Premier en president staan lijnrecht tegenover elkaar bij parlementsverkiezingen in Kroatië

Het zag er lang naar uit dat premier Andrej Plenković en zijn partij Kroatische Democratische Unie (HDZ) de parlementsverkiezingen zouden winnen. Tot midden maart, want toen kondigde president Zoran Milanović verrassend aan dat hij een gooi doet naar het premierschap. In Kroatië heeft de premier immers meer macht dan de president.

Milanović is kandidaat-premier voor de linkse oppositiepartij Sociaal-Democraten (SDP). Maar het Kroatische Grondwettelijk Hof heeft beslist dat de president eerst moet aftreden om zich kandidaat te stellen. Hij weigerde dat en noemde de rechters van het Grondwettelijk Hof onder meer "gangsters" en "ongeletterde boeren". Milanović heeft gezegd dat hij pas zal opstappen mocht hij de nieuwe premier worden.

De keuze voor Plenković of Milanović zal een grote invloed hebben op Oekraïne. Als SDP de verkiezingen wint zal Kroatië naar alle waarschijnlijkheid een pro-Russische koers varen à la Hongarije en Slovakije. De links-populistische Zoran Milanović wil niet dat er wapens en militaire hulp worden geleverd aan Oekraïne. Hij heeft bovendien al vaak kritiek geuit op het standpunt van de Europese Unie over de Russische invasie.

Als premier Plenković en HDZ aan de macht blijven, verandert er niets aan de Kroatische steun voor Oekraïne. De standpunten van HDZ en SDP verschillen voornamelijk als het over Oekraïne gaat, op andere domeinen leggen de partijen gelijkaardige plannen voor.

Andrej Plenković werd in 2016 premier van Kroatië. Hij blies zijn partij HDZ nieuw leven in als een conservatieve, maar moderne en Europese centrumpartij. Tijdens Plenković premierschap werd Kroatië lid van de Schengenzone, de euro werd er ingevoerd en het land kreeg een economische boost.

Toch is ook Plenković geen onbesproken figuur. Tegenstanders beschuldigen hem van corruptie en vriendjespolitiek. Recent kwam de premier nog in opspraak omdat hij een openbare aanklager had aangeduid die banden zou hebben met de partij HDZ en corruptieverdachten. Onder Plenković zijn er ongeveer 30 ministers afgetreden, sommigen worden verdacht van corruptie. 

Meer dan 2.000 kandidaten stellen zich kiesbaar voor een van de 151 zitjes in het Kroatisch parlement. De polls voorspellen dat HDZ de verkiezingen wint, de tweede plaats is weggelegd voor SDP. Al zou geen van beide partijen in hun eentje een meerderheid halen in het parlement. Het ziet er dus naar uit dat een coalitie nodig zal zijn om een regering te vormen.