Verlanglijstje voor de nieuwe minister van Onderwijs
Anita Zeldenrust geeft les op de basisschool en schrijft op deze plaats iedere maand een column.
Het liefst zeg ik al mijn afspraken af op de donderdagavond, want dan komt Expeditie Robinson op tv. Het fascineert me om te zien hoe mensen zich gedragen als ze op een onbewoond eiland worden teruggeworpen op zichzelf en ik smul van de groepsprocessen. Onlangs werd deelneemster Soundos ongenadig weggestemd door de groep. Vanwege haar claustrofobie raakte ze tijdens een wedstrijd in totale paniek waardoor haar team verloor. Zo gaat dat als je wilt winnen. De belemmeringen zo snel mogelijk opruimen. Wat sterk is blijft over. Er zijn veel plekken waar we dergelijke praktijken logisch vinden en gewoon accepteren. Als de keeper van Ajax te veel ballen doorlaat, wordt hij afgeserveerd. Wie hierin meedoet, weet dat dit zo werkt. Ben je vandaag nog de held? Morgen wellicht de schlemiel.
scorebord
Het onderwijs lijkt soms net een voetbalclub. Er moet gescoord worden. De eindtoets is het scorebord, de leerkracht de trainer. Je wilt niet falen, dus je traint je suf. Het liefst op CITO-achtige vragen, want die geven het hoogste rendement. Er wordt door scholen onderling gepronkt en geconcurreerd met hoogste gemiddelden. En massa’s ouders springen daar gretig bovenop. Wat werkt dat in de hand? Precies; dat de zwakke scorers worden geweerd met een strenge selectie aan de poort of een verwijzing naar het SBO. Zo wordt het onderwijs exclusief, het sluit uit.
‘Is het je bedoeling om ons kind naar het SBO te sturen?’ vroegen ouders onlangs aan mij. Nee! Ik wilde het wel schreeuwen, als dat zou helpen om hen te overtuigen. Nee lieve ouders, ook ik wil dat niet; álles in mij verzet zich daartegen. Jullie kind hoort er bij, is een deel van de groep, is een deel van ons. De onderliggende angst was voelbaar bij die vraag: ‘Je schrijft ons kind toch niet af?’
Nee, ik wil juist dat het hier heel goed gaat met jullie kind, we kunnen heel veel van dit lieve kind leren. Maar weet je, dit kind zal hier iedere dag met die prestatiedruk moeten leven; voortdurend worden bepaald bij het achterblijven op de rest. Dat gun ik een kind niet. Ik wil niet dat het straks als een Soundos door de groep als vertragende factor wordt afgedankt. Misschien is het dan wel beter om te gaan.
Er bestaat ook een ander verhaal. Mijn kantoor ligt net buiten het bereik van de schoolbel, maar het rollen van de wielen over de gang, vergezeld van een heldere jongensstem, herinnert mij dagelijks aan het ritme van de schooldag. En aan Gods wonderlijke goedheid. Steeds dat ritje langs mijn kantoor naar de lift, de rolstoel in de school, de medische verzorger in de gang. Al zeven jaar gaat deze jongen met zijn zeer kwetsbare gezondheid naar onze basisschool. De uitslag van zijn eindtoets zal de 500 niet halen; het is zelfs maar de vraag of hij zelf de eindtoets wel haalt. Maar het wonder van zijn leven is de mooiste les die een school in huis kan hebben. Zijn pijn weerhoudt hem nauwelijks om naar school te gaan. Als het maar even kan, verdedigt hij met verve ons voetbaldoel. Hij relativeert onze zorgen met een onwaarschijnlijk Godsvertrouwen. In dit kwetsbare wordt iets van Jezus zichtbaar voor ons allemaal.
verlanglijstje
Ik worstel met beide verhalen, want ze zijn er dus allebei. Selectief gastvrij zijn ís niet gastvrij. Want waarom is de een dan wel welkom en de ander niet? Wil je radicaal afrekenen met exclusiviteit dan is er wat anders nodig. Daarom heb ik voor onze nieuwe minister van Onderwijs een verlanglijstje opgesteld. In de eerste plaats: schrap de eindtoets als instrument om de kwaliteit van de scholen te meten. Laat het weer zijn waar het ooit voor bedoeld was: een hulpmiddel bij het kiezen van passend vervolgonderwijs. Ten tweede: Sluit alle S(B)O-scholen en breng daarvan het geld en de expertise in de basisschool. Een utopie? Misschien. Maar met Arie Slob als kersverse bovenmeester van onderwijs durf ik gewoon even hardop te dromen dat Gods nieuwe wereld wat zichtbaarder kan worden in een school waar niet alle kinderen binnen de lijntjes kleuren, maar toch verrassend kleurrijk zijn.
