85 organisaties vragen verbod op verkoop van vuurwerk: "Gevaar voor dieren, milieu en openbare veiligheid"
85 dierenorganisaties pleiten in een open brief voor het verbod op de verkoop van vuurwerk. Dierenrechtenorganisatie GAIA, die het initiatief nam voor de brief, zegt dat er in veel gemeenten wel een verbod is op het gebruik van vuurwerk, maar dat de handhaving van die maatregel moeilijk blijft. De organisaties vragen om een einde te maken aan "de schade die vuurwerk veroorzaakt bij huisdieren, wilde dieren, het milieu en de veiligheid van burgers".
Het gebruik van vuurwerk is in veel gemeenten al verboden tijdens de eindejaarsperiode, maar volgens GAIA en meer dan 80 organisaties die de brief ondertekenden blijft het moeilijk om dat verbod te handhaven en controleren. Ze vragen daarom in een open brief dat ook de verkoop van vuurwerk wordt verboden. De brief is gericht naar de voorzitters van de politieke partijen.
"Vuurwerk brengt onnodig leed toe aan dieren en mensen", reageert Ann De Greef, directeur van GAIA. "Als we nu niets doen, blijven we deze tragedies elk jaar opnieuw toestaan. Het is tijd om eindelijk concrete actie te ondernemen."
11 huisdieren gestorven
GAIA registreerde in 2023 naar eigen zeggen 11 huisdieren die als gevolg van vuurwerk gestorven zouden zijn. "Bij huisdieren zorgen de knallen en lichtflitsen voor stress, paniek verwondingen en zelfs dodelijke hartstilstanden." Ook bij wilde dieren zou het vuurwerk voor heel wat schade zorgen, zegt de organisatie. "Explosies jagen elk jaar honderdduizenden vogels in blinde paniek, met sterfte door uitputtingen of botsingen tot gevolg."
Ook in het dierenasiel Veeweyde in Weelde komen elk jaar met oudejaarsnacht dieren binnen. "Zolang de dieren die knallen horen blijven ze gewoon lopen, daardoor zijn ze vaak helemaal uitgeput", vertelt vrijwilligster Kristel. Het asiel zet dit jaar extra vrijwilligers in om de dieren te kalmeren.
Bij het afsteken van vuurwerk komen bovendien fijnstof en schadelijke gassen vrij. Daarnaast zouden de vuurwerkresten zware metalen bevatten die bodem- en waterverontreiniging veroorzaken.
Maar ook voor de mensen zou vuurwerk gevaarlijk zijn, luidt het in de open brief. Tijdens de kerst- en eindejaarsperiode vorig jaar vielen er volgens de Stichting Brandwonden 139 slachtoffers bij het afsteken van vuurwerk. 56 van hen liepen brandwonden op, vooral aan handen en gezicht. 36 mensen raakten zelfs hun vingers of handen kwijt. Dat komt omdat er steeds zwaarder vuurwerk gebruikt wordt.
Open brief pleit voor federaal verbod
De 85 organisaties die de brief ondertekenden pleiten voor een algemeen federaal verbod op de verkoop van vuurwerk. Zo'n verbod is volgens de brief "cruciaal voor een doeltreffende aanpak in heel het land".
In 2019 was er in Vlaanderen wel al een algemeen vuurwerkverbod, maar dat werd vernietigd door het Grondwettelijk Hof, omdat zo'n algemeen verbod een bevoegdheid is van de federale overheid. Steden en gemeenten in Vlaanderen bepalen dus zelf of ze het gebruik van vuurwerk toestaan. In het Brusselse Gewest is het afsteken van vuurwerk wel verboden.
Vuurwerk kan nieuwjaar echt verknallen, het leed voor dieren én mensen is te groot
Ook Vlaams minister van Dierenwelzijn Ben Weyts (N-VA) vraagt dat gemeenten in Vlaanderen een lokaal vuurwerkverbod uitvaardigen voor de eindejaarsperiode. "Vuurwerk kan Nieuwjaar echt verknallen", zegt Weyts. "Het leed voor dieren én mensen is gewoon te groot. Vraag dat gerust na bij onze hulpdiensten, die elke nieuwjaarsnacht de gevolgen zien."
Uit een recente rondvraag van Oscare vzw, het nazorgcentrum voor mensen met brandwonden en littekens, blijkt dat ongeveer de helft van de gemeenten in Vlaanderen (43,3 procent) nog vuurwerk toestaat tijdens oudejaar. In Mechelen, Diest en Turnhout mag het bijvoorbeeld niet, in Hasselt of Wevelgem is het afsteken van vuurwerk tijdens nieuwjaarsnacht wél (beperkt) toegestaan.