Voormalig Feyenoord-voorzitter Jorien van den Herik ziet het niet zitten dat Van der Laan voorzitter van de KNVB wordt. Met directeur betaald voetbal Marianne van Leeuwen zit er al een vrouw in de top van de bond en dat is genoeg, vindt hij. "Twee dames in de top, dat wordt oorlog", zei Van den Herik twee weken geleden bij ESPN.
Twee uur later reageerde Van der Laan op X. "Ik deal al dertig jaar met zulke vooroordelen", schreef ze. "Daarom blijf ik volhouden: voetbal is van en vóór iedereen."
Dat voetbal niet altijd van iedereen en vóór iedereen is en was, maakte Van der Laan als jonge en talentvolle voetballer al mee. Op haar vijftiende mocht ze ineens niet meer meespelen bij de jongens van Lisse B1. De KNVB verbood het.
"Ik was rechtsback in het team dat ongeslagen kampioen werd", vertelt Van der Laan, in een gesprek met NU.nl. "We promoveerden naar de Derde Divisie Landelijk. In de KNVB-reglementen stond dat dat een voorportaal was van het betaalde voetbal. En omdat er destijds voor een meisje geen perspectief was op betaald voetbal, mocht ik niet meer meedoen. Ja, dat werd wel een dingetje."
Het meisje dat streed voor een plek in een jongenselftal haalde de krant. "Het is zelfs op het Jeugdjournaal geweest en op de radio", herinnert Van der Laan zich. "Ik heb een spreekbeurt gehouden voor KNVB-bestuurders om ze ervan te overtuigen dat het niet eerlijk was. Het was alsof grijze bobo's van de KNVB over mij beslisten terwijl ze me nooit hadden zien voetballen. Dat was letterlijk mijn tekst. Het voelde als discriminatie."
Haar club FC Lisse overwoog zelfs een kort geding aan te spannen tegen de KNVB, maar dat bleek niet nodig. Binnen enkele weken werden de reglementen aangepast waardoor Van der Laan ook in de Derde Divisie met de jongens van de B1 mocht voetballen.
"Later besefte ik pas dat ik daarmee ook iets heb doorbroken voor meisjes na mij. Toen nog niet. Ik wilde blijven voetballen met de maatjes van mijn team."
De laatste vijf bondsvoorzitters
- 2019-2024: Just Spee
- 2008-2019: Michael van Praag
- 1993-2008: Jeu Sprengers
- 1981-1993: Jo van Marle
- 1966-1980: Wim Meuleman
29 jaar later voetbalt Van der Laan weer bij FC Lisse, maar dan als rechtshalf in een veteranenteam. Lachend: "Ik probeer nu de gaten dicht te lopen voor de andere veteranen." Ze komt uit een voetbalfamilie. Haar broer en haar 76-jarige vader zitten ook in haar team. En haar drie zoons voetballen eveneens, waarvan eentje in de jeugdopleiding van Sparta.
Van der Laan zelf speelde nooit voor een betaaldvoetbalclub. De Vrouwen Eredivisie bestond nog niet toen ze haar topjaren als voetbalster beleefde. Ze kwam begin deze eeuw 29 keer uit voor Oranje en combineerde dat met een studie Nederlands.
Er volgde een politieke carrière. Van der Laan was raadslid en vervolgens wethouder in Lisse. De afgelopen jaren zat ze namens D66 in de Tweede Kamer. Nu hoopt ze bij de bondsvergadering op 27 mei in Zeist verkozen te worden tot voorzitter van de KNVB.
Er zijn nog twee kandidaten: voormalig FC Groningen-directeur Hans Nijland en de Amsterdamse politiechef Frank Paauw. Van den Herik stelde zich ook kandidaat, maar zag daar afgelopen vrijdag toch weer van af.
Als enige vrouw in het viertal roept de kandidatuur van Van der Laan reacties op, positief en negatief. Weer gaat het over de woorden van Van der Herik, over twee vrouwen en oorlog. "Die opmerking haalde even het strijdende meisje in mij boven. Van den Herik zet de helft van de bevolking even weg als ruziezoeker. Ik zou als bestuurder nooit zoiets zeggen. Ik verwacht dat een ander dat ook niet doet."
"Maar ja, dus wel. Je moet niemand uitsluiten. Of je nou 80 bent, zoals Van den Herik. Of 65 of 44. Je mag ambitie hebben. Kijk naar het functieprofiel, het gaat om geschiktheid. Gelukkig zijn er een hoop mannen die er ook zo over denken."
Als Van der Laan voorzitter wordt, wil ze verder werken aan een voetbalcultuur die voor iedereen is. "Man of vrouw, homo of hetero. Dat moet niet uitmaken. Maar ook een cultuur waarin je dingen kunt benoemen zonder te worden weggezet."
"Als ik nu zeg dat in het mannenvoetbal nog sprake is van homofobe uitingen, dan ben ik te woke. En als ik kanttekeningen zet bij de plannen van de nieuwe club Hera, die exclusief voor vrouwen wordt, dan ben ik niet feministisch genoeg. Die tegenstellingen, dat hokjesdenken moet uit ons voetbal."
Het voetbal kan daarin een voorbeeld zijn voor de samenleving, vindt Van der Laan. "Sterker, de samenleving heeft het voetbal nodig. Een voetbalvereniging is nog een van de weinige plekken waar iedereen samenkomt. Wat je ook stemt, of je nou wel of niet gelooft. Bij een voetbalclub kom je alles tegen."
