onttrekken.

De Teddy Perkins-aflevering gaat daarin het verst. In die episode rijdt het personage Darius naar een afgelegen oude villa om er een piano te kopen van een schatrijke kluizenaar, ene Teddy Perkins, een creepy Michael Jackson-lookalike (Glover zélf onder dikke lagen make-up) die een duister geheim verbergt dat langzaam wordt ontrafeld. Het is ongemakkelijke, lichtjes knullige horror die van Atlanta een unicum maakt. Glover verlegt er grenzen, knoeit met de verwachtingen van de kijker en dikt schaamteloos de clichés aan. Een hele krachttoer, zelfs voor een alleskunner.

Atlanta (★★★★★) is te zien op Fox en via Play More.