Dit artikel is afkomstig uit de Stentor. Elke dag verschijnt een selectie van de beste artikelen uit de kranten en tijdschriften op NU.nl. Daar lees je hier meer over.
In Overijssel heeft Twente de eer van de meeste drugslabs en dumpingen. De grootste vangst van vorig jaar was de cocainewasserij in Overdinkel. Daarnaast stuitte de politie bij toeval op een 'middelgroot' lab in een oude loods in de Hengelose wijk Klein Driene. Soms bleef het bij een kleine vangst bij toeval, maar hadden de gevolgen groot kunnen zijn. Zo werd een klein lab in Losser ontdekt door het kokhalzende geluid van de 'thuiskok'. De 43-jarige bewoner had de giftige dampen ingeademd en overleefde het ternauwernood. Hij werd ter plekke gereanimeerd.
Volgens Yannick van Veldhoven, leidinggevende bij de politie Oost-Nederland danken Overijssel en Gelderland hun populariteit onder drugscriminelen ook aan de aanwezigheid van afgelegen locaties. Hij spreekt van een grote groei van het aantal drugslabs in zijn werkgebied.
Criminelen stappen over
Afgelopen jaar werd weer een record gebroken. Nog nooit vond de politie in Nederland zoveel labs. De meeste stonden in Zuid-Holland (40) en Noord-Brabant (35). In Gelderland rolde de politie er vorig jaar veertien op, tegen elf in 2022. Met name bij de grens met Noord-Brabant. In Overijssel gaat het om kleinere aantallen. Acht in 2023, drie in 2022. "We zijn weer op het niveau van voor corona", vertelt Van Veldhoven.
Vermoedelijk zijn het er in de praktijk meer. Maar hoeveel meer, dat weet Van Veldhoven niet. De portefeuillehouder ondermijning (dat staat voor bijna alles wat georganiseerde misdaad te maken heeft) erkent dat het geen exacte wetenschap is. Zijn overzicht drugslocaties 2023 is wat zijn collega's hebben gevonden.
De trend: hennep is uit, synthetische drugs zijn in. Het aantal ontdekte hennepkwekerijen is Oost-Nederland is in vier jaar tijd meer dan gehalveerd (587 in 2019, 160 in 2023). De politie jaagt minder op kwekerijen en meer op de mensen erachter. Daarnaast volgen zij de georganiseerde misdaad. Die kiest massaal voor synthetische drugs.
Geen Brabantse golf van drugslabs
Daarmee is veel sneller, veel meer geld te verdienen. De locaties die agenten aantreffen zijn groter, professioneler van opzet dan vroeger en worden steeds beter verstopt. De criminelen zijn erg creatief, zegt hij. Met reden. "Het is heel erg lucratief. In Nederland zijn de middelen om de drugs te maken. Hier zijn bijvoorbeeld goede ketelbouwers. Er is veel kennis in huis. Grondstoffen en personeel halen ze hierheen."
Er komt geen Brabantse golf van drugslabs op Gelderland of Overijssel af. Het worden er gewoon meer, vermoedt hij. Criminelen zoeken naar een goede, rustige plek om drugs te maken. "Het waaiert over het hele land uit. Het maakt hen niet uit of ze 50 of 80 kilometer rijden. We zien dat criminelen steeds planmatiger te werk gaan in hun zoektocht naar locaties. Via internet is het makkelijk om plekken te vinden. Dat zie ik als een groot risico."
Zorgen om dumpingen
Daarnaast maakt hij zich zorgen over de grote toename van dumpingen. Het is gevaarlijk voor mens en milieu. De politie Oost-Nederland vond vorig jaar op 41 plekken het chemische drugsafval. In 2022 waren dat er nog zestien. De grote hoeveelheden doen vermoeden dat er nog veel labs onder de radar opereren. Daarnaast lozen criminelen ook op het oppervlaktewater. Daar zijn geen cijfers van. "We moeten eerlijk zijn, er zijn blinde vlekken."
Opvallend vindt hij dat de politie Oost-Brabant maar vier dumpingen vond. Daar ziet hij wel een waterbedeffect. "Veel locaties zitten in Noord-Brabant, wat toch de bakermat is van drugslabs. Ik denk dat de criminelen nu wat verder rijden met hun afval."
Pilletje lijkt normaal
De meeste drugs zijn voor de export. Voor crystal meth of heroïne is in Nederland geen markt. Dat is anders voor xtc of cocaïne. Maar de maatschappelijke norm vervaagt volgens Van Veldhoven. "Op festivals lijkt een pilletje normaal te zijn. Zij vinden hard drugs geen probleem. Onder deze omstandigheden, en zolang het verdienmodel zo goed is, verwacht ik dat we volgend jaar weer meer labs oprollen."
Daarbij leunt de politie voor een groot deel op tips van omwonenden en andere overheidsdiensten. Het aantal (anonieme) meldingen over hennepkwekerijen daalde. De stijging in tips over mogelijke drugslabs steeg licht. "Het is belangrijk dat mensen scherp zijn op bijzonderheden. Denk aan een anijsgeur of opvallend verkeer in de omgeving. Achteraf zeggen mensen vaak dat ze het verdacht vonden. Ik heb liever dat ze een keer te vaak bellen dan te weinig."