De F-16's worden nu een 'klotedossier', net als 'Arco' of 'vliegtuiglawaai'
Bart Eeckhout is opiniërend hoofdredacteur.
Het was schrikken toen premier Charles Michel (MR) het bord afveegde van de betwiste aankoopprocedure voor nieuwe gevechtsvliegtuigen. Minister van Defensie Steven Vandeput (N-VA) heeft zijn lot verbonden aan het dossier. Dichter bij een blamage kom je dan niet.
Het is niet de eerste keer dat de burger opschrikt van wat zich voor en achter de schermen bij deze mega-legeraankoop afspeelt. Het was ook al schrikken toen hoge officieren het dossier in de voor hen welgevallige richting bleken te manoeuvreren. Het was schrikken toen de bevoegde minister liet betijen. Het was evenzeer schrikken toen de oppositie met vervalste informatie die minister al te gretig aan het ‘complot’ wilde linken.
De eerste minister heeft gelijk wanneer hij stelt dat nog zorgvuldig dient te worden nagegaan of alle opties wel degelijk afgewogen zijn. Na alle manoeuvres in het donker is die zekerheid en sereniteit er niet langer.
Stofzuigerverkoper
Problematischer wordt het wanneer de premier expliciet ook het buiten de procedure opererende Franse aanbod weer in beeld brengt. Daarmee laadt meneer Michel de verdenking op zich dat hij, samen met zijn partij, de oren alweer laat hangen naar Parijs. Die geur van plat en schimmig lobbyisme moet je als regeringsleider niet zelf willen aantrekken. Dat een Pieter De Crem (CD&V) zichzelf als de eerste de beste stofzuigerverkoper wil afficheren, tot daar aan toe. Een eerste minister loopt beter niet zulk persoonlijk en politiek risico.
Het is niet verwonderlijk dat de openlijk vernederde minister Vandeput terugschiet. Daarmee gebeurt wel wat vermeden diende te worden: de aankoopprocedure zinkt weg in partijpolitieke moddercatch. Welke keuze het ook wordt, het wordt nu onvermijdelijk een kwestie van winnen en verliezen. Dat heeft nog maar zelden de beste oplossing dichterbij gebracht.
Welke keuze het ook wordt, het wordt nu onvermijdelijk een kwestie van winnen en verliezen. Dat heeft nog maar zelden de beste oplossing dichterbij gebracht
Dat is bijzonder jammer, omdat het over een grote smak geld gaat. Maar het is vooral jammer omdat het gaat over een essentiële keuze voor de Belgische staat: hoe willen we het land verdedigen in een tijd van groeiende samenwerking (enerzijds) en oplopende spanning (anderzijds)?
Amerikaanse defensie
Opeenvolgende regeringen hebben geoordeeld dat we nieuwe gevechtsvliegtuigen nodig hebben om die opdracht te vervullen. Dat is een bediscussieerbare maar legitieme keuze. Maar de vraag welk type vliegtuig we dan willen, overstijgt de techniciteit van de aankoopcatalogi.
Want ofwel schrijven we ons, als vanouds, in in het Amerikaanse programma, ofwel maken we een meer op Europa georiënteerde keuze. Blijven de zich meer en meer van Europa afzonderende VS de robuuste partner van weleer? Staat de Europese defensie anderzijds al voldoende op eigen benen om de trans-Atlantische banden wat te lossen?
Dat zijn de fundamentele, razend boeiende vragen die een publiek debat verdienen. In dit land komt het dossier ‘F-16’ nu terecht op de stapel klotedossiers. Ergens tussen ‘vliegtuiglawaai’ en ‘Arco’.
Helaas.