In memoriam: Gezicht van de Verenigde Naties
Met het heengaan van de Ghanese diplomaat Kofi Annan verliest de wereld ‘een groot en charismatisch mens’, reageerde premier Mark Rutte op het overlijden. ‘Als secretaris-generaal van de VN heeft hij zich altijd op bevlogen en weloverwogen wijze ingezet voor vrede en veiligheid in de wereld, met speciale aandacht voor mensenrechten.’
De Ghanees Annan werd geboren op 4 april 1938, samen met zijn tweelingzus Effua Atta. Hij was secretaris-generaal van de VN van 1997 tot 2006. Annan sprak vloeiend Engels, evenals Frans en verschillende Afrikaanse talen.
Zijn ambtsperiode werd gedomineerd door Irak, maar hij deed ook veel voor het door oorlogen, hongersnood, vluchtelingenproblematiek en ziekten geteisterde Afrika. Annan, die bekend stond als optimist en bruggenbouwer, slaagde erin fondsen bijeen te brengen voor de bestrijding van de aidsepidemie. Ook stroomlijnde hij de VN-bureaucratie. In 2001 kregen Annan en de VN de Nobelprijs voor de Vrede voor hun streven naar een beter georganiseerde en vreedzamere wereld.
Annan heeft tijdens zijn meer dan veertig jaar omvattende carrière bij de Verenigde Naties, die hij in 1962 begon, vele politieke mijnenvelden overleefd.
Na 2001 liep zijn tot dan toe ongeschonden imago echter deuk na deuk op. Interne conflicten en schandalen, onder meer rond de mogelijke rol van zijn zoon Kojo bij fraude met het Iraakse olie-voor-voedselprogramma, leerden hem dat roem vergankelijk is. Van veelgeprezen hervormer werd hij het middelpunt van alles wat fout ging bij de Verenigde Naties.
Toch prees de huidige VN-secretaris Antonio Guterres zijn voorganger om diens ‘ongeëvenaarde waardigheid en vastberadenheid’. Ook Gro Harlem Brundtland, vicevoorzitter van The Elders (een gezelschap rond de oud-president van Zuid-Afrika, Nelson Mandela) noemde Annan ‘een sterke en inspirerende aanwezigheid’ die zijn leven lang ‘onophoudelijk gewerkt heeft aan de verbetering van het leven van miljoenen mensen over de hele wereld’.
fatsoen
De Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de VN Zeid, Ra’ad al Hussein, noemde Annan ‘de belichaming van menselijk fatsoen en genade. In een wereld die nu vol zit met leiders die allesbehalve dan dat zijn, wordt dit verlies voor de wereld nog pijnlijker.’
Ook koning Willem-Alexander en koningin Máxima hebben bedroefd gereageerd op de dood van de voormalig VN-topman. ‘Wij herinneren ons zijn warmte en zijn wijsheid. Onvermoeibaar zette hij zich in voor recht en vrede en een beter leven voor mensen overal ter wereld’, aldus het koninklijk paar.
Annan was regelmatig in Nederland. Hij en zijn vrouw Nane waren ook bij het afscheidsdiner van koningin Beatrix in het Rijksmuseum en bij de inhuldiging van Willem-Alexander in de Nieuwe Kerk van Amsterdam. Hij was ook bij het huwelijk van Willem-Alexander en Máxima in 2002. Kofi Annan had in 2016 nog een ontmoeting met de koning toen hij Nederland bezocht.
Oud-minister Jan Pronk, die Annan al decennialang kende, schaarde de Ghanees onder de drie beste VN-bazen ooit. ‘Hij had groot gezag bij gewone mensen’, aldus Pronk bij de NOS. ‘Voor heel veel mensen in de hele wereld wás hij de VN.’
