Woensdag mochten ruim 13 miljoen Nederlanders naar de stembus om te kiezen voor de Provinciale Staten en het bestuur van de waterschappen. Die provinciale verkiezingen zijn belangrijk, omdat de provinciale besturen ook de Eerste Kamer, de Nederlandse senaat, kiezen. Indirect stemden de Nederlanders dus ook voor de Eerste Kamer.

LEES OOK. Na aanslag in Utrecht: ruk naar rechts bij provinciale verkiezingen brengt premier Rutte in problemen (+)

De rechts-populistische partij Forum voor Democratie (FVD) heeft de meeste stemmen gekregen, blijkt nu die grotendeels geteld zijn. De rechts-liberale VVD werd tweede. Nieuwkomer Forum bemachtigt volgens een voorlopige prognose van het Nederlandse nieuwsagentschap ANP daarmee 12 zetels in de Eerste Kamer, evenveel als de VVD van premier Rutte, die een zetel moet inleveren.

Behalve VVD moeten ook andere regeringspartijen verlies incasseren. De Christendemocraten van CDA gaan van 12 naar 9 zetels, de sociaal-liberale D66 zakt van 10 naar 6. De ChristenUnie is de enige coalitiepartner die winst boekt: van 3 naar 4.

Samen raken de vier partijen hun krappe meerderheid van 38 van de 75 senaatszetels kwijt. Ze hebben er nog maar 31 en zijn aangewezen op steun van andere partijen.

GroenLinks kan daar soelaas bieden, want de partij van Jesse Klaver ging van 4 naar 9 zetels. Ook PvdA kan de coalitie aan een meerderheid helpen, ondanks verlies van 8 naar 7 zetels.

De opmars van Thierry Baudets Forum gaat overigens onder meer ten koste van de PVV (Partij voor de Vrijheid) van Geert Wilders. Zijn partij raakt 4 van haar 9 zetels kwijt en strandt op 5.

Het verlies van SP (Socialistische Partij) is nog groter: van 9 naar 4.

Partij voor de Dieren zou van 2 naar 3 zetels gaan en 50Plus behoudt haar 2 senatoren, net als SGP (Staatkundig Gereformeerde Partij).

FVD: “Stupiditeit afgestraft”

Forum voor Democratie komt vanuit het niets sterk de Eerste Kamer binnen: vier jaar geleden was FVD nog geen politieke partij, maar een rechtse denktank gesticht door Thierry Baudet (36). Bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2017 haalde de partij twee zetels. Woensdag deed de FVD voor het eerst mee in àlle Nederlandse gemeenten bij de Provinciale Statenverkiezingen.

FVD-leider Thierry Baudet heeft met forse taal aan het adres van premier Mark Rutte op zijn overwinning gereageerd. De “stupiditeit van de zittende bestuurders” en de “economische onbenul” Mark Rutte zijn“afgestraft” nu Forum voor Democratie in één klap “de grootste partij van het land is geworden”, aldus Baudet. De overwinning van zijn partij komt volgens hem “net op tijd om de bedreigde beschaving in Nederland te redden”.

“Wij sturen een boodschap aan Mark Rutte: FVD langer negeren, dat lukt je nooit”, jubelde Baudet.

Die overwinning was hard nodig om “het land weer van ons te maken en een eind te maken aan het tijdperk van morele, politieke en culturele capitulatie. Wij gaan de trots van dit land herstellen. Vandaag is de eerste grootste veldslag gewonnen.”

Nog volgens Baudet is het land jarenlang “ondermijnd, door universiteiten, journalisten, mensen die kunstsubsidies ontvangen, die onze gebouwen ontwerpen. Maar bovenal worden we ondermijnd door bestuurders, onze bestuurders”.

De FVD-leider opende zijn overwinningsrede met door de oude Romeinen ingegeven beeldspraak over de ogen die in Nederland zijn opengegaan. “De uil van Minerva is neergedaald”, sprak hij. Die moet volgens hem “de afgod die Transitie heet”, verdrijven. Daarmee doelt hij op de overgang naar een economie die minder schadelijk is voor het klimaat. Hij wil dat die niet zo veel geld kost.

