Sven Dillen
Interview
Malpertuis: Oudste onafhankelijke boekhandel van Limburg viert 25ste verjaardag
“Niet makkelijk hier, Limburg is een provincie die weinig leest”
“Het is niet iets wat ik meteen opnieuw zou doen, want simpel was het niet”, zegt Jan Feys. Op 1 oktober 1993 opende de West-Vlaming samen met zijn Genkse vrouw Veerle boekhandel Malpertuis in Genk. Maar terwijl ketens en online-giganten intussen zowat de hele boekenmarkt hebben opgeslokt, viert Malpertuis dezer dagen zijn 25-jarige bestaan.
Met twee zijn ze nog, de onafhankelijke boekhandels in Limburg. Twee jaar geleden kwam Grim erbij in Hasselt (zie kader), maar daarvoor was Malpertuis lange tijd de enige in zijn soort. Nog tot en met 24 november viert de boekhandel aan de Genkse Molenstraat zijn 25ste verjaardag met onder meer boekenbonnen ter waarde van 15 euro bij elk 25ste kassaticket en boekenpakketten die te verdienen zijn op de Malpertuis-Facebookpagina.
“We zijn in 1993 begonnen in de Winterslagstraat in Genk”, zegt uitbater Jan Feys. “Mijn vrouw Veerle en ik zijn allebei germanisten. Het idee speelde al een tijd in ons hoofd. Maar die eerste winkel was echt klein. Na tien jaar zijn we verhuisd naar dit pand in de Molenstraat, dat we samen met de eigenaar verbouwd hebben.”
“Er was best wel ruimte voor literatuur in Limburg want op een paar winkels in Hasselt en Genk na, was er toen ook al niet zoveel. We zijn helemaal van nul begonnen. Er waren dagen dat we maar een man of tien in de winkel zagen. Het heeft een paar jaar gekost om een beetje rendabel te worden. Gelukkig gaf mijn vrouw deeltijds les, wat ze nog steeds doet. We zijn met veel enthousiasme en inzet begonnen en zo hebben we de zaak gestaag kunnen opbouwen.”
“De Bijbel verkopen we ook nog soms. Al doet de Koran het de laatste tijd beter” Jan en Veerle Feys
“Ik heb altijd het gevoel gehad dat boeken niet zo’n makkelijk product zijn in Limburg, een provincie die weinig leest. In die beginjaren stond de ECI Boekenclub (een abonnementsformule die boeken aan huis leverde, nvdr.) ook nog behoorlijk sterk. En Genk heeft een groot percentage migranten. Met de jongere generatie is dat echt wel aan het keren, maar vroeger kregen we die niet over de vloer.”
“Ongelofelijk. Ik weet niet hoe we het deden, maar we werkten zonder computer. Vier keer per jaar kregen we van het Centraal Boekhuis, de grote verdeler van alle Nederlandse uitgeverijen, een dikke catalogus waarin we konden zoeken op titel en auteur. Voor de Vlaamse uitgeverijen bestond zelfs dat niet. Als mensen een boek zochten, moest je leveranciers bellen tot je de juiste te pakken had.”
“Ik heb geprobeerd nooit te hard te klagen. We hebben een moeilijke periode achter de rug omdat de straat de voorbije twee jaar was opgebroken. Dat heeft pijn gedaan, onze omzet is met 20 procent gedaald. Maar daarvoor draaide het behoorlijk. We doen af en toe een pop-up en organiseren nu en dan lezingen. Arthur Japin is hier geweest, net als Peter Terrin. Tom Lanoye heeft hier nog enthousiast op de toog staan zwaaien. (lacht) Meestal komt er tussen twintig en vijftig man naar die lezingen. Dat is zeker niet slecht.”
“Ik schat dat we nu aan een omzet van een 40.000 boeken per jaar zitten. We hebben geprobeerd wat met scholen te werken en leveren nu en dan aan bibliotheken. Bij gewone producten is er een vaste aankoopprijs en bepaalt de verkoper zelf zijn verkoopprijs. In de boekensector bepaalt de uitgever de aanbevolen verkoopprijs. Als boekhandel hebben wij daar gemiddeld een marge van 40 procent op. Als een boek bijvoorbeeld 20 euro kost, dan kopen wij het aan voor 12 euro. Het is een vrij kapitaalsintensieve sector omdat we alle boeken zelf aankopen. Bij bepaalde uitgeverijen mogen we een percentage van de onverkochte boeken terugsturen, maar de rest moeten we verramsjen.”
