Ook in Antwerpen al vooropleiding voor imams: "En overheden kijken domweg toe"

De Turkse religieuze koepel Diyanet, die 73 moskeeën in ons land vertegenwoordigt, wil werk maken van een voorbereidende opleiding voor Vlaamse tieners zodat ze later kunnen verder studeren om imam te worden.

"In België en Europa leeft het idee dat een universitaire opleiding volstaat om imams te vormen, maar dat idee is fout", zegt Diyanet-directeur Coskun Beyazgül. "Je leidt geen imams op zoals je tomaten kweekt. Het vergt een ernstige aanpak en vooral veel tijd."

Wat Diyanet in Houthalen wil oprichten, heeft de Marokkaanse gemeenschap in België al voor mekaar in Antwerpen. In het Jisr Al Amana-instituut in Wilrijk volgen 120 jongeren tussen 12 en 18 jaar zo'n buitenschoolse opleiding in hun weekend en op woensdagnamiddag. 

"Dat is nodig als ze later eventueel willen voortstuderen om imam te worden", zegt Mohamed Achaïbi, een van de bestuursleden, maar ook de ondervoorzitter van de Moslimexecutieve. 

Zowat alle moskeeën in ons land hebben al een koranschool voor kinderen onder de twaalf jaar. De moslimgemeenschap in ons land is al langer vragende partij voor een vervolgopleiding voor oudere kinderen die nood hebben aan religieuze verdieping. In het Jisr Al Amana-instituut bestuderen ze de koran en het klassiek Arabisch.

Bestaande imams kunnen er ook bijscholingen volgen. De bedoeling van zowel de Turkse als Marokkaanse gemeenschap in ons land is dat uit deze instituten vroeg of laat ook een echte imamopleiding volgt.

"We hebben geen andere keuze dan het op deze manier te doen", zegt Achaïbi. "De overheid sluit steeds meer de deur voor imams uit het buitenland."

Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) weigert nog visa toe te staan aan imams van niet-erkende moskeeën, maar erkende moskeeën in het Turkse net kennen dezelfde problemen. Volgens Diyanet zijn meer dan 20 visa-aanvragen van Turkse imams geblokkeerd. Mohamed Achaïbi noemt imam "een knelpuntberoep".

"We trekken daar lessen uit en bovendien denken we dat het beter is om jongeren van hier op te leiden, die de Vlaamse cultuur kennen en Nederlands spreken", zegt Mohamed Achaïbi. "Ik juich het toe dat ook Diyanet dit begrepen heeft."

"Indoctrinatie"

Toch zijn er ook kanttekeningen te maken. Diyanet ligt in ons land al maanden onder vuur omdat het nauwe banden zou hebben met het regime van Turks president Erdogan. In een rapport van de Staatsveiligheid werd de vereniging zelfs onomwonden 'de lange arm van Erdogan' genoemd. 

Staatssecretaris voor Gelijke Kansen Zuhal Demir tweette al dat de vooropleiding die Diyanet in gedachten heeft "indoctrinatie is geen educatie". Johan Leman, directeur van de Molenbeekse vzw Foyer klaagt aan dat de Belgische overheden het initiatief aan Turkije laten om een imamopleiding op te starten.

"Al sinds de jaren '90 zijn er initiatieven voor een Vlaamse imamopleiding, maar geen enkele politicus wil uiteindelijk zijn nek ervoor uitsteken", zegt Leman. "Het gevolg is dat de overheden enkel kunnen toekijken."

Leman was destijds nauw betrokken bij de onderhandelingen voor een imamopleiding. Aanvankelijk was er een initiatief in de schoot van de universiteit van Gent, vervolgens in Antwerpen en uiteindelijk in Leuven. Daar had de vorige rector Rik Torfs het bijna voor elkaar.

"Een goed jaar geleden stonden we klaar om die opleiding te organiseren, maar er is nooit groen licht gekomen vanuit de regering", zegt Torfs.

"Ik denk dat er niks verkeerd is met het feit dat Diyanet jongeren vanaf 12 jaar in bepaalde principes wil inwijden, maar problematisch is dat Diyanet het officiële orgaan van de Turkse overheid is. Dat Diyanet de lakens uitdeelt in ons land is een vorm van imperialisme."

Bij het Belgische Diyanet klinkt het dat men onafhankelijk werkt van het Turkse ministerie, dat enkel als religieuze referentie werkt. "Het instituut waar we de jongeren willen opleiden zal niet gefinancierd zijn door Diyanet Turkije, maar door de gemeenschap in België."

Critici trekken dat in twijfel en stellen dat ook Diyanet België onlosmakelijk verbonden is met de Turkse overheid. In die zin is het te vergelijken met het Vaticaan dat ook de bisschoppen in ons land aanstelt. Het Jisr Al Amana-instituut van de Marokkaanse diaspora draait op middelen uit de Belgische moslimgemeenschap, al was het voor de bouw ervan afhankelijk van Marokkaanse steun.

"Als de Belgische overheid de vinger op de knip houdt, dan kan je niet anders dan in de eigen gemeenschap, maar ook in het herkomstland op zoek gaan naar financiering", zegt Mohamed Achaïbi. "De Stad Antwerpen komt wel tussen in de professionaliseringscursus voor bestaande imams."