Partnerdoding
In twee weken tijd doodden drie vrouwen hun partner: “Mes of steekwapen het meest gebruikt bij partnerdodingen”
‘Judith onthoofdt Holofernes’ van Caravaggio. — © rr
Dat een vrouw haar man doodt, is zeldzaam. Toch gebeurde het zondag in Antwerpen, afgelopen maandag in Burcht en vorige week in Gent. “Het is zo opmerkelijk dat we het verder gaan onderzoeken”, zegt criminologe Anne Groenen.
In een appartement in de Julius De Geyterstraat op het Kiel in Antwerpen is een 34-jarige man zondagochtend om het leven gekomen bij een steekpartij. Zijn partner, een 32-jarige vrouw, werd gearresteerd. De oorzaak van de dodelijke steekpartij is nog onbekend, maar de man zou een messteek in de hals hebben gekregen. De feiten speelden zich af in een opvangappartement van het Centrum voor Integrale Gezinszorg (CIG) De Stobbe, een organisatie die in dezelfde straat gevestigd is en gezinnen met jonge kinderen in een moeilijke opvoedingssituatie begeleidt.
Het is al het derde feit op twee weken tijd. Deze maandag werd ook Burcht opgeschrikt door geroep en getier uit een appartement. Daar stak een 24-jarige vrouw haar partner Dimitri Van Den Borre (36) dood. Nog geen week eerder had Kimberly L. (32) ’s nachts haar vriend Sam De Pourck (33) doodgestoken in zijn appartement in het centrum van Gent na een hoogoplopende ruzie.
Drie vrouwen die er elk van worden verdacht hun partner gedood te hebben: “Dat komt niet vaak voor, zeker niet op zo’n korte tijd”, zegt criminologe Anne Groenen (UCLL en KU Leuven), die al jaren onderzoek doet naar gewelddadige relaties. “Als een vrouw vermoord wordt, is de dader in 40 procent van de gevallen een partner of ex-partner, zo weten we uit onderzoek. Maar slechts 6 procent van alle moorden op mannen worden door een vrouwelijke partner of ex-partner gepleegd. Dit is dus opmerkelijk. We gaan het zeker verder onderzoeken om beter te kunnen anticiperen.”
Mes wapen bij uitstek
Op het eerste gezicht lijkt er een patroon te zijn. Drie keer na een ruzie die uit de hand loopt. Wil dat dan zeggen dat het bij vrouwen een impulsievere daad is? “Soms wel”, zegt Anne Groenen. “Maar het onderscheid is niet zo eenduidig.” Het fenomeen van partnerdoding is zo oud als de mensheid zelf, zegt ze. “Denk maar aan de Griekse mythologie, waarin Heracles zijn vrouw en kinderen in het vuur gooide. Vrouwen die hun partner of ex-partner doodde, kwamen pas later in de geschiedenis meer naar voren.”
De verklaringen daarvoor zijn sociologisch. “Enerzijds is er een patriarchale verklaring: de man die doodt om zijn dominantie te bevestigen. Daar zien we een sterke samenhang met eerder partnergeweld en is het doden het ultieme machtsbewijs van de man.”
“Bij vrouwelijke daders spreken we vaak van de zelfbeschermingstheorie, waarbij vrouwen uit noodweer handelen, om zichzelf te bevrijden uit de dominantie van de man”, zegt Groenen. “In de praktijk blijkt die tweedeling veel te simpel. Elke partnerdoding is een complex geheel aan factoren. Er spelen persoonskenmerken mee, relatiekenmerken, de voorgeschiedenis en wat er specifiek op het moment van de feiten gebeurd is. Een écht impulsieve doding, zonder dat er bijvoorbeeld sprake is van psychose, is zeldzaam.”
Minder opmerkelijk dan de vrouwelijke dader, is het moordwapen. “Een mes of steekwapen is bij uitstek het meest gebruikte bij partnerdodingen”, zegt Anne Groenen. “Verder komt verwurging veel voor.” Agatha Christie zag haar vrouwelijke daders eerder voor vergiftiging kiezen. “Dat staat lager in de ranking, net als ernstige slagen en verwondingen. Vooral vrouwen kunnen maanden of soms jaren slachtoffer zijn van langdurig geweld, met combinaties van psychologisch, fysiek en seksueel geweld.”
