Christenen uit alle delen van de wereld ontroeren en bemoedigen elkaar in Zwolle

Zwolle

‘Shine Jesus, shine!’ Zo’n dertig predikanten, evangelisten en kerkleiders uit Azië, Afrika en Zuid-Amerika zingen moeiteloos het lied mee vanaf het televisiescherm. In het leslokaal op de tweede verdieping van Hogeschool Viaa breekt even de grijze lucht. De samenzang vertolkt de verbondenheid die de gereformeerde zendingsorganisatie Verre Naasten, de Theologische Universiteit Kampen en Viaa willen bereiken met twee intensieve weken van ontmoeting en gesprek.

De conferentie is woensdag afgesloten met een symposium over de rol van de kerk in de samenleving. Coördinator Jan-Matthijs van Leeuwen kijkt tevreden, want zijn buitenlandse gasten beamen dat alle doelen zijn bereikt. ‘In eigen land voelen ze zich als minderheid vaak eenzaam. Deze conferentie gaf hun ondersteuning en toerusting, leverde nieuwe contacten op, bemoedigde ook Nederlandse kerken en bevordert de christelijke invloed wereldwijd.’

De groep wil de band vasthouden, vooral via WhatsApp. ‘Maar dan zonder persoonlijke foto’s en hooguit één artikel per week, anders leest niemand het meer’, waarschuwt de Marokkaanse christen Doundongue Djigle onder gelach. Grace Ann ­Nabunya uit Uganda voelt een grotere verbondenheid met Nederland. ‘Dat kerkmensen hier voor ons bidden, heeft mij verrast. We dienen echt dezelfde Jezus.’

‘Nederland is vredig en rijk, het drukke verkeer is ordelijk en de natuur prachtig. En toch zeggen veel Nederlanders dat zij God niet nodig hebben’, constateert Miriam Diordre uit Sri Lanka verbaasd. Dat was voor haar een schok. ‘Ik mis dankbaarheid. In Sri Lanka hebben we het niet breed, misschien dat we daardoor meer op God vertrouwen.’

Diordre vertelt hoe de christelijke minderheid (2 procent) in Sri Lanka in de greep is van angst, na de bloedige aanslagen van moslimextremisten op kerken vorige maand. ‘Voor het eerst viel de ene minderheid de andere aan. Met Pasen zaten de kerken vol; met Pinksteren voeren we de beveiliging op, want een terreuraanslag kan zo weer gebeuren.’

In Nederland putte ze moed uit de groepsexcursie naar de Tweede ­Kamer. ‘In Den Haag ontmoette ik christelijke politici die hun land kunnen dienen. Mijn zoon in Colombo wil de politiek in. Hij was erg bemoedigd door mijn verhaal.’

Het ontroert haar hoe vrijmoedig Nederlandse jongeren meedoen in de kerk. ‘Ik bezocht een gezinsdienst en voelde me daar deel van een familie. Een groep jongeren deed belijdenis, ze maakten muziek en deden de collecte. Al was het een lange dienst, ik vond het heel bijzonder om die mee te maken.’

verwereldlijking

De secularisatie gaat Indonesië niet voorbij, vertelt de Indonesische ­dominee Linus Baito. ‘Jongeren op Java nemen afstand van tradities, en laten zich meeslepen door materialisme en seksuele vrijheid’, signaleert hij. Van de andere congresgangers leerde hij over het omgaan met de islam: ‘Zoek moslims in liefde en gebed, dwing ze niet.’

Achttien jaar werkte Baito als predikant op Lombok, waar de moslimbevolking hem met wantrouwen bekeek. De aardbeving van vorig jaar veranderde dat op slag. ‘Als kleine kerk hebben we tenten opgezet voor slachtoffers. We praatten niet over bekering. Dankzij onze hulp verdween de afwijzing en groeide nieuwsgierigheid naar het christelijk geloof. Zo kunnen we een licht en een zoutend zout voor Indonesië zijn.’

