Psycholoog Bart Gooijer: Volwassen gehechtheid
Inmiddels weten we ongeveer allemaal dat kinderen het nodig hebben om zich te kunnen hechten aan hun ouders of verzorgers. En we weten dat problematische gehechtheid kan voortbestaan tot ver in de volwassenheid. Maar voor velen is nog niet zo duidelijk dat óók volwassenen een veilige gehechtheid nodig hebben.
Bij mevrouw Van der Graag is het merkbaar: bijna elke keer als zij iets aan haar man vertelt en hij ‘niet thuis’ geeft, wordt ze bozig en kritisch. Wat voortkomt uit een gevoelige snaar, alsof ze onbelangrijk voor hem is of zelfs door hem geminacht wordt. Daar zitten traumatische ervaringen achter die een erg pijnlijke lading geven aan alledaags gemis van verbondenheid in het leven hier-en-nu.
Maar hechtingsbehoefte is er niet alleen bij volwassenen met een trauma-verleden. Ook bij de veilig gehechte persoon die inmiddels volwassen is, is er een intense behoefte om zich verbonden te voelen, om geliefd te zijn.
Gehechtheid is een duurzame, gevoelsmatige band tussen twee mensen. Gezonde hechting ontstaat als gevoelsexpressies tussen twee mensen herhaaldelijk weerklank vinden bij elkaar. Oftewel, als er herhaaldelijk begrip voor elkaar is; als communicatie leidt tot elkaar diep kennen. Niet alleen kennen van ideeën en meningen, maar vooral ook van elkaars beleving – van liefde en blijdschap, van verdriet en angsten en behoeften.
Nu zullen sommige lezers denken: zo’n hechtingsbehoefte heb ik niet zo; of mijn partner niet. Maar dan is het schijn die bedriegt. De diepe hechtingsbehoefte die elk mens heeft, kan zich makkelijk verschuilen achter vermijdingsgedrag of angsten, of achter dwangmatige zelfstandigheid of dwangmatige verzorging van anderen. Gehechtheidsgevoelens liggen zo’n beetje aan de basis van ons menselijk bestaan. Door God ingebakken bij de schepping, en door Adam aan de dag gelegd als er staat dat hij Eva ‘kende’. In de context van datzelfde scheppingsverhaal staat één zin die dit hechtingsgebeuren tussen man en vrouw generaliseert naar álle mensen: dat ze hun ouders moeten verlaten en hun partner ‘aankleven’.
En nu de kunst om dit in praktijk te brengen. Door niet alleen liefdedaden en intiem gedrag na te streven, maar ook gevoelens bloot te leggen in vertrouwde relaties, en open te staan voor de gevoelens van de ander.
