20 augustus 2018 om 03:00
Luister naar

Column: Waarom zingen met bovenstem ontroert

Soms lijkt het of de ware Nederlandse cultuur alleen in de Randstad te vinden is. Maar in Kampen, de plaats waar we met vakantie waren, kunnen ze er ook wat van. Op een avond konden we zelfs kiezen uit drie concerten.

Het werd uiteindelijk een zangavond met bovenstem in de dorpskerk van IJsselmuiden. En vergist u zich niet: deze vorm van psalmen zingen is in Nederland erkend als immaterieel cultureel erfgoed.

Het zingen met bovenstem is een oude traditie, ontstaan bij de mannen die het riet bij Genemuiden ‘sneden’ en binnenhaalden. Tijdens dat werk werden psalmen gezongen, vaak met bovenstem, die tot in de verre omtrek te beluisteren waren.

In de kerk kreeg dit zingen waarschijnlijk een plek doordat het orgel na de Reformatie door de protestanten in de ban werd gedaan. Met een bovenstem klonk de zang krachtiger. In een grote en volgepakte dorpskerk op de Hebriden maakten we ooit een kerkdienst mee waar de mensen zongen ‘als op de golven van de zee’. Er kwam geen begeleiding aan te pas. ‘We don’t believe in organs’, zei de koster tegen ons. Ze geloven er niet in het orgel.

Het zingen met bovenstem in de kerk wordt wel begeleid door het orgel. De bovenstem vormt een tegenmelodie, die boven de gewone melodie uitklinkt. De mannelijke zangers vormen soms een apart koor, maar ze zitten vaak ook tussen de gemeenteleden.

Wat werden wij geraakt en ontroerd door dit zingen met bovenstem. Maar waarom dan? Misschien wel omdat het zo authentiek klinkt. De zang gaat langzaam en is zeer gedragen en tussen de verzen zit een ruime pauze. Dat maakt het zingen haast meditatief. Het is een vorm van zingend onthaasten. In onze eigen kerk duurt de hele kerkdienst net zo lang als het zingen van veertien psalmverzen met bovenstem.

Toch is er nog meer. Niet alleen het zingen met bovenstem ontroert. Ook de psalmen zelf zijn uit het leven gegrepen. Omdat ze gaan over hoogte- én dieptepunten uit het leven en al vele eeuwen met mensen meegaan. En dat blijft. Of het nu oude berijming is of nieuwe berijming, zang met bovenstem, de muziek van het psalmenproject of Psalmen voor Nu. De vorm verandert, maar de boodschap blijft hetzelfde. Wat er ook gebeurt in ons leven, we mogen zingen dat God met ons mee gaat.

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Hilbrand Rozema

In Enschede kun je een houten ezel op wieltjes zien, die Koning Jezus draagt. Normaal gesproken dan

‘Het is het eindpunt van de trein, bijna geen mens hoeft er te zijn, bijna geen hond gaat zover mee: Enschede.’ ... zo dichtte Willem Wilmink. Ik ging in zijn stad op zoek naar een houten ezel met Koning Jezus.

.

Ik had nooit eerder een man horen zeggen dat hij feminist is

'Ik was zélf in het stereotype getrapt van de brutale meid die haar neus ophaalt voor alles wat mannen in machtsposities zeggen', schrijft Lysanne van de Kamp. En dat terwijl ze zich altijd zo ergerde aan dat stereotype.

Feniks de la Fosse

'Zijn ex regeert ons huishouden, ik kan er niet meer tegen.' Hoe kan dit worden opgelost?

‘Ik heb het nodig dat je me geruststelt’, zegt een vrouw tegen haar partner in de praktijk van relatiecoach Feniks de la Fosse tegen. ‘Ik ben gewoon onzeker en heb het nodig om te horen dat ik nummer één ben.’

Wim Dekker is lector informele netwerken en laatmoderniteit aan de Christelijke Hogeschool Ede.

Het gepest van Wilders mag niet gewoon zijn. Timmermans heeft hulp van andere Kamerleden nodig

Wim Dekker hoopt dat het fatsoenlijke deel van de Kamer niet in debat gaat over wat fatsoen is, maar soeverein afstand neemt van onfatsoen. En hij vraagt om gebed voor Frans Timmermans.

Zo sensationeel is dat boek van David de Vos niet, al suggereert hij het graag

Evangelisch prediker David de Vos prijst zijn verhaal aan als ‘het meest gedurfde en ongefilterde boek over de christelijke wereld dat je gaat lezen’. Verkooppraat, volgens Reina Wiskerke.

Kelly Keasberry is theoloog en pastoraal medewerker bij ziekenhuis AZ Monica in Deurne en Antwerpen.

Ambtenaren, managers, artsen of docenten: grijp eens wat vaker naar de gieter

Voor mij als ziekenhuispastor was het uitsterfbeleid niet om aan te zien, schrijft Kelly Keasberry. Na werktijd besloot ik tot een reddingsoperatie. Gewapend met een gietertje, een schaar en een emmer van de schoonmaker.

Anita Zeldenrust is ouder van een gezinshuis voor kinderen die (soms tijdelijk) niet thuis kunnen wonen.

Stilte kan confronterend zijn. Als de geluiden van buiten verstommen, gaat je binnenwereld aan de gang

Stilte kan confronterend zijn. Als de geluiden van buiten zijn verstomd, gaat je binnenwereld aan de gang. Het is mij lang gelukt dat uit de weg te gaan, schrijft Anita Zeldenrust. Drukte is een statussymbool.

nd

In Amsterdam zit een witte duif klem. Hoe kan ik de vogel nog redden? Klimmend, via de regenpijp?

Wat doe je als je ziet dat er een vogel verstrikt is geraakt in een net? Op één-hoog? Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren. Maar er is toch hoop.

George Harinck is rector magnificus aan de Theologische Universiteit Utrecht.

Laat kinderen weer sleutelteksten uit de Bijbel, de geschiedenis en de literatuur uit het hoofd leren

Het is ronduit zonde dat we tegenwoordig bijna niets meer uit ons hoofd leren. Want wat je niet bezit, kun je jezelf niet herinneren. Zorg daarom voor een goed gevulde binnenkamer, stelt George Harinck.