Zoveel vacatures dat er tot in Marokko volk wordt gezocht, en toch zijn er 187.000 werkzoekenden in Vlaanderen: hoe kan dat?

Agoria, dat meewerkt aan het project om Marokkaanse informatici te ronselen, is het ermee eens dat er in de eerste plaats in eigen land gezocht moet worden. “Arbeidsmigratie alleen kan het probleem niet oplossen”, zegt Jeroen Franssen, expert arbeidsmarkt bij de technologiefederatie. “In Europa zijn de markten uitgevlakt, er zijn overal tekorten. Vroeger werden IT’ers aangeworven uit Roemenië, daarna uit India, maar die markten ontwikkelen zich ook intern. Daar vind je steeds minder geschikte profielen.”

De aantallen die de sector nodig heeft, zijn enorm. Nu al gaan we richting 8.000 vacatures. En tegen 2030 zijn er 55.000 digitale experts in Vlaanderen nodig, schat hij. Maar IT’er word je niet van vandaag op morgen.

“Om basisprogrammeur te worden, moet je toch op twee jaar opleiding rekenen. En dan zijn er vaak nog extra eisen: je moet al iets kennen van je toepassingsgebied, bijvoorbeeld de gezondheidssector, of een analyse kunnen uitvoeren, of grafisch sterk zijn. Zo eenvoudig is het dus niet om werkzoekenden op te leiden. Maar het zal wel moeten”, zegt Franssen. “Er zijn wel bedrijven die mensen scholen vanaf nul, denk aan het ICT-bedrijf Cegeka. De VDAB heeft ook een project met Hogeschool PXL, waarbij studenten kunnen overstappen naar de IT-sector. Zo is een voormalige student kunst­wetenschappen nu een van de beste gamedesigners van Limburg.” “Maar een mirakeloplossing is er niet”, weet Franssen. “Bedrijven moeten niet meer alleen de beste kandidaat zoeken, maar hem ook zelf boetseren. En belangrijk: het personeel dat ze al hebben, bijscholen en up-to-date houden.”

ZORG: “Je kan geen drie jaar op water en brood leven”

Ook de zorg worstelt met openstaande vacatures. De sector doet al langer een beroep op arbeidsmigratie, met verpleegkundigen uit de Filipijnen of Polen. “We kunnen de patiënten toch moeilijk in de steek laten”, zegt zorgambassadeur Lon Holtzer. “Maar we zoeken dan het liefst in landen waar er verpleeg- of zorgkundigen te veel zijn. Want elkaars mensen afsnoepen, levert ook niets op.” Tijdens de recessie in Spanje kwamen er bijvoorbeeld heel wat Spaanse verpleegkundigen, die in eigen land werkloos waren, naar België.

Daarnaast worden er vooral grote inspanningen gedaan om werkzoekenden van bij ons naar een job als zorgkundige, opvoeder of verpleegkundige te leiden, zegt ze. “Er is een enorme drive, de VDAB stuurt vlot mensen door naar de inleefmomenten. Maar niet iedereen is geschikt en er zijn steeds minder werkzoekenden.”

Omscholing, daar liggen wel nog kansen, denkt Holtzer. Sommigen willen een tweede loopbaan starten in de zorg. “Ik krijg daar heel veel vragen over, van mensen die hun job willen verlaten en naar de zorg trekken.”

“Maar er is weinig animo om iemand die al werk heeft te ondersteunen bij de overstap. Ik begrijp dat, zoiets is niet de taak van VDAB. Maar wie zich bijvoorbeeld wil omscholen tot opvoeder, een opleiding van drie jaar, kan toch moeilijk al die tijd op water en brood leven. De overheid zou dat op een of andere manier moeten faciliteren om mensen zo lang mogelijk gemotiveerd in het arbeidscircuit te houden.”

VRACHTWAGENCHAUFFEUR: “Uurlonen zijn vrij laag”

“Ik koop van u een vrachtwagen, als u er een chauffeur kunt bijleveren.” Dat krijgen constructeurs van vrachtwagens tegenwoordig te horen. Hun verkoop daalt, omdat de transportbedrijven niet meer kunnen groeien. Dat zegt Geert Heylen, directeur opleiding bij het Sociaal Fonds voor Transport en Logistiek.

Vrachtwagenchauffeur is al decennialang een knelpunt­beroep en de jongste tijd wordt het er niet beter op. “We hebben al jaren een overeenkomst met de VDAB en het Forem (de Waalse tegenhanger, nvdr.). Ze doen wat ze kunnen”, zegt Heylen. “De VDAB levert elk jaar 400 cursisten voor een opleiding tot vrachtwagenchauffeur in ongeveer dertien weken. Wij stellen het materiaal ter beschikking. Maar je voelt dat het niet evident is om aan die 400 mensen te raken. De vijver raakt almaar leger.”

De sector probeert allerlei andere zaken. “Voortrajecten met vluchtelingen, bedrijven die zelf opleiden, samenwerkingen met scholen ... Maar ook dat levert beperkte aantallen kandidaten op.”

Je kan ook niet zomaar elke werkzoekende opleiden tot vrachtwagenchauffeur, vult Isabelle De Maegt van sectorfederatie Febetra aan. “Je moet de firma kunnen vertegenwoordigen, flexibel zijn, te vertrouwen ook. Het is goed dat de VDAB streng screent. Vroeger werden er vaker mensen gestuurd die toch niet gemotiveerd waren.”

John Reynaert van de vakbond BTB ziet nog een hindernis. “De uurlonen liggen vrij laag. Jongeren zullen minder snel kiezen voor een job waarbij ze nooit weten hoe laat ze zullen thuis zijn, als ze evengoed vaste uren of goedbetaalde ploegenarbeid kunnen doen. Veel transportbedrijven werken ook liever met een dochterfirma in het buitenland, zodat ze goedkopere chauffeurs kunnen inschakelen.”