“Tot mijn spijt moet ik bekennen. Maar alleen als het echt niet anders kan. En zeker geen boeken. Dat zou doodzonde zijn. Zij zijn de grote concurrent. Al heb ik ook respect voor hoe ze het doen. Hun website, met de suggesties die je krijgt als klant, is echt goed.”
“We hebben het geluk dat bol.com zich moet houden aan de Nederlandse vaste boekenprijs, waardoor wij in principe niet duurder zijn. Onze klanten komen vooral naar hier voor de service. Bijvoorbeeld om een cadeautip te vragen. Mijn vrouw, onze medewerkster Ingrid en ik lezen alle drie verschillende boeken. Bij onze favorieten zetten we in de winkel een tip met onze naam erbij. Er zijn klanten die blind op onze tips vertrouwen. De voorbije zomer heb ik bijvoorbeeld vaak de Spaanse schrijfster Redondo aangeraden. Niet zo bekend, maar geweldig originele en spannende boeken. We hebben trouwens een heel trouw cliënteel. Sommige klanten komen haast dagelijks. Dat worden bijna vrienden.”
“Nu is dat niet meer zo, maar er is een tijd geweest dat we mensen uit het onderwijs niet de gemakkelijkste vonden. Ze wilden altijd korting en wisten het altijd beter. Maar misschien zeg ik dat beter niet in de krant.” (lacht)
(Blaast) “‘De ontdekking van de hemel’ van Harry Mulisch? ‘Het parfum’ van Süskind en ‘De naam van de roos’ van Umberto Eco zijn ook van die klassiekers. De Bijbel? Die verkopen we ook nog soms. Al doet de Koran het de laatste tijd beter.”
“Ik ben 54 jaar en heb geen plannen om te stoppen. Ik doe het nog heel graag. Een boek is een geweldig product om mee te werken. Eentje met een ziel. En we hebben heel fijne klanten. Zolang dat zo blijft en het financieel haalbaar is, zie ik geen reden om te stoppen. Nu de werken in onze straat achter de rug zijn, kunnen we weer volle bak vooruit. Ik denk niet dat we een uitstervend beroep vormen, maar we moeten wel nadenken over wat we nog meer kunnen doen voor onze klanten.”
“Ik had een beetje gehoopt dat een van onze dochters misschien zin had om in de zaak te stappen. De twee oudsten hebben dat voorlopig niet. De jongste is nog maar veertien. Ge weet toch dat ik niet graag lees, zei ze altijd als ze weer een boek kreeg van ons. Maar door eerst de Harry Potterfilms te zien, heeft ze nu toch de smaak van het lezen te pakken gekregen. Dus wie weet.”
Malpertuis Genk
- Sinds 1993
- Jan Feys & Veerle De Weyer
- 15 à 20.000 boeken
- Specialiteit: literatuur en kinderboeken
- 180 vierkante meter
Grim (Hasselt)
Naast Malpertuis is Grim de enige andere onafhankelijke boekhandel in Limburg. Ed Worms en Katelijne Kevelaers sloten hun literaire koffiebar in Leuven om in Hasselt resoluut voor het boek te kiezen.
Die Leuvense boekenbar, De Dry Coppen, doet nu dienst als tv-keuken waar Jeroen Meus zijn ‘Dagelijkse Kost’ bereidt. Voor Ed Worms en Katelijne Kevelaers was het tijd voor iets anders. “We waren graag bezig met boeken, maar in Leuven waren we 90 procent van de tijd bezig met het horecagedeelte, waardoor we verloren waren wat we graag deden”, zegt Worms.
In Hasselt staat het boek opnieuw op de eerste plaats. “Je verdient meer aan koffie dan aan boeken. Toch zijn we op zoek gegaan naar een plek waar we een boekenzaak konden openen zonder horeca. In Hasselt kan dat omdat het aantal boekhandels hier veel kleiner is. Onze boekverkoop is hier stukken groter dan in Leuven en dat was ook nodig om het rendabel te houden.”
Intussen bewijst Grim dat een boekhandel niet bij voorbaat gedoemd is om te mislukken. “Vijftien jaar geleden zijn er veel gesneuveld, degene die overblijven doen het redelijk goed. Het doemscenario dat het papieren boek helemaal ging verdwijnen, is niet uitgekomen.”
Plannen om opnieuw koffie te schenken, zijn er niet. “We hebben iets verderop koffiebar KingKong. Die doen dat beter dan wij dat ooit zouden kunnen.” (lacht)
