Cowboy Junkies in Het Depot: beter met de jaren
Vaak worden ze tot de grondleggers van slowcore en alt-country gerekend, maar Cowboy Junkies laten zich niet in één hokje wringen. Al meer dan drie decennia koppelen ze verstilde americana aan de grootstadsmuziek van The Velvet Underground. En in Het Depot lieten hun songs zich vergelijken met een exquise wijn: ze worden beter met de jaren.
Cowboy Junkies staan niet echt meer in het brandpunt van de belangstelling. Hipsters zijn ze nooit geweest: bij hen geen grootspraak, geen image building, geen overdonderende lichtshows. Hun discografie is wars van modes en trends, staat vooral in het teken van integriteit en consistentie en resoneert vandaag nog altijd in het werk van, pakweg, Big Thief of Phoebe Bridgers. Afgelopen zomer bracht het gezelschap uit Toronto, na een lange stilte, met All That Reckoning zijn zestiende langspeler uit. Dat die tot de beste behoort die ze ooit hebben gemaakt, is geen geringe verdienste voor een band die al aan de weg timmert sinds 1986 en uit een stel gevorderde vijftigers bestaat.
De Cowboy Junkies – in werkelijkheid zijn ze noch het ene, noch het andere – opereren nog steeds in dezelfde bezetting als in hun beginjaren. Ze steunen dan ook op een onwrikbaar fundament: familie- en vriendschapsbanden die tegen ieder lek bestand lijken. Blikvanger is Margo Timmins, een chanteuse die vaker fluistert dan zingt, maar ondanks haar bedeesde voordracht over een loepzuivere stem beschikt. De overige bandleden zijn haar broers Peter op drums en Michael, die alle songs uit zijn pen schudt, op gitaar. Bassist Alan Anton is al bevriend met Michael Timmins sinds ze allebei nog in de zandbak speelden. Het officieuze vijfde groepslid, multi-instrumentalist Jeff Bird, was in Leuven in de weer op gitaar, mandoline, harmonica en percussie en vormde zo het geheime wapen van de Junkies.
Verlies, ouder worden, thuisloos
Hun eerste Belgische concert sinds 2011 bestond uit twee sets, gescheiden door een korte pauze. Op een tafeltje op het podium stond een vaas met bloemen, maar wie daaruit concludeerde dat Cowboy Junkies doetjes of huismussen waren, vergiste zich schromelijk. Het eerste deel van het optreden stond vooral in het teken van All That Reckoning, een plaat die doordrongen is van onbehagen en fatalisme en inzoomt op een maatschappelijk klimaat waarin demagogie en extremisme schering en inslag zijn geworden. De songs van de Junkies, over verlies, ouder worden, verdwenen kinderen en thuisloze burgers, klinken tegelijk intimistisch en universeel: soms radicaal verstild en broos, soms noisy en psychedelisch.
Tussen twee verschillende versies van het titelnummer – de laatste beduidend agressiever dan de eerste – serveerden de Canadezen gruizige stoner-boogie (‘Sing Me A Song’, over achteloze wreedheid), twangy folkrock tegen een achtergrond van georganiseerd zelfbedrog (‘When We Arrive’) en op kaduke bluesgrooves gebouwde nieuwsberichten (‘Missing Children’). In ‘The Things We Do To Each Other’ richtte Margo Timmins de schijnwerper op politieke opportunisten die collectieve angst exploiteren en zo de intolerantie in de hand werken: ‘Fear is not so far from hate / So if you get the folks to fear / It only takes one small twist / To kick it up a gear’.
De groep leek slechts twee tempo’s in de vingers te hebben: traag en trager. Maar tegelijk musiceerde ze trefzeker en subtiel, legde ze in al haar minimalisme een imposant soort zelfbeheersing aan de dag en speelde ze nooit een noot teveel. Ieder zuchtje, iedere tik op een cymbaal stond ten dienste van de songs. En als het iets te serieus of te intens dreigde te worden, toonde de zangeres haar mercantiele kant door de toeschouwers tot aanschaf van de nieuwe plaat te bewegen: ‘You’d better start your christmas shopping today’.
Soundtrack van horrorfilm
Deel twee begon verrassend met het van bluesman Lightning Hopkins geleende ‘Shining Moon’, uit het Junkies-debuut Whites Off Earth Now!! Er stonden echter nog meer vroege classics op de speellijst, zoals ‘Cheap is How I Feel’, met Jeff Bird prominent op de smoelschuiver; de met mandoline versierde countryballad ‘Escape Is Simple’ en scherpe gitaarrockers, type ‘3d Crusade’ en ‘Just Want to See’, waarbij we Margo Timmins zowaar enkele voorzichtige danspasjes zagen maken. Ook het huiveringwekkende ‘Murder, Tonight in the Trailer Park’, zou later op de avond tot een hoogtepunt uitgroeien. Neem het van ons aan: ooit schrijft Michael Timmins nog wel eens de soundtrack bij een horrorfilm.
Uiteraard kon het door Lou Reed verzonnen ‘Sweet Jane’ niet ontbreken, al werd het ook nu weer in een nieuw kleedje gehesen en voorafgegaan door een lange instrumentale jam
Tussendoor laste de groep, nu tot trio gereduceerd, een sober akoestisch kwartiertje in, wat bloedstollende, in tristesse gedrenkte uitvoeringen opleverde van Neil Youngs ‘Tired Eyes’ en Townes Van Zandts ‘Lungs’. Naarmate de sound verder werd uitgepuurd, leek het emotionaliteitsgehalte van Margo’s stem nog toe te nemen. Tot vier keer toe keerden Cowboy Junkies terug naar The Trinity Sessions, hun tweede lp, die ze precies dertig jaar geleden opnamen in een kerk met slechts één microfoon en waarmee ze destijds hun doorbraak forceerden. Uiteraard kon het door Lou Reed verzonnen ‘Sweet Jane’ niet ontbreken, al werd het ook nu weer in een nieuw kleedje gehesen en voorafgegaan door een lange instrumentale jam.
Dat Margo Timmins geen muurbloempje is en er zelfs een soulzangeres in haar schuilt, bewees ze middels haar gepassioneerde versie van David Bowies ‘Five Years’. De toeschouwers werden uiteindelijk de nacht in gestuurd met een eresaluut aan Patsy Cline: de sensuele r&b van ‘Walking After Midnight’. In een tijd waar de meeste groepen van hun generatie op veilig spelen en hun toevlucht zoeken tot routine, vissen Cowboy Junkies avond na avond telkens andere songs op uit hun rijke repertoire en blijven ze zowel zichzelf als hun publiek uitdagen. Dat siert hen en bovendien komt het de magie op het podium ten goede. We zien er nog altijd sterretjes van.