Vlak voor de duikbootmoord googelde de gestoorde uitvinder nog de termen 'onthoofding', 'pijn' en 'meisje'

10 augustus 2017: Kim Wall verdwijnt

“Ik leef nog, trouwens.”
“Maar we gaan nu naar beneden.”
“Ik hou van je!!!!!!”
“Hij heeft ook koffie en koeken meegenomen.”

De Zweedse journaliste Kim Wall is net een uur aan boord van de UC3 Nautilus als ze deze sms’jes stuurt naar haar Deense vriend Ole Stobbe. Eerder die dag is ze na lang aandringen ineens uitgenodigd door de Deense uitvinder Peter Madsen om hem te interviewen op zijn zelfgebouwde onderzeeboot. Haar verhaal gaat over iets anders dan die onderzeeër, maar goed, het is natuurlijk niet iedere dag dat je de kans krijgt om een kijkje te nemen op de bodem van de Sont, de zee­straat tussen Denemarken en Zweden.

Geen moment denkt ze dat de excentrieke Madsen ook een moorddadige gek kan zijn. “Ze was vooral bang om met de onderzeeër eropuit te gaan, om daadwerkelijk met dat ding onder water te moeten duiken”, zei Stobbe afgelopen maand in de rechtszaal in Kopenhagen.

De 30-jarige Wall is opgegroeid in Trelleborg, een dorp aan de Zweedse zuidkust. Ze komt uit een journalistiek nest en studeert in Parijs, Londen en New York, waar ze aan een prestigieuze universiteit een master­diploma haalt in journalistiek en internationale betrekkingen. Ze woont een paar maanden in China en reist voor reportages naar Sri Lanka en Uganda.

“Een vrije journaliste en een vrije vrouw”, typeert collega Caterina Clerici haar in de Britse krant The Guardian. Samen maken ze onder meer een verhaal over een paaldanseres met overgewicht, en op Haïti krijgt Wall een homo­seksuele voodoo­priester zo ver zijn verhaal te vertellen.

Verhalen over bijzondere, wat afwijkende personen, daar is ze goed in. En zo is ze ook terecht­gekomen bij Madsen, de gesjeesde, 47-jarige Deense ingenieur die in het ‘saaie’ Denemarken opvalt met zijn zelfgebouwde, 18 meter lange onderzeeër. Voor zijn volgende project wil hij met een doe-het-zelf­raket naar de ruimte reizen. In een video op YouTube is te zien hoe Madsen op een kookstel in een pannetje roert. “Dit is kattenbak­vulling”, zegt hij. “Dat werkt tevens als katalysator.”

Als ze die avond aan boord stapt van de Nautilus, staat Wall op het punt naar China te verhuizen met haar vriend. Ze geven die avond eigenlijk een afscheids­feest. Stobbe twijfelt nog even of hij zal meegaan, maar ze besluiten dat hij zolang de gasten wel opvangt.

Om 21 uur stuurt hij een sms terug naar Wall. Als het in de uren daarna stil blijft, wordt hij ongerust. Hij woont op een steenworp afstand van de werkplaats van Madsen op het Refshaleøen-­eiland in de haven van Kopen­hagen. Daar is nog geen duikboot te zien, geen spoor van Peter Madsen, en zijn vriendin.

Om kwart voor twee ’s nachts meldt hij de vermissing bij de politie, waarna de kustwacht met behulp van helikopters en sonar naar de onderzeeër zoekt. Madsen reageert niet op oproepen van de kustwacht.

11 augustus 2017: de onderzeeër duikt op

De onderzeeër duikt de volgende dag om half­elf ineens weer op nabij de Drogden-vuurtoren in de baai van Køge, ten zuiden van Kopenhagen. Alleen de top van de boot is te zien. Over een slechte radio­verbinding heeft Madsen even contact met de kustwacht. Hij zegt dat hij zo lang niets van zich heeft laten horen vanwege technische problemen en dat hij zal proberen zelf de boot naar de haven te varen. Vier sportvissers zien de Nautilus en varen met hun motorboot voor de onderzeeër uit richting de wal. Na een paar minuten varen zinkt de Nautilus opeens. Madsen klimt op tijd uit de toren, springt in het water en zwemt naar de boot.

Aan wal doet Madsen zijn verhaal tegenover de politie en journalisten. Wall heeft hij om half­elf de vorige avond afgezet bij restaurant Halvandet, en de duikboot is gezonken vanwege een probleem met de ballast­tank. Het blijken zijn eerste leugens te zijn.

