"Veel te laat, te weinig ambitieus": klimaatplan blinkt uit in vaagheid

“België moet mee met de meest ambitieuze lidstaten van de Europese Unie.” De Belgische klimaatministers, onder wie Joke Schauvliege (CD&V), pleitten dinsdagavond op de klimaatconferentie in het Poolse Katowice voor meer Belgische ambitie. Ze willen op 19 december het Nationaal Energie- en Klimaatplan goedkeuren. Dat bevat de groene doelen die ons land tegen 2030 wil halen en moet eind deze maand worden ingediend bij de Europese Commissie.

In Polen blaken onze ministers van ambitie. De Europese doelstelling om de broeikasgassen tegen 2030 met 40 procent te reduceren, mag in hun ogen naar 55 procent. Door een tegenstem van N-VA in de Vlaamse regering werd die doelstelling weliswaar niet formeel onderschreven. Maar dat is een Europese discussie. Hoe staat het met de ambitie in eigen land?

Daarvoor is het uitkijken naar het nationaal plan. De versie die De Morgen kon inkijken, dateert van 5 december en is onderwerp van discussie tussen de gewesten en de federale overheid. De inhoud kan nog veranderen en het valt af te wachten of de Europese Commissie het voldoende vindt.

Ons land blijft in dit plan bij de door Europa opgelegde ambitie om de broeikasgasuitstoot van de niet-industriële bronnen, zoals landbouw en gebouwen, tegen 2030 met 35 procent te verlagen (in vergelijking met 2005). Een onderdeel daarvan is bijvoorbeeld de Vlaamse belofte om de uitstoot van gebouwen met de helft te reduceren.

Vanuit de EU, en nu dus ook van de gewestministers, komt de roep om ambitieuzer te zijn want de klimaatwetenschap toont dat de inspanningen minstens verdriedubbeld moeten worden om de meest riskante opwarming, zoals in het Klimaatakkoord van Parijs afgesproken, nog te vermijden. In het nieuwe plan staat echter geen scherpere doelstelling.

Wel erkent België hier dat de huidige doelstelling niet zal volstaan. “Tegen 2030 zal er nog een versnelling hoger geschakeld moeten worden”, zo staat er. “Daarvoor zullen de grootste inspanningen moeten komen van de sectoren die het meest uitstoten: transport en gebouwen.” 

België wil ook het aandeel hernieuwbare energie in het totale energieverbruik tegen 2030 optrekken van 8,65 procent in 2016 naar 18,4 procent in 2030. Dat is wel minder dan de minimaal 20 procent die België volgens de Europese Commissie het best nastreeft. In dit nationaal plan geeft ons land ook toe dat we nu al niet op schema zitten: “De laatste jaren vertraagt de toename van het aandeel hernieuwbare energie”, zo staat er. Bijsturen is niet meteen voorzien. 

Voor energiebesparing mikt de EU op een verbetering van 32,5 procent op vlak van energie-efficiëntie in 2030 (in vergelijking met een scenario waarin we geen extra inspanningen doen, red.). België ging tegen 2020 voor 18 procent meer energie-efficiëntie, in het nieuwe plan voor 2030 staat iets meer: 22 procent.

Tussendoor ook groene ambities

Hier en daar weerklinken groene ambities: “er komt binnen twee jaar een plan” voor klimaatvriendelijke fiscaliteit, het systeem van de salariswagens “moet worden herbekeken”, “het spoorverkeer moet geoptimaliseerd” worden en we moeten “streven naar een echte omslag in mobiliteit”. Concrete plannen daarvoor, zoals bijvoorbeeld extra investeringen in de NMBS, ontbreken vaak.

Dat deze tekst net nu naar boven komt, is allicht geen toeval. Een week geleden trok een klimaatmars met 70.000 deelnemers door Brussel. Kort daarna kondigde premier Charles Michel (MR) aan dat klimaat een speerpunt is voor zijn herschikte regering. Na het wegvallen van N-VA komt er mogelijk meer ruimte vrij om volop de kaart te trekken van een milieuvriendelijk beleid.

Oppositiepartijen Ecolo en Groen willen dit momentum gebruiken om een ambitieuze koers af te dwingen. In de Kamer werd gisteren gedebatteerd over hun resolutie waarin ze vragen dat België zich achter de acht meest ambitieuze EU-landen, de zogenaamde Paris Proof Coalition, schaart. Ook vragen ze om van het nationaal klimaatplan “een ambitieus document” te maken.  

Gevraagd of deze tekst daaraan voldoet, is het antwoord negatief. “Ze komt veel te laat en bevat veel te weinig ambitie of concrete maatregelen”, zegt voorzitter Meyrem Almaci. Volgens haar bevestigt België zo zijn positie aan de staart van Europa. “En dan moeten de lasten nog verdeeld worden”, zegt Almaci. “Vorige keer heeft dat zes jaar geduurd. Als het nu weer zo lang aansleept, komen we veel te laat.” Expert Mathias Bienstman (Bond Beter Leefmilieu) acht de kans groot dat Europa deze tekst een onvoldoende geeft: “Dit ontwerp gaat onder de lat van wat nodig is om de Europese doelen te halen.”