VVD: “Werk aan de winkel”

VVD maakt zich van haar kant sterk dat de partij “weer de grootste gebleven” is. Fractievoorzitter in de Tweede Kamer Klaas Dijkhoff verklaarde dat die prestatie te danken was aan het feit dat ze zijn “blijven doorknokken”. “We hebben ons niet gek laten maken”, luidde het.

De vermoedelijke uitslag van de provinciale verkiezingen in Nederland betekent wel werk aan de winkel voor de regeringscoalitie, zegt VVD-premier Mark Rutte. Om haar plannen te kunnen blijven uitvoeren zal de coalitie moeten aankloppen bij andere partijen voor steun in de senaat. “Dat betekent veel koffie drinken, nog meer bellen, maar uiteindelijk wonen we in een land waarin het toch altijd mogelijk is om verstandige mensen tot verstandige besluiten te brengen”, aldus Rutte.

De premier wees erop dat VVD vaker met dit bijltje heeft gehakt. Rutte regeerde, afgezien van de afgelopen twee jaar, nooit met een meerderheid in de Eerste Kamer. VVD kan wat hem betreft doorgaan om veel van de eigen idealen te verwezenlijken, maar zal daar wel breed draagvlak voor moeten zoeken.

Toen Rutte het podium betrad, werd het liedje “Sweet Caroline” van Neil Diamond gedraaid, een verwijzing naar het verkiezingsdebat van dinsdagavond. De VVD-leider was daarin een deel van zijn tekst vergeten en riep tot veler verbazing hardop de hulp in van zijn politiek assistent, Caroliene Hermans.

Geert Wilders van PVV stelt dat zijn partij “een beperkt verlies” heeft geleden. Hij schrijft dat verlies deels toe aan het succes van FVD en feliciteerde FVD-leider Thierry Baudet met het behaalde resultaat. De nieuwkomer laat volgens Wilders een geluid horen dat lijkt op dat van PVV. De PVV-kopman verwacht in de toekomst wel weer betere resultaten. “Ik heb alles al meegemaakt. Politiek is een zaak van vallen en opstaan”, dixit Wilders.

Bij PvdA zijn er voorzichtig tevreden reacties. “We zijn weer aan het groeien”, stelt partijleider Lodewijk Asscher.

CDA meent dan weer dat de partij het beter heeft gedaan dan de peilingen vooraf voorspelden. “We kunnen zien dat het politieke landschap in Nederland verschuift, en dat het ook verder versplintert”, aldus fractievoorzitter Sybrand Buma.

Opkomst

Volgens de Nederlandse omroep NOS lag de landelijke opkomst rond 19.45 uur op 46 procent. Van de vijf grootste gemeenten in Nederland is de opkomst bij de provincieraadsverkiezingen het hoogst in Utrecht. Van de kiesgerechtigden daar heeft om 18.00 uur 38,7 procent een stembiljet ingeleverd. Den Haag ligt op de tweede plaats met 34,5 procent, gevolgd door Eindhoven (33,6 procent). In Rotterdam en Amsterdam bedraagt de opkomst tot nu toe respectievelijk 30,7 en 24,5 procent.

De administratieve hoofdstad Den Haag heeft enkele bijzondere locaties uitgekozen waar kiezers hun stem kunnen uitbrengen. Ze hoopt zo de opkomst te verhogen.

Vier jaar geleden was de landelijke opkomst 47,5 procent. Utrecht had van de vijf grootste gemeenten de hoogste deelname: 48,8 procent, gevolgd door Amsterdam met 43,6 procent. Eindhoven (40,9) en Den Haag (40,7) lagen dicht bij elkaar. Rotterdam was met een opkomst van 35,1 procent een stuk minder bereid om naar de stembussen te gaan.

LEES OOK. Na aanslag in Utrecht: ruk naar rechts bij provinciale verkiezingen brengt premier Rutte in problemen (+)