De politie rekent hem nog op de kade in. Op beelden van veiligheids­camera’s die rond het restaurant zijn gemaakt, blijkt later geen Kim Wall te zien. Haar vriend en haar ouders hebben niks meer van haar gehoord. Ze lijkt in rook opgegaan.

De volgende dag komt Madsen met een nieuwe verklaring. Wall zou door een ongeluk om het leven zijn gekomen. Het 70 kilo wegende luik van de Nautilus zou op haar hoofd zijn gevallen. Daarna heeft hij haar een zeemansgraf gegeven. De rechercheurs geloven hem niet: Madsen blijkt de onderzeeër in tegenstelling tot zijn eerdere verklaring met opzet te hebben laten zinken. De politie vindt bloedsporen van Wall als ze het schip een dag later aan wal halen. Madsen houden ze vast op verdenking van onvrijwillige doodslag.

21 augustus 2017: haar torso spoelt aan

Bij het Amager-eiland, ten zuiden van Kopenhagen, ziet een passerende fietser iets in het water liggen. Het blijkt een romp, zonder hoofd, benen en armen. Een DNA-test wijst uit dat het Kim Wall is. Als hij haar een zeemans­graf heeft gegeven, hoe kan het dan dat hier opeens een zwaar verminkt lichaam boven water komt?

Aan de romp zit met een riem een stalen buis vastgemaakt. Na bestudering blijken er meerdere steekwonden te zitten op plaatsen waar gassen zich in het lichaam kunnen ophopen. Dit alles duidt er volgens de politie op dat degene die dit heeft gedaan, niet wilde dat Wall nog boven zou komen drijven.

De patholoog-anatoom vindt meerdere steekwonden rond de genitaliën en de borsten, die moeten zijn toegebracht voor of rond het moment van overlijden. “Tot die tijd dacht ik dat hij Kim Wall zou hebben vermoord, omdat ze misschien iets over hem had ontdekt, bijvoorbeeld dat hij financieel de boel belazerd zou hebben”, zegt Kurt Kragh, voormalig rechercheur bij de Deense politie. Hij volgt de moordzaak vanaf de eerste dag. “De vondst van de torso veranderde alles. Het maakte duidelijk dat hij handelde vanuit een seksueel motief.”

Madsen zit al bijna een maand in hechtenis op verdenking van moord en lijk­schennis als duikers in de baai van Køge een met een stalen pijp verzwaarde zak uit het water halen. Daarin zitten haar kleren, schoenen, ondergoed, een mes en ook haar hoofd. De schedel van Wall vertoont geen fracturen. Het is dus onwaarschijnlijk dat ze om het leven is gekomen door een vallend luik.

30 oktober 2017: Madsen komt met nog een nieuwe verklaring

Duikers hebben de zaag waarmee Kim Wall in stukken is gezaagd opgedoken van de zeebodem. Er is video­bewijs dat dezelfde zaag een paar uur voor de moord op Kim Wall nog in de werk­schuur van Madsen hing. Bovendien zijn er tijdens de eerste dag van zijn aanhouding al bloedsporen gevonden op zijn neus en in zijn haar. Madsen kan door al dit technische bewijs moeilijk blijven ontkennen.

Daarom verandert hij opnieuw zijn verklaring. Ze zou om het leven zijn gekomen door vergiftiging met koolstof­monoxide, nadat de motor aan boord van zijn onderzeeër een defect had vertoond. Zelf was hij op dat moment op het dek. Hij wilde Wall wel redden, maar kreeg het luik niet open vanwege een druk­probleem. Hij riep dat ze de motor moest afzetten. Dat lukte haar nog wel, volgens hem, want even later was de motor uit, herstelde de druk zich en kon hij het luik weer openen. Maar er heeft zich dan al te veel koolstof­monoxide verspreid. Wall heeft het niet gered.

Hij zegt dat hij haar lichaam in stukken heeft gezaagd, nadat het hem niet lukte om haar aan een touw uit zijn boot omhoog te trekken. Hij zou dat hebben gedaan in paniek. Dat hij de waarheid hierover heeft verzwegen, mag niemand hem aanrekenen, zegt hij. Hij zou dat hebben gedaan uit respect voor de familie.

Madsen moet hierna meewerken aan een psychiatrisch onderzoek. “Je hebt hier een dader die niet alleen uit is op seksuele lust”, zegt Kragh. “Hij denkt als een psychopaat. Want een lichaam in stukken zagen vergt een gevoelloosheid. De dader is uit op vernedering, op macht.”

