Sanering in Lillo: 22 jaar (!) na ontdekking van giflek

Het was voorpaginanieuws van uw krant op 18 oktober 1997: Brandstof lekt in bodem door scheurtje in NAVO-pijplijn.

Vlak bij het dorpje Lillo aan de Scheldelaan werd een lek vastgesteld nadat de havenpolitie het leger gevraagd had om een onderzoek te doen. Uiteindelijk werd een scheurtje van 3,5 centimeter ontdekt, mogelijk door graafwerkzaamheden van een aannemer.

De gevolgen waren niet min. In rapporten opgemaakt na het lek is sprake van een “pluim” van vervuiling die verspreid geraakte naar naburige percelen. Het gaat om verontreiniging met minerale olie en BTEX, een groep giftige producten zoals benzeen en tolueen. Natuurpunt zag dat die olie uit de grond kwam en documenteerde doorheen de jaren de problemen.

Toxisch

Een evaluatie toonde aan dat er een “humaan toxicologisch risico en ecotoxicologisch risico” is. Een onderzoeksrapport van het studiebureau uit 2012 omschrijft de problematiek als “zeer urgent”.

Maar pas nu, nog eens zeven jaar later, is Defensie gestart met de zoektocht naar een aannemer om de sanering uit te voeren. “De bodemsanering wordt uitgevoerd door een uitgraving van verontreinigde grond buiten het leidingentraject, inclusief de verontreinigde bodem in de slikken en schorren”, klinkt het in het bestek.

Vlak bij de buizen zal de grond niet worden uitgegraven om de leidingen zelf te beschermen. Er zal wel een folie in de grond worden gestoken om een verdere verspreiding van de smurrie sterk te beperken.

(Lees verder onder de afbeelding)

“Eindelijk”

Dat het 22 jaar geduurd heeft vooraleer de sanering werd opgestart, is niet onopgemerkt gebleven. Nutsmaatschappij Fluxys moet ook advies geven omdat de werken ook in de buurt van hun leidingen komen. In dat advies wordt nogal laconiek opgemerkt dat de urgentie al in de studie van 2012 werd opgemerkt (zie foto).

Willy Ibens, voorzitter van Natuurpunt Antwerpen-Noord, reageert opgelucht, maar heeft ook heel wat bedenkingen. “Heeft Defensie hiervoor een budget? Is dit een prioriteit voor hen? Hebben ze zicht op een eventueel verhaal op de verantwoordelijke aannemer? In ieder geval zijn we bijzonder verheugd dat er eindelijk werk zal worden gemaakt van de sanering van het Galgeschoor. In dat Europees beschermd natuurgebied sijpelt in de omgeving van het lek nog altijd een teerachtige substantie uit de grond.”

Volgens hem zitten er nog droge en zichtbare substanties in de ondergrond. “Dat toont aan dat die ondergrond nog verzadigd is met allerhande giftige koolwaterstoffen. In de omgeving hangt nog steeds een indringende en bijtende geur van petroleumproducten.”

Ibens waarschuwt ook: “Wellicht is de verontreiniging in de loop van de voorbije tientallen jaren ‘niets doen’ verder uitgebreid richting Schelde. Zolang niet alle verontreinigde grond is afgegraven en behandeld, en het verontreinigde grondwater is gezuiverd, blijft er een ernstig risico voor het milieu en voor de gezondheid van mens en natuur.”

Lange doorlooptijd

Bij de openbare afvalstoffenmaatschappij OVAM zegt men sinds 1997 van het probleem op de hoogte te zijn. “In 1998 al zijn de eerste urgente maatregelen genomen. Zoals de buizen vrijmaken, het lek herstellen, en grond en product wegvoeren”, zegt woordvoerder Jan Verheyen. “De jaren nadien is er heel wat onderzoek geweest. Dat heeft heel lang geduurd door verschillende redenen, zoals de complexiteit van de situatie. Er is ook een samenloop met de Sigma-waterwerken.”

Is het dan normaal dat alles zo lang duurt? “Er is inderdaad een lange doorlooptijd geweest”, gaat Verheyen verder. “We hebben in verschillende begeleidende commissies Defensie herhaaldelijk herinnerd aan de noodzaak om de sanering te starten. Ze hebben ons ook wel om uitstel gevraagd. Boetes hebben we voor zover ik kan achterhalen nooit uitgeschreven.”

Met vakantie

Bij Defensie konden ze de laatste dagen geen verdere uitleg geven omdat de dossierbeheerders met vakantie zouden zijn. Wat wel uit aanbestedingsdocumenten blijkt, is dat er zopas is gestart met de zoektocht naar een aannemer om de sanering uit te voeren.

De werken zelf zijn voorzien in de herfst en zouden vier maanden in beslag nemen. De kostprijs is ook niet meteen bekend, al wordt in de technische documenten gesproken van bedragen van ruwweg 600.000 tot 800.000 euro.

Of die kosten ooit op een verantwoordelijke worden verhaald, is op dit moment evenmin duidelijk.