In het rooms-katholieke Brazilië speelt de kerk een heel andere rol, stelt Rorgers Pianaro uit Curitiba. ‘Veel Brazilianen zijn in naam nog christen, maar komen niet meer naar de kerk. Als protestantse gemeenschap is het lastig een rol in de samenleving te vervullen. Veel kerken zijn introvert, traditioneel en op zichzelf gericht, we lijken onze roeping vergeten. We vinden het moeilijk open te zijn, bang dat we onze identiteit verliezen. Dat is vreemd, want in Brazilië kun je gewoon je geloof uiten. Niemand die ons vervolgt.’ Rorgers hoopt dan ook van Nederlandse kerken te kunnen leren: ‘In Brazilië hobbelen we qua secularisatie veertig jaar achter Nederland aan.’

Tegelijk kan Nederland leren van het buitenland. Vooral als het gaat over het omgaan met verschillen, meent Baito. ‘De kerk in Indonesië heeft te maken met veel verschillende stammen en telt veel christenen met een Chinese achtergrond. Na vele decennia is er nu een inclusieve kerk voor iedereen. We begonnen met twee aparte diensten per zondag, naast een gemengde derde dienst. Die diensten zijn langzaam ineengeschoven, door mensen uit die andere cultuur uit te nodigen. Dat voorbeeld kan Nederland volgen als het om vluchtelingen gaat.’

Gershome Rayer Cruznayagam had meer bijbelse lijnen verwacht in de Zwolse lezingen. De gereformeerde predikant uit Zuid-India is bezorgd over de seculiere invloed op de conferentie. ‘Ik mis stevige uitspraken als “dit zegt de Bijbel” over zaken die duidelijk fout zijn. Het was me te soft.’

eigen identiteit

De meesten zijn dat niet met hem eens. ‘Ik ben niet naar Zwolle gekomen om te horen wat goed is of fout’, reageert Pianaro. Dominee Vasco ­Kachipapa uit Malawi is blij met de reflecties op de islam en zijn gereformeerde collega Elias Barbosa da Silva uit Brazilië benadrukt de waardering voor eigen cultuur en geschiedenis. ‘De Igreja Reformada do Brasil wil geen Nederlandse kerk worden. Onze eigen identiteit is net zo waardevol.’

Twee weken ver van huis lijkt de buitenlandse voorgangers weinig te deren. Diordre heeft genoten, al was haar man ziek toen ze vertrok uit Sri Lanka. ‘In Nederland is voor hem gebeden, dat deed me zo goed. Gelukkig is hij weer beter. Mijn kostadres heeft paarden, dus ik heb voor het eerst op een paard gezeten. Ik sliep twee weken in een caravan – dat stond nog altijd op mijn bucketlist. Al die tijd heb ik geen rijst gegeten, maar genoten van pannenkoeken en allerlei soorten kaas en brood.’

Baito heeft nauwelijks heimwee, al overleed zijn schoonmoeder deze week. ‘Vlak voor mijn vertrek naar Nederland zei ze dat ik toch moest gaan, want haar leven was in Gods hand.’ De Indonesiër is onder de indruk van de deskundigheid van de Nederlandse kerken. ‘Toch behandelen ze ons met respect. Ik mocht in drie kerkdiensten wat vertellen over de kerken op Java. Het leek alsof ik een interview gaf voor een tv-show, zo groot was de aandacht.’

Hij voegt eraan toe veel te hebben geleerd over nederigheid. ‘In Indonesië is een kerkdienst vaak plechtig en ingewikkeld. De eenvoud en trouw aan de Bijbel in het moderne Nederland vond ik bijzonder. Voor mij was het een eyeopener de dominee te zien preken zonder stropdas of boordje. En koffie na elke kerkdienst – op Java doen we dat eens per maand.’

Pianaro mist zijn vrouw in Curitiba. ‘Maar we spraken elkaar elke dag via Facetime. Dan zag ik ons kind van vier maanden ook nog eens.’ Met een brede grijns: ‘In Brazilië wordt een baby met een voetbal in zijn handjes geboren, in Nederland met een kinderfiets. Meer verschil is er niet.’ <