Eindejaarspremie gebruiken voor fiets, laptop of pensioensparen? “Niet voordelig op lange termijn”

Veel werkgevers laten hun personeel de keuze: de klassieke eindejaarspremie of de mogelijkheid om een (klein) deel van het brutoloon om te zetten in een nettovergoeding. Die zogenaamde ‘cafetariaplannen’ - verwijzend naar de idee van zelfbediening bij een ruim aanbod - zijn erg populair. Niet alleen omdat ze het de werknemer mogelijk maken meer netto over te houden dan wanneer wordt gekozen voor de dertiende maand. Ook de waaier aan mogelijkheden is erg breed: een (elektrische) fiets, een laptop, een smartphone, een auto, extralegale kinderbijslag, een medische verzekering, ...

Maar de vakbonden zien het anders. Het fiscale voordeel wordt volgens hen wel erg mooi verpakt als een verhaal van keuzevrijheid, namelijk een loonvoordeel op maat van het individu. “Maar waar bedrijven amper tot geen informatie over verschaffen, zijn de gevolgen op lange termijn”, zegt Elke Maes, nationaal secretaris van de christelijke LBC. “Die zijn allesbehalve goed voor de eigen sociale zekerheid.”

Minder pensioen

Als de werkgever je pakweg 100 euro extra wilt geven per maand, dan is dat het voordeligst als dat gebeurt via een internetverbinding, een gsm-abonnement, een fiets, een hospitalisatieverzekering, enzovoort. Daar betaal je immers minder of helemaal geen sociale bijdragen of belastingen op. Een ‘normale’ loonsverhoging, of in het geval van de eindejaarspremie een uitbetaald loon, zie je al snel slinken door de belastingen en de sociale zekerheidsbijdragen. Bovendien is dat ook voor de werkgever minder voordelig: die kan bij de extralegale voordelen de loonkosten beperken.

Toch gaan we er volgens de vakbonden op achteruit als we kiezen voor dat nettovoordeel in plaats van die loonstijging of uitbetaling. Hoe kan dat? “Er worden heel wat rechten berekend op je brutoloon”, legt Maes uit. “Onder meer je pensioen en ziekte- of werkloosheidsuitkering. Maar als een deel van dat brutoloon wordt omgezet naar extralegale voordelen, heeft dat een grote invloed op die rechten. Zo zal het pensioen altijd berekend worden op het huidige brutoloon, ook al lag het oorspronkelijke - dus zonder de afgetrokken extralegale voordelen - hoger.”

Bewustwording is nodig

Volgens Maes is het erg belangrijk dat werknemers zich bewust worden van de gevolgen op de lange termijn. “Het is begrijpelijk dat men verleid wordt, het is dan ook een moeilijk debat: de onmiddellijke netto-impact kan interessant zijn, zeker als iemand bijvoorbeeld net een smartphone of elektrische fiets nodig heeft. Maar onthoud: die winst is van erg korte duur.”

LBC verduidelijkt met de volgende berekening: een bruto maandloon van 3.275,72 euro per maand levert bij 20 jaar werken een pensioen op van 873,52 euro bruto. Wanneer datzelfde brutoloon door extralegale voordelen verlaagt met een tiende, brutoloon is dan 2.959,85 euro (voorbeeld 2), krijgt de werknemer 84,23 euro minder. Bij een vermindering van een kwart, brutoloon is dan 2.500 euro (voorbeeld 3), verlaagt het pensioen met 206,86 euro.

“Om een zo hoog mogelijk wettelijk pensioen als werknemer op te bouwen, moet men tijdens de hele loopbaan maandelijks zo’n 4.203,74 euro bruto verdienen en recht hebben op een dertiende maand”, aldus Maes. “Bekijk het maar, lang niet iedereen bevindt zich in die situatie.”

Maar bij die bewustwording speelt ook de werkgever een grote rol. “De werkgever handelt nu vaak op eigen houtje door allerlei nettovoordelen aan te bieden zonder enig overleg met vakbonden”, klinkt het. “Dan is het niet omkaderd. Wij zijn verbaasd dat het zomaar kan op die manier en dat de Rijksdienst voor Sociale Zekerheden daar geen probleem van maakt. Het is iets dat we verder gaan bekijken op juridisch vlak, het dossier is aangekaart bij de sociale inspectie.”

Ook zorgen voor de overheid

Niet enkel de eigen sociale zekerheid speelt een rol in het standpunt van de vakbond, maar ook die van de overheid. “De overheidsinkomsten komen in gevaar door dit soort cafetariaplannen”, klinkt het. “De overheid heeft deze budgetten nodig voor scholen, kindergeld, het wegennet, pensioenen, enzovoort. Bij brutolonen geldt het solidariteitsprincipe: hoe hoger het inkomen, hoe hoger de lasten. Maar als dat brutoloon deels wordt omgezet naar nettovoordelen, komt er ook minder in de collectieve pot. Dat kan dan weer invloed hebben op de sociale bescherming van iedere werknemer.”

Maar waar ligt dan de oplossing? In voordelen bovenop het gewone loon, vindt LBC. “Een extra budget om werknemers te vergoeden, geen voordelen die een stuk van het huidige loon vervangen.”

“Elke volwassen individu kan natuurlijk zelf keuzes maken”, besluit Maes. “Het is dan ook aan de werkgever om alle juiste informatie te verschaffen zodat ieder voor zich de juiste keuze kan maken. Maar ons advies staat vast: doe het niet.”