De helikopter was zondag, bij regenweer en dichte mist, neergestort in onherbergzaam gebied in het noordwesten van Iran. Er werd snel gevreesd voor de levens van de negen mensen aan boord, naast president Raisi ook minister van Buitenlandse Zaken Hoessein Amir-Abdollahian, gouverneur van Oost-Azerbeidjan Malek Rahmati, een imam, drie bemanningsleden en twee veiligheidsverantwoordelijken.

Na een reddingsoperatie die urenlang moeizaam verliep, meldde de Turkse luchtmacht in de nacht van zondag op maandag dat een verdachte hittebron op de grond was aangetroffen in de vermoedelijke buurt van het ongeval. Een drone die door het Turkse ministerie van Defensie geleverd werd om te helpen bij de zoektocht naar de helikopter maakte luchtbeelden van de locatie. De dronebeelden toonden een zwarte vlek, en wanneer de nachtvisie werd uitgeschakeld leek vuur te zien.

Volgens het Turkse nieuwsagentschap Anadolu was de warmtebron vermoedelijk het wrak van de helikopter waarin de Iraanse president zat. De coördinaten werden gedeeld met de Iraanse autoriteiten. Het zou gaan om een plek in de buurt van Tavil, in de bergen van de Iraanse provincie Oost-Azerbeidzjan. De situatie was “niet goed”, dat stelden de hulpverleners al vanop een paar kilometer afstand vast, volgens het hoofd van de Iraanse Rode Halve Maan.

Nadat reddingsteams de locatie konden bereiken, klonk maandagochtend vroeg op de Iraanse staatstelevisie dat er geen teken van leven en geen overlevenden werden aangetroffen. De helikopter zou volledig uitgebrand zijn. Op dronebeelden die nieuwsagentschap Fars deelde, is alleen nog de staart van het toestel herkenbaar. “Op dit moment is er geen enkel teken dat de passagiers van de helikopter nog in leven zijn”, aldus de staatstelevisie. Dat bevestigde de Rode Halve Maan.

Volgens de hulpdiensten konden de lichamen van de slachtoffers maandagochtend geborgen worden.

Maandagochtend meldde de Iraanse staatszender Press TV, net als de semiofficiële agentschappen Tasnim en Mehr, uiteindelijk dat alle inzittenden overleden waren. “President Raisi, de minister van Buitenlandse Zaken en alle inzittenden van de helikopter kwamen om het leven in de crash”, zei een Iraanse functionaris anoniem aan Reuters.

De ministerraad is maandagochtend ook bijeengekomen. Waarna de regering in een mededeling verzekerde dat het overlijden van de Iraanse president Ebrahim Raisi niet zal leiden “tot de geringste verstoring van het beleid” in het land. “De hardwerkende en onvermoeibare president van het Iraanse volk (...) offerde zijn leven op voor de natie”, reageert de regering. “We verzekeren de loyale natie dat, met Gods hulp en de steun van het volk, er geen enkele verstoring zal zijn in het bestuur van het land.”

“Nog hulpdiensten gecontacteerd”

De Iraanse president Ebrahim Raisi was zondag in Azerbeidzjan om met zijn Azerbeidzjaanse collega Ilham Aliyev een dam in te huldigen. Het gaat om de derde dam die de twee landen samen over de rivier Aras lieten bouwen.

Op de terugweg naar Teheran kwam de helikopter waarin Raisi volgens de Iraanse staatstelevisie zat, in moeilijkheden, waarna het toestel een “harde landing” maakte. Volgens Iraans vicepresident voor Uitvoerende Zaken Mohsen Mansouri contacteerden twee leden van Raisi’s entourage de hulpdiensten, wat naar zijn mening zou aangeven dat het geen al te zwaar ongeval was. Een Iraanse functionaris zei aan Reuters echter dat de levens van de inzittenden “in gevaar zijn na de helikoptercrash”. “We zijn nog hoopvol, maar de informatie vanop de plaats van de crash is zeer zorgwekkend.” De twee andere helikopters uit het konvooi keerden wel veilig terug.

Dichte mist

Het duurde geruime tijd voor de neergestorte helikopter gelokaliseerd kon worden. Zondagavond klonk al even dat het toestel gevonden was, maar het ging om data van de boordcomputer en telefoniegegevens die aangaven in welke buurt de helikopter terechtkwam. Het zoekgebied, nabij de stad Jolfa in de provincie Oost-Azerbeidzjan, had nog een diameter van zo’n 2 kilometer, meldde staatspersagentschap IRNA zondagnacht.

Reddingsteams hadden bovendien door de aard van het terrein, de weersomstandigheden en de slechte zichtbaarheid wegens dichte mist “de gewenste locatie jammer genoeg nog niet kunnen bereiken”, zo citeerde de krant Tehran Times zondagavond minister van Binnenlandse Zaken Ahmad Vahidi.

Op beelden van de reddingsactie was te zien dat het mistig en regenachtig was. Het was er ook erg koud; volgens lokale media veranderde de regen in sneeuw.