16 januari 2018: Madsen aangeklaagd voor moord

Peter Madsen krijgt van openbaar aanklager Jakob Buch-Jepsen te horen dat hij is aangeklaagd voor de moord op Kim Wall. Tevens houdt de aanklager hem verantwoorde­lijk voor lijk­schennis, seksueel misbruik “anders dan geslachts­gemeenschap” en het in gevaar brengen van anderen – Madsen heeft die bewuste nacht in augustus met zijn onderzeeër bijna een cruise­schip en vracht­schip geramd. De armen van Wall zijn inmiddels ook gevonden, haar lichaam is begraven.

De politie heeft zogeheten snuff-films op de harde schijf van de computer van Madsen ontdekt. Op de illegale films zijn echte verkrachtingen, martelingen en moorden op vrouwen te zien. Madsen blijkt een fascinatie te hebben voor onthoofdingen, het met speren steken van vrouwen en ophangingen. De avond voor de moord op Wall heeft hij nog op internet gezocht naar de termen ‘onthoofding’, ‘pijn’ en ‘meisje’. Hij bekijkt vervolgens een video waarin een vrouw wordt onthoofd.

Uit gesprekken die rechercheurs voeren met collega’s, vrienden en ex-geliefden van Madsen komt het beeld naar voren van een bezeten, maniakaal, manipulatief, pervers individu – ze vertellen er later als getuige over in de rechtszaal. Madsen blijkt al lang geïnteresseerd in sadistische rollen­spellen met de vriendinnen die hij er naast zijn vrouw op na houdt. Hij bindt vrouwen graag vast, soms ook op zijn duikboot. Ooit stuurde Madsen een sms naar een vriendin waarin hij zegt dat hij haar met een schroeven­draaier wil steken. Niemand trok aan de bel. Deidre King zag al die sadistische uitingen in die tijd als een onderdeel van hun ‘onschuldige’ seks­rollenspel, verklaart de Deens-Amerikaanse later in de rechtszaal.

Aanklager Buch-Jepsen gaat ervan uit dat Kim Wall ergens tussen tien uur ’s avonds en tien uur ’s ochtends is vermoord. Hij heeft haar vastgebonden met riemen en banden, geslagen en gestoken met een mes en een schroeven­draaier. Madsen claimt dat hij de materialen toevallig mee aan boord had om te klussen. Zijn daad is gepland, zegt de aanklager.

8 maart 2018: de rechtszaak begint

De moordzaak van Kim Wall heeft heel Denemarken in de greep als de rechtszaak begint – het is als een van de succes­volle thrillers die Scandinavische televisie­makers over de wereld hebben geëxporteerd.

“Wat doe je als je een groot probleem hebt? Dan deel je het op in iets dat kleiner is.” Dat blijkt Madsen te hebben geantwoord tijdens zijn gesprekken met een forensisch psychiater. De vraag was waarom hij niet gewoon om hulp vroeg na het ‘ongeluk’ met Wall en in plaats daarvan haar in stukken heeft gezaagd. De conclusie van de artsen is dat Madsen psycho­pathische en narcistische trekken vertoont, weinig sympathie heeft voor anderen en een pathologische leugenaar is.

De openbaar aanklager doet iets ‘geniaals’ door tijdens de rechts­zitting deze en andere passages uit het psychiatrische rapport van Madsen hardop voor te lezen, zegt oud-rechercheur Kragh. Normaal doet een aanklager dat nooit. “Alles wat Madsen vervolgens in de rechtszaal zegt, komt daardoor over als een leugen.”

Al zijn verhalen worden ontkracht. Een duikboot­expert vertelt tijdens een van de twaalf zittings­dagen dat zijn verklaring over het motor­probleem technisch niet klopt. Er waren evenmin sporen van koolstof­monoxide in haar lichaam. Wall moet door het door­snijden van de hals of door wurging om het leven zijn gekomen.

De advocaat van Madsen probeert twijfel te zaaien door te vragen of de patholoog-anatoom met 100 procent zekerheid de doods­oorzaak heeft kunnen vast­stellen. Omdat het lichaam al in staat van ontbinding was, kan de arts dat niet.

De aanwezigen krijgen tijdens de rechtszaak de moord­video’s te zien waar Madsen naar keek op zijn computer. Madsen maakt bij dat alles een koele, vaak arrogante indruk. De openbaar aanklager leest de sms voor die Madsen kort na de moord aan zijn vrouw stuurde. Is dit een man die handelde in paniek? “Ik ben op avontuur met de Nautilus. Alles is goed. Al varende in kalm water en maanlicht. Niet aan het duiken. Kusjes en knuffels aan de katten.”