"Je denkt toch niet dat iedereen in mijn team D66 stemt? Een PVV'er en een D66'er kunnen prima samen voetballen. En normaal met elkaar omgaan. Dat moet je koesteren. Zeker in deze tijd."
Wat bedoel je daarmee?
"De samenleving is individualistischer geworden. Dat stoort me. Ik ben een teamsporter, daarom houd ik ook zo van het verenigingsleven. Mensen die iets voor een ander over hebben. De samenleving is ook harder geworden, dat merkte ik ook in mijn politieke jaren.
"Politiek Den Haag is keihard. Anders dan tien, vijftien jaar geleden wordt er vaak op de mens gespeeld. En kijk naar alle bedreigingen en opmerkingen die bij een politicus binnenkomen via sociale media en mail. Voor mij als vrouw had dat vaak een seksistische lading. En meestal anoniem. Nooit in mijn gezicht."
Ben jij door je jaren als Kamerlid anders naar het voetbal gaan kijken?
"Misschien ben ik nóg meer gaan inzien dat de maatschappij sport en dus ook voetbal nodig heeft. De reden voor mij om de politiek in te gaan was om sport te vertalen naar het beleid. Ik heb moeten vechten tegen onwil en onbenulligheid.
"Politici vinden het leuk om bij een belangrijke wedstrijd op de tribune te zitten. Maar als er geld moet worden vrijgemaakt voor sport is het een ander verhaal. Daarover heb ik me altijd verbaasd. Sport verdient het om voor te vechten."
Dat klinkt fel.
"Ja, maar ik ben geen activist. Ik vind dingen, maar ik snap ook dat er mensen zijn die iets anders vinden. Als bestuurder moet je kijken waar ruimte ligt en manoeuvreren."
Ga jij als bondsvoorzitter in Saoedi-Arabië op de tribune zitten als daar een WK wordt gehouden?
"Begrijp me goed, ik heb liever niet dat ze een WK organiseren in landen met dergelijke regimes. Maar ik vind wel dat Oranje daar moet voetballen als de FIFA die keuze maakt. Alleen dan kun je impact hebben. Daarom zou ik daar ook op de tribune gaan zitten."
Met een One Love-band om?
"Dat is een goede vraag. Ik zou afwegen of dat het juiste effect heeft. Het is niet mijn stijl om als een olifant door de porseleinkast te gaan. Ik denk dat je meer bereikt met een diplomatieke stijl. Denk jaren voor zo'n WK al na over hoe je onze westerse waarden wil uitdragen. En hoe je impact kan hebben. Ook daar moet het voetbal van en voor iedereen zijn."
Is profvoetbal in Nederland ook van en voor iedereen? Speelsters van Eredivisie-clubs voerden onlangs actie omdat ze zó weinig verdienen dat van profvoetbal eigenlijk geen sprake is.
"Er moet iets gebeuren. In het strategisch plan van de KNVB staat dat het vrouwenvoetbal verder geprofessionaliseerd moet worden. Dat kun je niet alleen opschrijven, het moet ook leiden tot resultaten. Als je een topsportomgeving wil creëren, hoort daar een fatsoenlijk salaris bij. Geen bijbaan om rond te komen."
Je kunt ook zeggen: zo zit de markt nu eenmaal in elkaar. Voor een vrouwenvoetbalwedstrijd kopen veel minder mensen een kaartje dan voor de mannen.
"Ik denk niet dat je het verdienmodel van de mannen moet vergelijken met dat van de vrouwen. Het verdienmodel is anders. De vraag is ook in welk tempo je moet professionaliseren. Maar daarbij moet je niet alleen kijken naar de financiën, het gaat ook om de maatschappelijke waarde van het vrouwenvoetbal. Om emancipatie. Dat moet een rol spelen."
Toen jij als voetbalster tot de top van Nederland behoorde was er helemaal geen Eredivisie. Met Oranje speelde je vaak nog op een amateurcomplex.
"Als voetbalster was ik liever tien jaar later geboren. Natuurlijk. Ik had dolgraag in grote stadions gespeeld en Europees kampioen geworden. Ik had ook geen vrouwelijke voorbeelden. Ik vond Paolo Maldini geweldig. Nu hebben meisjes Lieke Martens of Vivianne Miedema als voorbeeld. Het vrouwenvoetbal komt van ver en we zijn al een aardig eind op weg.
"Maar de ontwikkeling is nog niet voorbij. Het speelveld moet helemaal open zijn. En een vrouwelijke voorzitter van de KNVB, de grootste sportbond van Nederland, zou daarin een mooie volgende stap zijn. Voetbal is van en vóór iedereen."
Hoe werkt de verkiezing om het voorzitterschap van de KNVB?
Tot zondag 28 april 23.59 uur kunnen kandidaten zich aanmelden als potentiële opvolger van de huidige KNVB-voorzitter Just Spee. Een kandidaat moet daarvoor wel de steun hebben van minimaal tien van de zestig stemgerechtigde clubs (dertig profclubs en dertig amateurclubs).
Jeanet van der Laan, Hans Nijland en Frank Paauw zijn hoogstwaarschijnlijk de enige drie kandidaten bij de verkiezing op maandag 27 mei tijdens de bondsvergadering in Zeist. De vertegenwoordigers van de dertig profclubs en de dertig amateurclubs brengen dan anoniem hun stem uit. Mocht een van de kandidaten meteen een absolute meerderheid behalen (minimaal de helft plus één) dan is die verkozen tot voorzitter. Anders valt de kandidaat met de minste stemmen af en komt er nog een stemronde die de beslissing moet brengen.
NUjij: Uitgelichte reacties