Volgens Iraanse media waren 40 reddingsteams onderweg naar de plek van het ongeval, in het noordwesten van Iran. De route ernaartoe was modderig, en daarom zetten de redders de zoektocht te voet voort. De hulporganisatie Rode Halve Maan gaf drie reddingswerkers als vermist op, maar zij werden intussen teruggevonden.

Turkije kondigde aan 32 hulpverleners en 6 voertuigen te sturen om deel te nemen aan de zoektocht. Rusland zou 47 reddingswerkers met uitrusting, terreinwagens en een BO-105 helikopter sturen, en ook Irak, Saudi-Arabië, Qatar en de Verengde Arabische Emiraten boden ondersteuning aan. De Iraanse regering bedankte “de vele overheden, naties en internationale organisaties” die solidariteit hebben uitgedrukt en hulp hebben geboden.

Amerikaanse helikopter

In Iran doen verschillende types helikopters dienst, maar door de internationale sancties tegen het land is het moeilijk om onderdelen te verkrijgen, schrijft persbureau AP. Ook dateert de militaire luchtvloot van voor de Iraanse revolutie van 1979. Volgens IRNA vloog de president in een Bell 212 helikopter van Amerikaanse makelij.

Iraanse staatsmedia, waaronder het semiofficiële persbureau Fars, hadden de Iraniërs opgeroepen te bidden voor Ebrahim Raisi. De man was sinds 2021 president van Iran. Hij volgde Hassan Rouhani op. De 63-jarige Raisi was een hardliner die vroeger aan het hoofd van justitie stond. Hij was een beschermeling van ayatollah Ali Khamenei en werd genoemd als opvolger van de religieuze leider als die zou sterven of zou aftreden.

Iran is door zijn steun aan Hamas betrokken bij de oorlog in Gaza. Vorige maand beschoot Israël het Iraanse consulaat in Syrië, waarbij twee Iraanse militairen sneuvelden en Iran een tegenoffensief op Israël opende.

Volgens Chuck Schumer, de fractieleider van de Democraten in de Amerikaanse Senaat, blijkt uit zijn gesprekken met inlichtingendiensten dat er op dit moment geen bewijs is van kwaad opzet bij de helikoptercrash.

Steunbetuigingen

De eerste buitenlandse leiders hebben gereageerd op het overlijden van de Iraanse president Ebrahim Raisi. Pakistan houdt een dag van rouw. De vlag hangt halfstok uit respect voor Raisi en de andere slachtoffers van de helikoptercrash, en in solidariteit met Iran. “Ik hoopte op goed nieuws”, reageert premier Shehbaz Sharif op X na berichtgeving dat alle inzittenden zijn omgekomen. Hij spreekt zijn medeleven uit na het “vreselijke verlies”. “De grootse Iraanse natie zal deze tragedie met de gebruikelijke moed te boven komen.”

De president van de Verenigde Arabische Emiraten, Mohamed bin Zayed al Nahyan, laat op X weten dat zijn land “in deze moeilijke tijd solidair is met Iran”. Hij spreekt van een “tragisch incident”, net als de Iraakse premier Mohammed Shia al Sudani. De Iraakse premier laat weten dat Irak “solidariteit betuigt met het broederlijke Iraanse volk en de functionarissen van de Islamitische Republiek tijdens deze pijnlijke tragedie”.

De Indiase premier Narendra Modi zegt “zeer bedroefd en geschokt” te zijn door Raisi’s “tragische dood”. “Mijn oprechte condoleances aan zijn familie en de bevolking van Iran”, staat in een verklaring op X. “India steunt Iran in deze tijd van verdriet.” Modi stelt dat Raisi’s bijdrage aan de relatie tussen hun twee landen “altijd zal worden herinnerd”.

Ook door Iran gesteunde groeperingen hebben gereageerd. Mohammed Ali al Houthi, leider van de Houthi-rebellen in Jemen, heeft zijn steunbetuiging overgebracht. Hamas heeft het over “condoleances en solidariteit” voor ayatollah Ali Khamenei, de regering en het volk in Iran na het “enorme verlies”. De Palestijnse groepering prijst de verongelukte leiders voor hun steun aan de Palestijnse zaak en het verzet tegen Israël.

Israël

Intussen heeft ook Israël gereageerd op de helikoptercrash, en zegt het niets te maken hebben met wat er gebeurd is. “Wij waren het niet”, zegt een anonieme Israëlische bron ook aan persagentschap Reuters.

De Israëlische krant Jediot Achronot schrijft dat Israël niet verwacht dat het overlijden van de president en buitenlandminister een grote impact zal hebben op zijn land. Het verwacht ook geen verandering in het beleid van Iran tegenover Israël.

Ook wie de opvolger van Raisi wordt, zal volgens de krant geen groot verschil maken. “De persoon die de beslissingen neemt over het Iraanse nucleaire programma en de anti-Israëlische terreurcampagne is ayatollah Ali Khamenei (de geestelijke leider van Iran, red.)”, aldus de krant.