CEO Dutordoir vraagt tijd om NMBS op juiste spoor te krijgen: "Dit bedrijf gaat gebukt onder zwaar verleden"
"De NMBS moet weer met mensen leren omgaan." Dat zegt de topvrouw van de spoorwegen Sophie Dutordoir. Uit een Pano-reportage blijkt dat het spoorbedrijf na één jaar onder haar bewind nog steeds gebukt gaat onder kafkaiaanse toestanden.
"Dit is geen tablet, maar een blok beton uit de jaren 80." Als de reportageploeg van het VRT-programma Pano jouw bedrijf uitkiest om een nieuwe reeks af te trappen, dan weet je dat het niet onopgemerkt voorbij zal gaan. Vanavond dook Pano achter de schermen van de NMBS en Infrabel. Twee spoorbedrijven waar oud materiaal en een al even oude hiërarchie elke vorm van logica blijken te overtreffen.
Dat de Belgische spoorwegen niet uitblinken in efficiëntie, is al langer bekend. In oktober trok spoorbaas Sophie Dutordoir nog zelf aan de alarmbel. In haar uitgesproken stijl trok ze in het parlement van leer tegen de absurde versnippering van bevoegdheden, de haast militaire hiërarchie en de vooroorlogse communicatie met pen en papier. "We staan voor een immens werk", gaf ze toen al aan.
Nieuwe wind
Een nieuwe wind, zo wordt Dutordoir omschreven sinds ze op 7 maart 2017 de leiding van de spoorwegen overnam van Jo Cornu. Haar voorganger was net als zij vol goede moed begonnen, maar gaf na enkele jaren ontgoocheld op. De politieke bemoeizucht bleek te groot, de vastgeroeste structuren te stug. "Ik heb de weerstand onderschat", zei hij bij zijn vertrek.
Toch krijgt Dutordoir het vertrouwen. Als iemand de NMBS kan wakker schudden, dan is het wel de voormalige CEO van Electrabel die de gave heeft om zowel de treinbestuurder op de werkvloer als het bestuurslid aan de top te overtuigen. Vakbonden, politici en werknemers houden hun messen dan ook op zak. Maar hoelang nog?
Over twee weken is Dutordoir exact een jaar aan de slag. Hoe zit het dus met die nieuwe wind?
Pano stelt vast dat de digitalisering van het spoor nog in de kinderschoenen staat. De tablet waarmee treinbestuurders hun info krijgen ziet eruit als 'een blok beton' en werkt alleen als de trein stilstaat in een station met wifi. Een moderne smartphone is verboden. "Als ik voor een rood sein sta, dan weet ik vaak niets. Terwijl de passagiers met hun sociale media wel op de hoogte zijn", getuigt een bestuurder.
'Als ik voor een rood sein sta, dan weet ik vaak niets. Terwijl de passagiers met hun sociale media wel op de hoogte zijn'
Verspilling
Pen en papier besturen de spoorwegen, klinkt het bij wijze van boutade. De analoge communicatie gaat zo ver dat bestuurders van elke rit een logboek moeten bijhouden op papier. Aan het eind van de dag wordt dat kaftje opgestuurd naar de bureaudiensten van het spoor. Zij scannen de papieren in, typen gegevens over op hun computer en slaan de papieren versie op in het archief.
Een vorm van sociale tewerkstelling, zo lijkt het. En in zekere zin is het dat ook. In de jaren 70 en 80 werden de spoorwegen massaal gebruikt om jobs te creëren. Daardoor zit de NMBS nog steeds met een waterhoofd. Op een normale werkdag rijden 750 treinbestuurders rond, terwijl 980 hogere kaderleden aan de slag zijn.
In de jaren 70 en 80 werden de spoorwegen massaal gebruikt om jobs te creëren. Daardoor zit de NMBS nog steeds met een waterhoofd
Ook een bron van verspilling zijn de vernieuwingsprojecten van de NMBS die Dutordoir vorig jaar stopzette omdat ze eindeloos bleven aanslepen. Zo ging er 30 miljoen naar de ontwikkeling van een ticketsysteem en 11 miljoen naar een nieuwe vertrekprocedure voor de trein.
Angstcultuur
Dat de projecten zouden mislukken, wisten de treinbestuurders naar eigen zeggen op voorhand. Maar volgens hen geldt er een omerta binnen het bedrijf. Wie spreekt, betaalt daar een prijs voor. Vandaar dat de programmamakers weinig spoorlui vonden die, zelfs anoniem, bereid waren hun verhaal te doen.
'Eigenlijk heeft dit bedrijf maar één ding nodig. En dat is dat het gerund moet worden als een normaal bedrijf'
"De NMBS was lang een tewerkstellingsmachine. Daar voelen we nog steeds de naweeën van", reageert Dutordoir. "Zo zijn er te veel middenkaders waar mensen willen scoren bij hun baas, ten koste van de mensen onder hen." Dat wantrouwen moet eruit, zegt ze. Mensen moeten verantwoordelijkheid durven nemen en hun gedacht durven zeggen. "We moeten weer met mensen leren omgaan."
Ondertussen vraagt Dutordoir tijd en steun om de NMBS weer op het juiste spoor te krijgen. "Vergeet niet: dit bedrijf gaat gebukt onder een zwaar verleden." Daarbij verwijst ze naar politieke en interne keuzes, zoals politieke benoemingen en herstructureringen binnen het bedrijf. "Eigenlijk heeft dit bedrijf maar één ding nodig. En dat is dat het gerund moet worden als een normaal bedrijf."