Moet Trump bang zijn voor Steve Bannon aan de zijlijn?
Na zijn ontslag als presidentieel strateeg blijft Steve Bannon de verbeelding prikkelen. Staat de poppenspeler nu met lege handen, of heeft hij toch nog wat draadjes vast waarmee hij de hoogste macht kan sturen?
Een eerste aanwijzing voor welke kant het op kan gaan, kwam meteen afgelopen vrijdag. Enkele uren na zijn ontslag zat Bannon alweer de avondvergadering voor van Breitbart News, de uiterst-rechtse site waarvan hij de baas was voor hij Trumps campagneleider werd. De site leverde een grote bijdrage aan de verkiezingsoverwinning. Bannon zei tegen de redactie dat de strijd voor de zaak van het conservatieve populisme zal worden geïntensiveerd.
'Oorlog' was de term die hij daarbij gebruikte. "Mocht er verwarring bestaan, laat me die dan nu wegnemen: ik verlaat het Witte Huis en ga oorlog voeren voor Trump tegen zijn opponenten, in het Congres, de media en het Amerikaanse bedrijfsleven", zei de ontslagen strateeg tegen Bloomberg News.
Amerika blijft in Afghanistan, maakte Trump bekend. Breitbart reageerde met het publiceren van overwegend negatieve tweets
Bannon heeft ook nauwe banden met een andere machtsfactor: de steenrijke financiers die Trump hebben gesteund. Vorige week woensdag sprak Bannon met miljardair Robert Mercer over zijn aanstaande ontslag. Tijdens een etentje overlegden ze hoe ze vanaf de zijlijn de president kunnen houden aan de uitvoering van de rechts-populistische agenda.
De geldschieters en Breitbart - het zijn voor Bannon evenzoveel wapens in het gevecht om het oor van de president. Ze werden deze week meteen ingezet toen Trump besloot terug te komen van zijn kiezersbelofte geen dollar meer te besteden aan buitenlandse oorlogen. Amerika blijft in Afghanistan, maakte hij bekend. Breitbart reageerde met het publiceren van overwegend negatieve tweets, zoals "Het militair-industrieel complex wint" en "Van Amerika Eerst tot Amerika Laatst - dat heeft niet lang geduurd".
Geen afscheid
Niemand twijfelt er verder aan dat Bannon zal doorgaan met de strijd die hij binnen het Witte Huis voerde met zijn ideologische tegenstanders. Dat zijn 'globalisten' als Trumps dochter Ivanka en haar man Jared Kushner en 'havik' H.R. McMaster, de nationale veiligheidsadviseur die een aftocht uit Afghanistan tegenhield. Zij zullen bestookt blijven worden. "Bannon zal buiten het Witte Huis hetzelfde doen als wat hij van binnenuit deed, en dat is leidinggeven aan een nationalistische beweging", zegt Bloomberg-journalist en Trump-kenner Joshua Green tegen Politico.
Kortom, het ontslag van Bannon is niet een afscheid, is de verwachting. Hij blijft voorlopig een dankbaar griezelobject voor iedereen die zijn angst voor rechtse intriganten op hem wil projecteren. Daar maakt hij het ook zelf naar. Uit profielen komt hij naar voren als een arbeiderszoon die alles ziet door de bril van de klasse waaruit mensen voortkomen. Hoewel hij studeerde aan Harvard en investeringsbankier op Wall Street was, werpt hij zich op 63-jarige leeftijd op als voorvechter van blanken uit de arbeidersklasse en lagere middengroepen.
Bannon blijft voorlopig een dankbaar griezelobject voor iedereen die zijn angst voor rechtse intriganten op hem wil projecteren
Die zijn volgens hem verwaarloosd door 'de partij van Davos', naar de plek waar elke winter de in zijn ogen overwegend progressieve elite uit politiek, zakenleven, wetenschap en media samenkomt. Al polariserend via Breitbart lukte het Bannon deze "vergeten" blanken om te smeden tot Trumps onwaarschijnlijke springplank naar de macht. De prijs was dat hij zo dicht tegen de alt-rightbeweging aanschurkte dat hij wordt verdacht van racistische, antisemitische en fascistische sympathieën. In profielen, in onder meer The New York Times en Vanity Fair, spreken kennissen die beschuldigingen tegen. "Hij was geen racist", zegt een vroegere medestudent. "Hell no, hij is niet een blanke nationalist", zegt een zwarte vriend uit zijn bankierstijd.
'Hell no, hij is niet een blanke nationalist'
Maar wat Bannon aan de gerenommeerde Harvard Business School leerde was niet alleen de wil tot leiderschap, maar ook het belang van retoriek. In discussies deed het er niet toe of iets goed of fout was, het ging uitsluitend om hoe efficiënt je kon argumenteren. Volgens een jaargenoot blies Bannon de klas een keer weg met een optreden dat zo ongelooflijk was dat ze aan zichzelf begon te twijfelen. "Als de lat hier zo hoog ligt..."
'Haal nog meer standbeelden neer. Zeg dat de revolutie eraan komt. Ik kan dat niet genoeg horen'
Het was toen al duidelijk dat Bannon een zelfverzekerd en charismatisch man was in wie een heilig vuur brandt. Dat is tegelijk wat mensen afschrikt sinds hij voorman werd van de rechts-populistische beweging. Vorige week daagde hij links uit. Als links de nadruk legt op ras en identiteit en rechts op economisch nationalisme, verpletteren wij ze, zei hij in een interview. "Haal nog meer standbeelden neer. Zeg dat de revolutie eraan komt. Ik kan dat niet genoeg horen."
Hij is nu een poppenspeler zonder pop, maar met een missie. Dwaalt Trump te ver af van de rechts-populistische weg, dan zijn "wij bereid genoeg stemmen te mobiliseren voor een afzettingsprocedure", dreigt een Breitbart-medewerker. Als Bannon Trump president kan maken, kan hij hem ook breken, is het idee.